این مجموعه که حدود ۲۳ سال پس از تشکیل آن، به دلیل تغییر برخی سیاست‌ها، در سال۱۳۸۳ از حوزه ستادی حذف و برچیده شده بود، بار دیگر در هفتم تیر۱۳۸۵ با تصویب قانون احیای معاونت پرورشی و تربیت‌بدنی در وزارت آموزش‌وپرورش توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی به مدارس بازگشت.
با این‌حال کارشناسان پس از گذشت این مدت معتقدند امور تربیتی نتوانسته پیوند خود را با اهداف گذشته‌اش برقرار کند. گویی از کلاس و مدرسه قهر کرده و خیمه‌اش را در بیرون مدرسه برپا کرده است.

ریشه مشکلات تربیتی در حذف معاونت پرورشی
محمود فرشیدی، وزیر پیشین آموزش‌وپرورش به ما می‌گوید: بروز برخی هنجارشکنی‌ها از سوی جوانان زنگ هشداری است که نشان می‌دهد مدارس ما آن‌گونه که انتظار می‌رود نتوانسته‌اند ارزش‌های ملی و دینی را در وجود فرزندان میهن اسلامی نهادینه کنند. گرچه عده‌ای کرونا، تعطیلی مدارس و حضور دانش‌آموزان در فضای مجازی را دلیل این موضوع می‌دانند، اما باید اعتراف کرد حتی در دوران قبل و پساکرونا نیز مدرسه به عنوان متولی تربیت دانش‌آموزان، نیازمند توجه و حمایت ویژه بوده و هست و باید عوامل تضعیف نقش‌آفرینی مدرسه را در حذف معاونت پرورشی ریشه‌یابی کرد.
وی ادامه می‌دهد: اگرچه معاونت پرورشی به لحاظ قانونی با مصوبه مجلس احیا شد، اما واقعیت این است که نه تنها قانون به درستی اجرا نشد و ادغام معاونت تربیت‌بدنی با معاونت پرورشی آموزش‌وپرورش و همچنین بازگرداندن امکانات معاونت پرورشی مثل اردوگاه‌ها به این معاونت تحقق نیافت، بلکه آیین‌نامه دولت در خصوص به‌کارگیری مربیان پرورشی متناسب با جمعیت دانش‌آموزی که مصوبه هیئت دولت نهم بود نیز اجرایی نشد و به جای آن، برنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی صادر شد که با گرفتن امکانات از معاونت پرورشی و تبدیل آن برای پاسخ‌گویی به نیازهایی همچون درمانگاه فرهنگیان، فرصت‌های تربیتی و فوق برنامه از این معاونت سلب و موجب فاصله گرفتن امور تربیتی از کلاس و مدرسه شد و با ورود به کارکردهای پایه‌ای حالت تأثیرگذاری و تربیتی خود را از دست داد.
حالا بیش از هر زمان دیگر می‌توان جای خالی مربیان پرورشی را در مدارس احساس کرد تا با آشنا کردن دانش‌آموزان با آسیب‌های اجتماعی به‌خصوص در فضای مجازی، راهنما و مصونیت‌بخش آن‌ها باشند و شور و نشاطی تازه به مدارس ببخشند.

آسیب پذیرین‌ترین نهاد
محمدابراهیم محمدی، مدیرکل پیشین امور فرهنگی و هنری وزارت آموزش‌وپرورش می‌گوید: نقطه قوت امور تربیتی این است که به لحاظ ساختاری به عنوان معاونت شناخته می‌شود و حاکمیت و مجلس از این نهاد پشتیبانی می‌کنند. در قانون احیای امور تربیتی موادی وجود دارد که می‌تواند این نهاد را به عنوان نهادی برجسته و ممتاز معرفی کند و میدان فعالیت و قدرت تأثیرگذاری بیشتری را به مخاطبان ببخشد.
محمدی با تأکید بر اینکه امور تربیتی باید براساس تحول، نیاز و برنامه استواری که مبتنی بر آموزه‌های اسلامی است حرکت کند و براساس یک برنامه تطبیقی، خود را نوسازی کند، می‌افزاید: به نظر می‌رسد مسئولان امور تربیتی ما آن‌قدر گرفتار مسائل اجرایی و حاشیه‌ای شده‌اند که فرصتی برای فکر کردن به تحول، مأموریت‌ها و آموزه‌های فطرت‌محور نداشته‌اند تا از طریق تعامل بیشتر با اولیای دانش‌آموزان این مأموریت‌ها را به برنامه تبدیل کنند و در نتیجه این اهمال‌کاری سونامی آموزش به قدری در مدارس سرازیر شده که فرصت نفس کشیدن را از پرورش و امور تربیتی گرفته است و در مدارس سایه آموزش و سایر فعالیت‌ها بر سر امور تربیتی سنگینی می‌کند به طوری که اکنون بیش از ۹۵درصد فعالیت‌های مدارس، آموزشی است به‌گونه‌ای که در بسیاری از مدارس حتی هنگام انتخابات شورای دانش‌آموزی، به دانش‌آموزان میدان فعالیت داده نمی‌شود و این انتخابات به صورت نمایشی و برای جلب رضایت بالادستان برگزار می‌شود. باید گفت به دلیل مداخلات ناشیانه آسیب‌های زیادی متوجه امور تربیتی شده و آن را به آسیب‌پذیرین‌ترین نهاد پس از پیروزی انقلاب تبدیل کرده
است.

نقش تربیتی عوامل اجرایی داخل مدرسه
رضا مددی که بخش زیادی از دوره خدمت خود را در امور تربیتی گذرانده است، در خصوص وضعیت این نهاد در مدارس می‌گوید: وقتی صحبت از امور تربیتی می‌شود، موضوع به عوامل اجرایی داخل مدرسه و فعالیت‌هایی که توسط مجموعه امور تربیتی یعنی معاون پرورشی، مربی امور تربیتی و مشاور مدرسه انجام می‌شود، برمی‌گردد، بنابراین با توجه به اینکه مدرسه کانون اصلی تربیت است و در مدرسه همه نیازهای تربیتی دانش‌آموزان باید پاسخ داده شود، همه بخش‌های وزارت آموزش‌وپرورش باید به صورت یکپارچه و منسجم به این نیازهای تربیتی پاسخ دهند که بخشی از این نیازها از طریق آموزش و توسط معلمان، بخشی از سوی مربیان تربیت‌بدنی و بهداشت و بخشی دیگر توسط مربیان پرورشی و مشاوران مدارس پاسخ داده می‌شود. در واقع پاسخ‌گویی به نیاز تربیتی دانش‌آموزان مبنای همه فعالیت‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و جریان تعلیم و تربیت مدرسه قرار گرفته و در نظام تعریف شده است. از این رو، امور تربیتی و حوزه پرورشی به خودی خود در آموزش‌وپرورش موضوعیت ندارد، چون قلمرو و عوامل آن به طور کلی در بستر مدرسه دیده شده است. بنابراین باید در مورد آن در مدرسه سخن گفت و آثار آن را بررسی کرد.

پرداختن به امور تربیتی در کلاس درس خاتمه نمی‌یابد
رئیس پیشین سازمان دانش‌آموزی کشور می‌گوید: در مدرسه باید به دنبال رشد همه‌جانبه و متوازن دانش‌آموزان باشیم، چراکه یکی از ویژگی‌های تربیت، همه‌جانبه بودن آن است و بر پایه ادبیات سند تحول که باید از سوی وزارت آموزش‌وپرورش و مدرسه محقق شود بر رشد همه ساحت‌ها تأکید شده است؛ یعنی در مدرسه باید به همه ابعاد وجودی دانش‌آموزان ازجمله رشد عقلی، اخلاقی، اجتماعی، جسمی، معنوی، علمی و فناوری، هنری و زیباشناسی و همچنین رشد اقتصادی و سیاسی پرداخته شود.
در واقع مدرسه وظیفه دارد طی ۱۲ سال همه شهروندان کشور را به عنوان یک انسان کامل برای زندگی جمعی و اجتماعی آماده کند. از این رو برای تحقق این مهم در مدرسه موقعیت‌های مختلفی وجود دارد که یکی از این موقعیت‌های بسیار مهم کلاس درس و از طریق معلمان و با استفاده از درس‌های مختلف است و بخش دیگر آن از طریق زنگ تفریح، برگزاری مراسم صبحگاهی، اردوهای دانش‌آموزی، مسابقات ورزشی، جشنواره‌ها، فعالیت‌های هنری، حضور دانش‌آموزان در آزمایشگاه، کارگاه، نمازخانه، شوراهای دانش‌آموزی و فعالیت‌های گروهی دیگر توسط مجموعه‌ای تخصصی به نام امور تربیتی مدارس تحقق می‌یابد که بخشی از این جریان همه‌جانبه و متوازن رشد را دنبال می‌کند.

خبرنگار: اعظم طیرانی