موضوع تبیین و روشنگری جزو اتفاقاتی است که از دوران دفاع مقدس در هر عرصه، صحنه و مقطعی با آن مواجه بوده ایم؛ امّا امروزه به واسطه ی اینکه تمرکز دشمن در این صحنه است، رویاروئی با آن هم باید متناسب با آن باشد. باید اذعان کرد که شکل فعلی مواجهه جریانات و مجموعه های دارای مسئولیت که در این عرصه نقش آفرینی دارند، چه بخش های حاکمیتی و چه بخش های مردمی، سنخیتی متناسب با تلاش دشمن ندارد. اتفاقی که در این صحنه ها مشاهده می شود، حرکتی عادی برای موقعیت های عادی است و به همین دلیل برای رسیدن به هدف کافی نیست. رهبر معظم انقلاب هم نسبت به تبلیغات، حرکت رسانه ای و مواجهه ی با شبهات در بخش های مختلف صراحتاً به عدم کفایت حرکت های فعلی اشاره می کنند که نیازمند حرکتی جهادی است. معنای جهاد، بذل وسع و به کارگرفتن تمام توان است. نگاه عادی و طبیعی و حرکت های معمولی اداری قطعاً پاسخ نمی دهد. این میدان نیازمند حرکتی تحولی، انقلابی، جدی، جهادی و تبیینی است.

لذا به مناسبت سوم خرداد و تبیین مفاهیم جهاد و از خودگذشتگی در آزادسازی خرمشهر گفت و گویی با حجت‌الاسلام و المسلمین «علی ذوعلم» عضو شورای علمی گروه فرهنگ پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

تعبیر امام خمینی (ره) درباره خرمشهر این بود، که خرمشهر را خدا آزاد کرد این یک تعارف یا شعار نبود، آنچه در خرمشهر و با دست خالی رخ داد چه جلوه هایی از نصرت الهی را نشان داد، مفهوم این جمله امام چیست؟

جهاد، مبارزه و تلاش برای تحقق اهداف و آرمان های اسلامی در ذات اسلام نهفته است. اگر یک مروری ساده در قرآن کریم داشته باشیم، متوجه می شویم که ایمان و جهاد لازم و ملزوم یکدیگر هستند. اساسا یک انسان مومن کسی است که در عرصه مبارزه با هوای نفس خود در درون و در عرصه مبارزه با ظلم، بی عدالتی، کفر، فسق، مفاسد اقتصادی، سیاسی و اخلاقی در بیرون مبارزه می کند و نمی تواند آنها را تحمل کند؛ بنابراین در هر شرایطی متناسب با اقتضائات، ظرفیت ها و امکاناتی که در اختیار یک فرد یا جامعه اسلامی قرار دارد، آن فرد یا جامعه مکلف به امر جهاد هم هستند.

نکته دوم بحث سنت های الهی است. در شریعت اسلامی و قرآن کریم امر به جهاد شده است. از سوی دیگر در سنت های الهی پیروزی مجاهدین و اینکه نصرت الهی شامل حالشان خواهد شد، این هم یک امر تضمین شده تلقی شده است و این سنت الهی در آیات مختلفی از قرآن کریم ارایه شده است. در حقیقت آنچه در سوم خرداد سال 1361 به آزادی خرمشهر انجامید، نقطه اتصال این دو مفهوم بود. یعنی از یک طرف جهاد، وظیفه شناسی، ایثار، از خود گذشتگی، مبارزه و تلاشی که رزمندگان داشتند و از طرف دیگر نمودی از سنت الهی علی رغم کمی امکانات، علی رغم طراحی های پیچیده ای که دشمن بعثی علیه رزمندگان ما داشت، توانستند خرمشهر را آزاد کنند و از این جهت امام راحل فرمودند: «خرمشهر را خدا آزاد کرد» که این یک نکته سومی را برای ما تبیین می کند و آن این است که آنچه که پیروزی و موفقیت در عرصه مبارزه حق علیه باطل به دست می آید، نباید موجب غرور جبهه حق شود لذا باید به عنوان یک لطف الهی دیده شود. این قاعده نه فقط در عرصه مبارزات نظامی بلکه در همه عرصه ها جریان دارد، بنابراین گر چه 41 سال از فتح خرمشهر می گذرد ولی درس های فتح خرمشهر برای ما همچنان آموزنده است.

توجه به بحث جهاد تبیین با توجه به هجمه هایی که از سوی رسانه ها و شبکه های اجتماعی صورت می گیرد در حوزه دفاع مقدس چه ضرورتی دارد؟

اینکه عرض کردم از درس های سوم خرداد سال 61 هنوز هم می توانیم الگوبرداری کنیم، یکی از مصادیقش همین جمله و سوال شماست. در عرصه جهاد تبیین هم اگر چه ابزارها و طراحی ها و نیرویی که دشمن به ظاهر در این جهت صرف می کند، بسیار زیاد است اما اگر مجاهدت در بحث تبیین، بصیرت آفرینی و روشنگری یک جهاد مخلصانه و برای خدا باشد، حتما این غلبه پیدا خواهد کرد و این توهمات و بافته هایی را که در مسیر هجوم رسانه ای و هجوم فرهنگی وجود دارد را می تواند از بین ببرد و راه را به سمت روشنگری و پیروزی آن گفتمان حق و گفتمان باطل همراه کند.

حماسه ها و افتخارات دفاع مقدس را چگونه باید برای نسل جوان امروز تبیین کنیم؟

اگر حقایق را در روایتگری جهاد دوره دفاع مقدس و آن دوره هشت ساله افتخارآفرین بیان کنیم و آنچه را که بوده ارایه دهیم، آن دوره از جاذبه کافی برخوردار است که بتواند نسل امروز و نسل آینده ما را به یک بصیرت سیاسی، انقلابی و فرهنگی نزدیک کند البته معتقدم جوانان ما امروز نسبت به مباحث دفاع مقدس غالبا گرایش مثبت دارند اما آن ابهامات و چالش هایی که با خروج از مسیر دفاع مقدس زاویه گرفتند و در ارزش های دفاع مقدس ایجاد شده، اینهاست که مسئله آفرین است در مورد اینها باید بیندیشیم و آنچه که مهم است، روشنگری و تبیین در سایر ظرفیت ها کاستی ها و راه حل هایی است که امروز باید در همان مسیر اهداف دفاع مقدس تبیین شوند.

منظور شما از ابهامات و چالش های موجود چیست؟

فرهنگ دنیازدگی، تبعیض و کم توجهی به ارزش های موجود در دفاع مقدس عارضه ای است که بعد از دفاع مقدس به تدریج در جامعه ما ایجاد شد و موجب شد که بعضی از دولت ها، مدیران و مسئولان از آن ایده انقلابی و مسیری که امام ترسیم کرده بودند و مقام معظم رهبری دایما روی آنها تاکید داشتند، فاصله بگیرند. این مسئله بسیار مهمی است که در بیانات حضرت آقا هم می بینیم که رسیدگی به کاستی ها، رسیدگی به ثروت های بادآورده و رسیدگی به تبعیض های موجود تاکید می شود که بعضا متاسفانه این تبعیض ها نهادینه و قانونمند شده است. اینهاست که جامعه را آزار می دهد و نسل جوان فکور و متعهد ما هم به این فاصله ها منتقد و معترض هستند لذا هر مقداری که بتوانیم به فرهنگ دفاع مقدس، فرهنگ ایثار، شهادت و خدمت به مردم برگردیم، قطعا روشنگری و تبیین درباره جهاد دفاع مقدس هم یک نتیجه عمیق تری خواهد داشت.