بخش کودک و نوجوان را می‌توان از جهاتی مهم‌ترین قسمت نمایشگاه کتاب هم دانست، چرا که بذر آگاهی و اندیشیدن را در ذهن کودکان و نوجوانان می‌کارد و انگیزه‌ای برای علم‌اندوزی و دانایی برایشان فراهم می‌کند، به‌ویژه که حضور رهبر معظم انقلاب در بخش کودک و نوجوان در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب و تأکید بر تولید کتاب‌های کودکان و نوجوانان متناسب با فرهنگ ایرانی و دغدغه ایشان درخصوص غلبه ترجمه بر تألیف، نشان از اهمیت این حوزه در فرهنگ‌سازی و نهادینه کردن ارزش مطالعه و آموختن در بچه‌ها دارد.
حالا در سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب، شمار قابل توجهی از ناشران با چیدمان مناسب و طراحی دکورهای شاد و متناسب با حال و هوای کودکان و نوجوانان، انگیزه بیشتری برای بازدید از این بخش را برای بچه‌ها و والدینشان به وجود آورده‌اند. کتاب‌ها نیز بسیار متنوع‌اند؛ از داستان‌های هزار و یک شب و کلیله و دمنه گرفته تا داستان‌های مثنوی معنوی، داستان‌های ملانصرالدین و آثار شاخصی همچون پیرمرد و دریا، شاهزاده و گدا، دن‌کیشوت، هملت، بینوایان و... .
برگزارکنندگان نمایشگاه می‌گویند امسال 4هزار مترمربع به فضای بخش کودک و نوجوان اضافه شده و به همین دلیل شاهد غرفه‌هایی متنوع، حضور ناشران بیشتر و استفاده کاربردی از فضا در این بخش هستیم.
غرفه‌ای جذاب برای پاسخ به پرسش‌های کودکانه
شاید بتوان گفت سهم عمده آثار نمایشگاه به گروه سنی خردسالان و کودکان اختصاص یافته و تقریباً غرفه‌ای در نمایشگاه نیست که بخش قابل توجهی از آثارش را به کتاب‌های تصویرگری ویژه این گروه سنی اختصاص نداده باشد. یکی از این غرفه‌ها متعلق به نشر «جمال» است که همه آثارش از نویسندگان ایرانی است و آثار خارجی و ترجمه در آن پیدا نمی‌کنید. این انتشارات که با غرفه «خانه خداشناسی کودکان» به نمایشگاه امسال آمده، کتاب‌های متنوعی را برای گروه‌های سنی مختلف به‌ویژه کودکان تدارک دیده است. محور اصلی همه این آثار درباره خداشناسی است. کتاب‌هایی که با تصویرگری‌های حرفه‌ای و بسیار باکیفیت مباحثی همچون سؤال و جواب با خدا، آداب شکرگزاری، طبیعت‌شناسی، چهل حدیث، داستان‌های رسول خدا(ص) و... را به تصویر کشیده است. مسئول غرفه نشر جمال نیز تأکید می‌کند همه این کتاب‌ها جنبه تربیتی و آموزشی دارند و تلاش کردیم با زبانی کودکانه و قابل فهم، مسائلی که ممکن است در ذهن کودکان سؤال ایجاد کند را شرح دهیم. وی همچنین قیمت نسبتاً بالای کتاب‌ها را به دلیل استفاده از تصویرگری‌های حرفه‌ای می‌داند.
عناوین جذاب و حضور راهنمای باحوصله
یکی دیگر از غرفه‌های جذاب نمایشگاه متعلق به نشر «پیدایش» است که مشتریانش بیشتر نوجوانان هستند. ادبیات کهن، علوم ترسناک، رمان نوجوان، رمان کودک، مشاهیر، نی‌نی کتاب، ترانه‌های کودکانه و... از بخش‌های متنوع غرفه پیدایش است و این تقسیم‌بندی موضوعی کتاب‌ها در غرفه و حضور راهنما، امکان جست‌وجوی منسجم‌تری را برای بچه‌ها به ارمغان آورده است. همچنین در بخش دیگری از این غرفه نیز بازی‌های فکری متنوعی برای علاقه‌مندان آن دیده شده است.
نشر «شهر قلم» نیز با مجموعه کتاب‌های ارزشمندی که به معرفی مردان و زنان ایرانی می‌پردازد امکان آشنایی کودکان و نوجوانان را با شخصیت‌های سختکوش و موفق فراهم کرده است؛ علی اکبر دهخدا، همایون صنعتی‌زاده، مریم میرزاخانی و اصغر قندچی از چهره‌هایی هستند که در این کتاب‌ها معرفی می‌شوند. همچنین مجموعه کتاب‌های آشنایی با شاعران نیز به معرفی شاعران بزرگی همچون سعدی، فردوسی، خیام و... پرداخته است.
جای خالی نویسندگان ایرانی در یک نشر
یکی دیگر از غرفه‌های شلوغ نمایشگاه به انتشارات «پرتقال» اختصاص دارد که با هزارو200 عنوان کتاب در نمایشگاه حضور یافته است؛ این نشر همچنین از پنج عنوان کتاب جدید خود در نمایشگاه رونمایی کرده و در این ایام جشن امضای کتاب‌ها را با حضور مترجمان برگزار می‌کند. اما در این غرفه به جز دو سه اثر، خبری از کتاب مؤلفان ایرانی نیست و سایر آثار از ادبیات جهان و داستان‌های معروف دنیاست. شاید بتوان این را یکی از ضعف‌های این نشر دانست که پاسخگوی نیاز همه مخاطبانش نیست و فقط علاقه‌مندان به ادبیات خارجی امکان استفاده از این غرفه را دارند.
اما انتشارات «داستان جمعه» تلفیقی از آثار ترجمه و تألیفی را در غرفه خود قرار داده است. «حاجی» مسئول این غرفه در واکنش به منویات رهبری درزمینه استفاده از آثار مؤلفان ایرانی و ترجمه‌های خوب، می‌گوید: ما در هر دو زمینه ادبیات ایرانی و خارجی کار می‌کنیم، اما تأکیدمان بیشتر روی موضوع داستان است. با این حال، آثار تألیفی بسیار خوبی هم داریم که محتوای ارزشمندی دارند.
نویسندگان مطرح فقط جذب ناشران بزرگ می‌شوند
از او می‌پرسیم آیا آثار ترجمه و کپی‌رایت برای ناشران بیشتر هزینه دارد یا آثار تألیفی؛ او می‌گوید: روند تولید کتاب در هر دو مشکل است. شاید علت اینکه ناشران بیشتر به کتاب‌های خارجی اقبال نشان می‌دهند به غیر از فراوانی و تنوع آثار، دسترسی آسان به این کتاب‌هاست. متأسفانه در داخل کشور، نویسندگان بنام و مطرحی که با تمام ناشران همکاری کنند، وجود ندارد و بیشتر نویسنده‌های مطرح ،جذب ناشران بزرگ شده‌اند. طبیعتاً ناشرانی که تازه پا به این عرصه می‌گذارند ترجیح می‌دهند بیشتر کتاب‌های خارجی را ترجمه و عرضه کنند. البته این مسئله به هدف انتشارات هم بستگی دارد. ما در انتشارات داستان جمعه از همان ابتدای کار، با نویسندگان مطرح همکاری کردیم و اهدافمان را برایشان توضیح دادیم و رضایتشان را جلب کردیم.
کپی رایت در ایران بیشتر نمایشی است
وی با بیان اینکه روند کپی رایت و چاپ و اقلام مصرفی به‌شدت گران شده و تولید کتاب مقرون به‌صرفه نیست، می‌افزاید: از سوی دیگر ما عضو کنوانسیون کپی‌رایت نیستیم و همین هم روند کار را مشکل‌تر می‌کند. گرچه ناشران خارجی معمولاً همکاری می‌کنند اما هزینه‌هایشان سنگین است و برای انتقال پول هم با مشکل مواجهیم. از طرفی دیگر وقتی کپی‌رایت یک اثر را دریافت کردیم بیشتر شبیه یک فرایند نمایشی است و هیچ قانون و ضمانت اجرایی وجود ندارد ناشر دیگری سراغ همان کتاب نرود!
صحبت‌هایمان با مسئول غرفه انتشارات داستان جمعه که تمام می‌شود همهمه‌ای بخش کودک و نوجوان را فرا می‌گیرد و یک گروه از دانش‌آموزان به همراه مربی‌هایشان وارد غرفه‌های مختلف می‌شوند.
تنوع کتاب‌ها انتخاب را سخت کرده است
سمانه حجازی که مادر دو کودک است با فرزندانش برای بازدید از نمایشگاه آمده؛ او درباره تجربه خود از بخش کودک و نوجوان می‌گوید: امسال نمایشگاه خیلی متنوع‌تر از سال گذشته برپا شده و گزینه‌های ما در کتاب‌های آموزشی و تصویرگری به‌قدری زیاد است که انتخاب برایمان سخت شده، اما تقریباً هرچیزی که بچه‌هایم بخواهند را در این نمایشگاه پیدا کردیم.
اما لیلا فراهانی که با دختر نوجوانش مشغول بازدید از یکی از غرفه‌های مخصوص نوجوانان است، از اشتیاق دخترش به نجوم می‌گوید و تأکید می‌کند: یک غرفه پیدا کردیم که پر از کتاب‌های علمی، نجوم و فضاست. تنوع نمایشگاه بسیار خوب است اما به نظرم قیمت کتاب‌ها خیلی بالاست و به همین دلیل مجبوریم چندتایی را از فهرستمان حذف کنیم، ضمن اینکه کاغذ برخی کتاب‌ها هم اصلاً کیفیت ندارد و آن‌هایی هم که کاغذشان خوب است عموماً گران‌تر هستند.
ای کاش کتاب ارزان‌تر بود
مریم، نوجوان 15 ساله‌ای که بیشتر زمان بازدیدش را در غرفه‌هایی که کتاب‌های کمک درسی دارند، می‌گذراند درباره تجربه‌اش از نمایشگاه این دوره می‌گوید: امروز آمده‌ام کتاب‌هایی مرتبط با مدرسه را بخرم ولی چندتایی کتاب داستان هم نشان کردم که بعداً سراغشان می‌روم. اینکه نویسنده کتاب کیست یا چه کسی آن را ترجمه کرده برایم خیلی مهم است و ترجیح می‌دهم همیشه کتاب‌های باکیفیت بخوانم. خوشبختانه با گشتی که در نمایشگاه زدم کتاب‌های بسیار خوبی دیدم فقط ای کاش ارزان‌تر بودند که می‌شد بیشتر خرید کرد.
از بخش کودک و نوجوان خارج می‌شوم، جایی که هنوز هم صدای خنده و همهمه بچه‌ها شنیده می‌شود و پرانرژی‌ترین بخش نمایشگاه کتاب است؛ چند روزی تا پایان نمایشگاه باقی مانده، پس فرصت بازدید از مهم‌ترین رویداد فرهنگی سال را از دست ندهید.
نظر شما