به گزارش قدس آنلاین، بر اساس آمار منتشر شده در زمان اوج روابط اقتصادی، میزان مبادلات تجاری میان تهران و ریاض با در نظر گرفتن صادرات و واردات حدود ۸۰۰ میلیون دلار بود که در سال‌های قطع روابط ایران و عربستان تجارت میان دو کشور عملاً متوقف شد؛ اما برخی از کارشناسان معتقدند که با بهبود این روابط ایران می‌تواند  بین دو تا سه میلیارد دلار و شاید بیش از این ظرفیت تراز تجاری عربستان را از آن خود کند  که در صورت تحقق این امر شاهد جهش در اقتصاد کشور خواهیم شد.

ظرفیت حدود ۱۱ میلیارد دلاری بازار عربستان برای ایران

سید حسن محفوظی موسوی،  مدیر گروه تولید و تجارت اندیشکده اقتصاد مقاومتی کشور در رابطه با تاثیر برقراری روابط بین دو کشور بر مسائل اقتصادی، به خبرنگار قدس گفت: عربستان یکی از ۱۵ کشور همسایه ایران است که باوجود نزدیکی و وجود قانون موافقتنامه عمومی همکاری‌های اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری و همچنین قانون موافقتنامه همکاری درزمینه حمل‌ونقل دریایی میان ایران و عربستان، تجارت دوکشور هیچگاه به حد مطلوبی نرسید و طی ۱۰ سال گذشته، بیشترین حجم صادرات ایران به این کشور در سال ۱۳۹۳ رخ داده که تنها ۱۵۹ میلیون دلار بوده است.

وی ادامه داد: با این وجود، بر اساس گزارشی که سال ۱۳۹۷ توسط سازمان توسعه تجارت ایران منتشر شد، کشور عربستان یکی از بزرگترین بازارهایی است که ظرفیت بالقوه بالایی برای محصولات صادراتی ایرانی دارد. طبق این بررسی ظرفیت صادراتی ایران در بازار عربستان به تفکیک گروه کالایی برای سال ۲۰۱۸ به شرح ذیل تخمین زده شده است:

مدیر گروه تولید و تجارت اندیشکده اقتصاد مقاومتی کشور ادامه داد: به این ترتیب همانگونه که از نمودار بالا مشخص است، مجموعا نزدیک به ۱۱ میلیارد دلار ظرفیت صادراتی ایران در بازار عربستان در گروه‌های کالایی پتروشیمی و پایه نفتی(۳.۳ میلیارد دلار)، محصولات شیمیایی و سلولزی(۱.۶ میلیارد دلار)، مواد و صنایع معدنی فلزی(۱.۴ میلیارد دلار)، مواد و صنایع معدنی غیرفلزی(۵۸۰ میلیون دلار)، محصولات صنایع تبدیلی(۵۶۷ میلیون دلار)، میوه و تره بار(۵۶۱ میلیون دلار)، شیرینی و شکلات و فرآورده‌های غلات(۵۵۵ میلیون دلار)، خودرو، قطعات و ماشین آلات صنعتی(۴۷۳ میلیون دلار)، برق و الکترونیک(۴۶۰ میلیون دلار)، صنایع نساجی و پوشاک(۴۰۳ میلیون دلار)، محصولات لبنی(۳۲۰ میلیون دلار)، دام و طیور(۲۰۱ میلیون دلار)، لوازم خانگی(۱۷۹ میلیون دلار)، خشکبار(۱۳۰ میلیون دلار)، گل و گیاه دارویی، خوراکی، زینتی و صنعتی(۱۱۵ میلیون دلار) وجود دارد.

جذب سرمایه‌گذاران عربستانی برای راه اندازی تولید صادرات محور

محفوظی یکی از مهمترین ظرفیت‌ها برای افزایش تعاملات تجاری با کشور عربستان را جذب سرمایه‌گذاران عربستانی و راه‌اندازی کارخانه‌های تولید صادرات‌محور با هدف بازار عربستان و سایر کشورهای عربی در ایران و به‌ویژه مناطق عرب‌نشین ایران از جمله استان خوزستان دانست و تصریح کرد: همچنین در این خصوص استفاده از مناطق آزاد تجاری-صنعتی مشترک یا اقدام به تولید مشترک در کشور ثالث نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از پیشنهادها به طرف‌های عربستانی مطرح باشد.

وی اضافه کرد: به عنوان مثال این شرایط وجود دارد که سرمایه‌گذاران عربستانی یا در ایران یا در کشور ثالثی مانند عراق یا سوریه اقدام به سرمایه‌گذاری کرده و با مشارکت طرف ایرانی، خط تولید و تجهیزات مورد نیاز را از محصولات دانش‌بنیان ایرانی تهیه کند. این موضوع در حالی است که در حال حاضر کشورهای عراق و سوریه صادرات محدودی به کشور عربستان دارند که می‌تواند با سرمایه‌گذاری طرف عربستانی و استفاده از امکانات و تجهیزات ایرانی، همکاری‌های چندجانبه این کشورها تقویت شود.

موقعیت ویژه عربستان برای همکاری های مالی و بانکی با ایران

مدیر گروه تولید و تجارت اندیشکده اقتصاد مقاومتی کشور افزود: از سوی دیگر با توجه به عضویت کشور عربستان در گروه جی-۲۰ در کنار کشورهایی مانند چین و روسیه و درخواست برای عضویت در گروه بریکس و همچنین حضور فعال در شورای همکاری کشورهای عرب خلیج فارس، اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی موقعیت ویژه‌ای در زمینه همکاری‌های بانکی و مالی برای این کشور به‌وجود آورده است. به عنوان مثال این کشور میزبان بیش از ۲۰ شعبه از بانک‌های خارجی از کشورهایی همچون چین، آلمان، امارات، عمان، اردن، پاکستان، عراق در سرزمین خود است.

محفوظی ضمن بیان اینکه همچنین بانک‌های این کشور عضو نظام پرداخت آفاق و بونا هستند که به نوعی نظام پرداخت‌های منطقه‌ای به‌شمار می‌آیند، خاطرنشان کرد: به طور دقیق‌تر نظام پرداخت آفاق یک پلتفرم پرداخت منطقه‌ای مشترک است که سیستم‌های تسویه ناخالص آنی بانک‌های مرکزی هر یک از کشورهای شورای همکاری کشورهای عربی خلیج را به هم متصل می‌کند و طی آن پرداخت‌های این کشورها با ارزهای ملی با یکدیگر تسویه می‌شوند.

وی ادامه داد: به طور مشابه نظام پرداخت بونا نیز نظام پرداختی منطقه‌ای برای مدیریت پرداخت‌های خرد بین بانک‌های مرکزی و تجاری اکثر کشورهای عربی است که امکان پرداخت و تسویه با ۶ ارز از جمله ریال عربستان را برای این بانک‌ها فراهم می‌کند. هدف هر دو سامانه، افزایش تعامل کشورهای عربی با ارزهای ملی یکدیگر و کاهش استفاده از دلار است.

مدیر گروه تولید و تجارت اندیشکده اقتصاد مقاومتی کشور تاکید کرد: افزایش همکاری‌های بانکی با کشور عربستان و حتی فراهم‌سازی امکان تاسیس شعبه بانک‌های عربستانی در ایران این شرایط را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذاران عربستانی با سهولت بیشتری امکان ورود به بازار ایران را داشته باشند.

استفاده از ظرفیت مناطق آزاد تجاری- صنعتی ایران

محفوظی ضمن اشاره به‌اینکه حتی می‌توان در این خصوص از ظرفیت مناطق آزاد تجاری- صنعتی ایران نیز بهره برد و به طرف عربستانی این پیشنهاد را داد که در منطقه آزاد اروند ایران، اقدام به افتتاح شعبه برای یکی از بانک‌های داخلی‌اش کند، تصریح کرد: در مقابل افزایش همکاری بانک‌های ایرانی در عربستان و حضور هرچه بیشتر بانک‌های ایرانی در این کشور کمک می‌کند که نه‌تنها با بانک‌های عربستانی، بلکه با بانک‌های خارجی مستقر در عربستان نیز روابط بانکی و مالی خود را افزایش دهیم.

وی در ادامه سخنان خود به اهمیت موضوع گردشگری اشاره و آن را در کنار ظرفیت تجارت کالایی با عربستان و افزایش ارتباطات مالی و بانکی، مهم ارزیابی کرد و گفت: گردشگران عربستانی را می‌توان به طور کلی گردشگران پرخرجی دانست؛ طبق آمار وزارت گردشگری این کشور، طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ به طور متوسط سالانه بالغ بر ۱۶ میلیون عربستانی به خارج از کشورشان سفر کرده‌اند که متوسط مدت سفر آن‌ها به ۱۵ شبانه روز می‌رسد و هر عربستانی در هر سفر خارجی به‌طور متوسط ۱۱۵۰ دلار خرج کرده است.

درآمدی معادل حدود ۸۳ میلیون دلاری با جذب گردشگران عربستانی

مدیر گروه تولید و تجارت اندیشکده اقتصاد مقاومتی کشور ادامه داد: از سوی دیگر بررسی آمارهای رسمی منتشرشده توسط وزارت میراث فرهنگی کشورمان نشان می‌دهد که تعداد گردشگران عربستانی ورودی به ایران در سال ۱۳۹۵ برابر ۱۱,۴۶۸ نفر، در سال ۱۳۹۶ برابر ۱۲,۵۲۹ نفر، در سال ۱۳۹۷ برابر ۲۰,۴۰۸ نفر و در سال ۱۳۹۸ برابر ۳۲,۳۴۹ نفر بوده است.

محفوظی ابراز کرد: با توجه به اینکه آخرین آمار منتشرشده از گردشگران عربستانی به ایران سال ۱۳۹۸ بوده است و اگر فرض کنیم رشد تعداد گردشگران عربستانی ورودی به ایران متناسب با سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که تا سال ۱۴۰۴ تعداد گردشگران عربستانی به بیش از ۷۰ هزار نفر برسد، درآمدی معادل ۸۳ میلیون دلار را به‌همراه خواهد داشت. با این وجود پیش‌بینی می‌شود در صورت بهبود واقعی روابط ایران و عربستان و برقراری مجدد پروازهای مستقیم بین دو کشور، این عدد تا ۱۰۰ هزار نفر نیز افزایش یابد.

وی با بیان اینکه البته باید توجه کرد که بازار گردشگری ایران ظرفیت بسیار بالاتری از این عدد و رقم‌ها دارد و نیاز است که همه دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی ایران و در رأس آن‌ها وزارت میراث فرهنگی برنامه منسجمی برای جذب گردشگران عربستانی به ایران داشته باشند، گفت: افزایش سفر شهروندان عربستانی به ایران، علاوه بر اثر کوتاه‌مدت اقتصادی، اثرات میان‌مدت و بلندمدت سیاسی و فرهنگی خواهد داشت و سبب خواهد شد که جامعه عربستانی و به‌طور کلی شهروندان کشورهای عربی، بی‌واسطه با فرهنگ و فضای جامعه ایرانی آشنا شوند و تحت تأثیر تبلیغات سوء دشمنان رسانه‌ای ایران قرار نگیرند و از این طریق می‌توان به روابط اقتصادی و تجاری پایدار بین دو کشور چشم امید داشت.

خبرنگار: فرزانه زراعتی