مراسم سلام برای دومین امام (ع)

روزی که متعلق به امام حسن(ع) است همیشه پر از خیر و برکت است و مردم به پشتوانه کریم اهل بیت روز میلاد امام حسن (ع)را بهترین شکل برگزار می کنند. میلاد امام حسن مجتبی (ع) در مشهد از دیرباز با پخش نان، دستگیری از نیازمندان و برپایی سفره‌های افطار برای عموم در محلات همراه بوده است.

برگزاری مجلس سلام و چراغانی حرم برای میلاد حضرت‌امام حسن (ع)، اما رسمی بوده است که خادمان حریم حرم هرسال در ماه مبارک رمضان آن را برگزار می‌کرده اند. این مراسم که پس از اذان مغرب در ایوان طلای صحن قدیم برپا می‌شده، شامل پذیرایی از مهمانان ویژه با شربت و شیرینی می‌شده است. خادمان در این شب همه صحن‌های حرم را با شمع، چراغ نفتی یا چلچراغ‌های قدیمی چراغانی می‌کرده اند و این روشنایی تا سحر ادامه داشته است.

قنبرخوانی : عزاداری به سبک قنبر غلام امیرالمونین(ع)

تکایا، مساجد و حرم مطهر از قدیم تا به امروز در شب‌های قدر و شب شهادت حضرت علی (ع) محل برگزاری مراسم عزاداری و سینه زنی بوده اند. شبیه این آیین در شهرهای دیگر خراسان به ویژه سبزوار و کاشمر با عنوان «قنبرخوانی» انجام می‌شود. در قنبرخوانی معمولا ظهر روز شهادت دسته‌های عزادار از مساجد بیرون می‌آیند و به سمت مسجد جامع شهر حرکت می‌کنند. در مسجد جامع مراسم عزاداری با جمع شدن همه دسته‌های عزادار انجام و ذکر مصیبت یا تعزیه قنبرخوانی برگزار می‌شود. در این تعزیه فردی با پوشیدن لباس و کلاه سفید نقش قنبر غلام وفادار امام علی (ع) را ایفا می‌کند. تعزیه بر اساس روایت‌ها نوشته شده است. طبق روایت‌ها، قنبر بعد از شنیدن خبر شهادت حضرت، با خواندن نوحه و عزاداری به سمت خانه امام می‌رود و وقتی به خانه ایشان می‌رسد با خشتی بر سر خود می‌کوبد. در این تعزیه، قنبر بزرگی و مظلومیت امام را برای همگان وصف می‌کند.

جدا از این مراسم، تعزیه‌های دیگری نیز در خراسان مرسوم است. تعزیه «فضل و فتاح»، «بستن دیو» و «مرد قصاب» از جمله آنهاست که به بیان شجاعت و کرامت حضرت علی(ع) می‌پردازد.

نخل گردانی و چراغی که تا صبح روشن بود

 روایت این شب ها، اما در حرم مطهررضوی با نخل‌بندی رونق می‌گرفته است. اسناد می‌گویند، از دوره صفویه شب‌های احیاء در حرم نخلی آراسته به پارچه مشکی روی دست خادمان می‌گشته و مردم را به احیاء و عزا دعوت می‌کرده است. همچنین مراسم احیای شب‌های قدر از دوره صفویه در بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) به صورت سنتی سالانه انجام شده است. مردم به احترام عزای امیرالمومنین کسب و کار را تعطیل می کردند و در حرم مطهر و سایر مسجدها و تکایایی شهرد به عزاداری مشغول می شدند. در این ایام حرم مطهر تا صبح روشن بوده و چراغ خانه علی ابن موسی الرضا (ع) نیز به نشانه احیاء تا صبح روشن می مانده است.