اگر جایی، نامی از ما باقی بماند احتمالا دربارهمان میگویند: «ثمره زندگیاش هم فلان چیزها بود، این بچه، این کارخوب، این اثر» اصلا مگر غیر از نسل خوب و حرف خوب و خط خوب و اثر خوب چیزی دیگری هست که بشود نامش را گذاشت ثمره و میراث. خوش به حال زنی به اسم گوهرشاد خاتون که همه اینها از او به یادگار مانده است. زنی که ۷۰۰ سال پیش کار بزرگی را در کنار حرم مطهر امام رضا(ع) شروع کرد و در طول چهار سال آن را به پایان رساند. مسجدی که نماز خواندن را برای زائران حرم مطهر راحتتر کند. هیچ کدام از مساجد و مکانهای متبرک به اندازه مسجد گوهرشاد کتیبه و میراث مکتوب معماری ندارد. شاید دلیلش با سوادی گوهرشاد و هنرمندی پسرش بایسنقرمیرزا است که کنار دست مادرش خط و ربط یادگرفته و یکی از روزهای قرن هشتم که مادرش را در حال نظارت بر ساخت مسجدش دیده، با آن خط زیبا نشسته است به خوشنویسی. فکرش را بکنید چه کیفی کرده است گوهرشاد خاتون از خط و هنر پسرش که به زبان عربی و به خط ثلث نوشته: «به نام خداوند بخشنده مهربان، همانا مساجد خدا را کسانی میسازند که به او و روز قیامت ایمان دارند(سوره توبه: آیه ۱۸). پیامبر(ص) فرمود: هرکس برای خدا مسجدی بسازد که در آن ذکر پروردگار شود، خداوند برای وی در بهشت خانهای بنا میکند. بر اساس این گفته پروردگار و حدیث نبوی، این مسجد جامع در دوران فرمانروایی ابوالمظفر شاهرخ بن تیمور گورکانی و بانوی عالیقدر گوهرشاد ساخته شد. امید است خداوند آن را به نیکی قبول فرماید و در آن روزی که اعمال هر کس، مقابل وی روان میشود، آن را در نظر گیرد. رضایت او را میطلبیم و پروردگار را به خاطر نعماتش شکر میگزاریم و از او میخواهیم که این عمل را پاداشی عنایت فرماید که به بندگان صالح خویش و نیکوکاران ارزانی میکند. این نوشته را، امیدوار به رحمت پروردگار، بایسنقر پسر شاهرخ پسر تیمور گورکانی در سال ۸۲۱ قمری (۷۹۷ ش) نوشت.» گوهرشاد خاتون هم داده همین کتیبه را زدهاند روی پیشانی ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد. این مسجد موقوفات زیادی در مشهد و اطرافش و حتی در شهرهای مختلف خراسان دارد که بعضیها به وسیله بانو گوهرشاد و در زمان ساخت مسجد وقف شدهاند و بعضیهای دیگر در دورههای بعدی به وسیله نیکوکاران در لیست اوقاف قرار گرفتهاند. بزرگی و زیبایی این مسجد در دورههای مختلف همه را مسحور کرده و فرآیند بازسازی در همه دورههای تاریخی در مسجد گوهرشاد برقرار بودهاست. یادگار بازسازیهای زیاد مسجد گوهرشاد کتیبههایی است که در قسمتهای مختلف مسجد به چشم میآید که قدیمیترین کتیبه مربوط به سال ۸۲۱ است به خط بایسنقر. حالا ۳۱ کتیبه تاریخی در مسجد گوهرشاد وجود دارد که همگی به تاریخ هجری قمری هستند.
اسم بایسنقر میرزا، شمسالدین بن جعفر موسوی، محمد رضا امامی، محمد حسین شریف، محمدحسین شهید مشهدی و خطاطی به نام ابراهیم روی کتیبهها نوشته شده و در تاریخ این مسجد ثبت شدهاست. احتمالا هیچ مسجد دیگری با این تعداد کتیبه پیدا نمیکنیم.
نظر شما