در مسیر جنگ روانی گسترده علیه اژدهای زرد، این روزها بحث ممنوعیت استفاده از «تیک‌تاک» به عاملی برای حمله به پکن تبدیل شده است. بر این اساس دو روز پیش دولت استرالیا استفاده از این شبکه اجتماعی چینی را به علت «نگرانی‌های امنیتی»، در دستگاه‌های دولتی ممنوع اعلام کرد. تیک‌تاک با انتشار بیانیه‌ای تصمیم کانبرا را تحت تأثیر مسائل سیاسی و نه واقعیت، خوانده است. پیش از این آمریکا، کانادا، انگلیس، نیوزیلند، فرانسه، بلژیک و کمیسیون اروپا چنین راهی را رفته بودند. 
تیک‌تاک در سال۲۰۱۶ توسط شرکتی چینی به نام «بایت دانس» آغاز به کار کرد و به سرعت در بیش از ۱۵۰ بازار مختلف جهانی در دسترس قرار گرفت؛ برنامه‌ای با یک میلیارد کاربر روزانه در سال ۲۰۲۲. آمریکا با ۱۳۱ میلیون کاربر، در صدر جدول استفاده‌کنندگان این برنامه است. واشنگتن و متحدانش مدعی هستند برنامه اشتراک‌گذاری ویدئو و تصویرِ تیک‌تاک که از برنامه‌های محبوب جوانان و نوجوانان است، اطلاعات کاربران را در اختیار دولت چین قرار می‌دهد. «شو زی چو» مدیرعامل تیک‌تاک اما در اظهاراتی که ماه میلادی گذشته در جلسه پنج ساعته با اعضای کنگره آمریکا داشت، مکرر ادعای ارتباط با چین را رد کرد. حال در گفت‌وگو با مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل آمریکا چرایی رویکرد خصمانه غرب در قبال این پیام‌رسان چینی را به بحث گذاشته‌ایم. 

تیک‌تاک در استرالیا هم ممنوع شد. تحلیل شما از این اتفاق چیست؟
اتهامی که آمریکا، دولت‌های اروپایی و دیگر کشورهای متحد در اردوگاه غرب درباره پکن مطرح کرده و تلاش‌هایی که آن‌ها در جهت محدود کردن پیام‌رسان‌های چینی ازجمله تیک‌تاک و جلوگیری از دسترسی این کشور به فناوری‌های برتر جهانی انجام می‌دهند در چارچوب سیاست‌های مهار چین قابل تحلیل است. بر این اساس دولت آمریکا از چندین سال پیش به جد این سیاست را مد نظر قرار داده و دیگر حامیانش نیز به دنباله‌روی از واشنگتن در همین جهت حرکت می‌کنند. ایالات متحده پیش از این جنگ تکنولوژیکی را با حمله علیه شرکت چینی هواوی آغاز و اکنون هم به پیام‌رسان‌هایی مانند تیک‌تاک رسیده است. هواوی که در زمینه تولید گوشی هوشمند و صنایع مخابراتی فعال است نیز به بهانه توطئه علیه امنیت ملی آمریکا و جاسوسی از دولت این کشور تحریم شد. 

علت این رویکرد تهاجمی علیه پیشرفت‌های پکن چیست؟
آمریکایی‌ها یک جنگ نرمی را علیه چین در پیش گرفته‌اند. در عین حال با این ملاحظه بزرگ روبه‌رو هستند که اقتصاد آن‌ها به‌شدت وابسته به اقتصاد چین و پیشرفت‌های فناورانه آن بوده و نمی‌توانند آن را نادیده گرفته و یا جبران کنند. بر این اساس در یک چارچوب سیاست بلندمدت، مهار چین در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی را در پیش گرفته‌اند. پیمان‌های نظامی که در شرق آسیا بسته شده ازجمله کواد بین ایالات‌متحده، هند، ژاپن و استرالیا و همچنین آکوس میان استرالیا، ایالات‌متحده و بریتانیا در بعد امنیتی همین پازل قابل دیدن است. این‌ها مجموعه تحرکاتی است که از سوی دولت‌های غربی برای مهار چین و جلوگیری از قالب شدن این کشور در عرصه‌های مختلف جهانی انجام می‌شود.

وقتی غرب با اتهام جاسوسی به مقابله با تیک‌تاک بر می‌خیزد، در سوی مقابل دیگران نمی‌توانند با احتمال وجود چنین تهدیدهایی فناوری‌های غربی را هدف قرار دهند؟
همان‌گونه که گفته شد رویکرد تهاجمی غرب در قبال چین و اتهام‌زنی‌های اخیر را باید در قالب بزرگ‌تری دید. هدف عمده و تعریف‌شده آمریکا مهار پیشرفت‌های تکنولوژیکی چین است و این اتهام‌زنی‌ها اساساً بهانه‌ای برای ورود به چالش با پکن است و نباید چندان آن را جدی گرفت. همان‌گونه که در جریان هستید مدیرعامل تیک‌تاک هم در کنگره آمریکا حاضر شده و به اتهام‌زنی‌ها پاسخ داد. پس بهانه‌تراشی‌های آن بی‌مورد و مطرح کردن این مسائل از بعد رقابت‌های تکنولوژیکی است.

این تقابل‌جویی به کجا می‌تواند ختم شود؟
به هر حال به هر اندازه که جهان به سوی رشد فناوری بیشتر پیش می‌رود به همان اندازه روش‌های جاسوسی هم پیچیده و گسترده‌تر می‌شود. واقعیت این است که چینی‌ها در چند سال اخیر نقش مهم و برتری در تولید علم بازی می‌کنند و غرب هم از این موضوع استفاده می‌برد. از سوی دیگر چین سالانه چیزی در حدود ۶۵۰ تا ۷۰۰ میلیارد دلار مبادلات تجاری با آمریکا دارد و یا چیزی کمتر هم با اتحادیه اروپا. هیچ کشوری در هیچ نقطه‌ای از دنیا برای چین از آمریکا و اروپا در حوزه اقتصادی مهم‌تر نیست. با این حال این نوع رفتارها را باید در چارچوب سیاست‌های رقابت، همکاری و تقابل میان چین و کشورهای غربی مورد بررسی قرار داد. همان‌گونه که اشاره شد این محدودیت‌های دیده‌شده برای مهار این کشور است. اگر اپلیکیشن‌های تولید هر کشوری می‌توانند خطرناک بوده و برای جاسوسی مورد استفاده قرار گیرند و محدودیت ایجاد کنند، به همان اندازه هم این فناوری فرصت‌های بسیاری ایجاد کرده و نقش مهمی در ارتباطات اجتماعی داشته و نمی‌توان آن را حدف کرد. نگرانی‌های امنیتی در مورد چنین سوءاستفاده‌هایی در همه کشورها همواره وجود داشته با این حال مطرح شدن آن در این مقطع برای ضربه زدن به چین و دنبال کردن اهداف طراحی شده است.

خبرنگار: هدایت جاوید