به گزارش قدس خراسان، احمد طاهری ۴۰ سالی می‌شود که کسب و کارش کشاورزی است. او درباره مسیری که موجب شد به سمت احیای گندم خراسان حرکت کند، گفت: ۲۷ سال است در زمینه کاهش آلاینده‌ها در مزارع کشاورزی تلاش میکنم و چرخه این کار از مبارزه با آفت سِن گندم شروع شد.
وی ادامه داد: در مزارع پس از سم‌پاشی ۶ ماه زمان می‌برد تا محصول برداشت شود؛ اما در گلخانه‌ها فاصله کمی بین سم‌پاشی تا برداشت محصول وجود دارد، از طرف دیگر متوجه شدیم در گلخانه‌ها از بذرهای هیبرید وارداتی در گستره وسیعی در مقابل بذرهای بومی و بسیار ارزشمند استفاده می‌شود.
خروج ارز به واسطه واردات بذرهای هیبریدی
طاهری با اشاره به واردات گسترده بذرهای هیبریدی و خروج ارز تصریح کرد: متأسفانه ما توانایی تولید بذرهای هیبرید و پر محصول را نداشتیم و به کشوری تبدیل شده‌ایم که این بذرها را وارد می‌کنیم و در حال حاضر برای واردات یک دانه بذر فلفل ۳ هزار تومان می‌دهیم که بسیار ارزبر است و سرمایه بزرگی به واسطه بذرها از کشور خارج می‌شود.
احیاکننده کشت گندم خراسان در ایران، ادامه داد: همین تفکر سبب شد به سمت حفاظت از تنوع زیستی، ذخایر ژنتیکی و میراث ژنتیکی حرکت کنیم و در نهایت به رزق و روزی مردم یعنی گندم برسیم و متوجه شدیم تنها گندم باستانی دنیا، گندم خراسان است. این گندم در حالی که به شدت در کشورهای دیگر درخشان است، در سرزمین ما ستاره‌اش خاموش بود و در ایران وجود نداشت.
قصه بازگشت بذر گندم خراسان به ایران
وی درباره دستیابی به بذر گندم خراسان گفت: با حمایت مرحومه لاله دارایی، هماهنگ‌کننده برنامه‌های عمران محیط زیست جهانی به کنفرانس منطقه‌ای خاورمیانه در شهر حلب سوریه رفتم. در مرکز «ایکاردا» که محل تحقیقات کشت غلات در مناطق خشک دنیاست، با کشاورزی به نام «ژان فرانسوا» آشنا شدم که از فرانسه بود و در زمینه بذرهای بومی کار می‌کرد. ژان فرانسوا مرا به کنفرانس «کشاورز-نانوا» در فرانسه دعوت کرد و شرکت‌کنندگان در این کنفرانس کشاورزانی بودند که تولید نان برایشان مهم بود.
طاهری عنوان کرد: در فرانسه در کنار برگزاری کنفرانس کشاورز-نانوا، کلکسیونی از بذرهای بومی دنیا وجود داشت. بخشی از این کلکسیون که شاخص‌تر از بقیه بخش‌ها بود، به واژه خراسان مزین بود. ژان فرانسوا مرا به آنجا برد. حدود ۷۵ گرم از بذر گندم خراسان به من داده شد تا آن را به زادگاهش ایران بازگردانم. پنج سال بعد ژان فرانسوا همراه همسرش به ایران سفر کرد و در کنار مزرعه دو سه هکتاری گندم خراسان حضور یافت و از توسعه کشت این گندم تعجب کرد.
این کشاورز به اقدامات بعدی در توسعه گندم خراسان در کشور اشاره کرد و گفت: بذر گندم خراسان در غرب و شرق کشت شد. ارقام بومی مقاومت بسیار خوبی دارد و گندمی که توانسته مقاومت خیلی خوبی در بازه زمانی ۵ تا ۷ هزار سال در طول تاریخ داشته باشد یعنی اصالت و نجابت ژنتیکی دارد. ویژگی منحصر به فرد گندم خراسان این است که طیف گسترده‌ای از تغییرات آب و هوایی را می‌تواند تحمل کند و این گندم استثنایی را از مرز مهران تا مرزهای شرق کشور کشت کردیم و باید این مژده را بدهیم که بهترین عملکرد را در خراسان داشته است.
وی با یادآوری سیاست‌های تأمین و تولید غذا اظهار کرد: تنوع ژنتیکی، بحث بسیار مهمی است. در دنیا، کشاورزی صنعتی تحت تأثیر سیاست‌های سرمایه‌داری و پر محصولی قرار گرفته است. حوزه غذا با سه مقوله امنیت غذایی، حاکمیت غذایی و ایمنی غذایی روبه‌رو است. در کشاورزی صنعتی هر روز بذرها محدود و محدودتر می‌شود؛ چون این محدودیت‌ها به چند رقم محصول تولیدی خلاصه می‌شود و به راحتی قابلیت کنترل در عرصه‌های مختلف را دارد. بذرهای پر محصول شرایط خاص از جمله زمین حاصلخیز، وابستگی شدید به آب، سموم و کود کشاورزی دارد و استفاده از کودها و سموم موجب تنش آبی می‌شود.
حفاظت‌کننده بانک ژن بذرهای بومی خاطرنشان کرد: در بانک ژن کشور ما بیش از ۱۷ هزار قلم گندم با توجه به تنوع اقلیمی وجود دارد و باید از این قابلیت استفاده کنیم. اکنون ما با خشکسالی، ریزگردها و تنش اقلیمی مواجه هستیم و این تنوع ژنی می‌تواند به ما راهکار بدهد. نشانی در دنیا به شکل هلال ماه وجود دارد که یک سر آن در روسیه و سر دیگر آن در سوریه است و قسمت پهن این هلال روی ایران و عراق قرار دارد که به آن «هلال غلات» می‌گویند و وقتی به این هلال نگاه می‌کنیم، انبار ذخایر ژنتیک غلات دنیا در ایران و عراق دیده می‌شود.
گرایش مردم دنیا به سمت غذاهای بومی
وی یادآور شد: کشور ایتالیا سرزمین پیتزاست؛ اما انواع کنفرانس‌ها را در زمینه اسلوفودها برگزار می‌کند؛ ولی متأسفانه در کشور ما که مرکز ذخایر ژنتیک دنیاست، مردم به استفاده از فست‌فودها گرایش دارند. اسلوفود فرهنگ مراجعه به غذاهای سنتی و محلی و استفاده از بذرهای بومی است. در ایتالیا یک شرکت بسیار بزرگ وجود دارد به نام «سانتاکاندیدا» که نام خراسان را برای خود انتخاب کرده؛ چون آن شرکت، شرکتی است که گندم خراسان را کشت و برداشت می‌کند و اگر پیتزایی در آنجا سفارش دهید که با آرد گندم خراسان تهیه شده باشد، قیمت آن دو برابر پیتزاهای معمولی بوده و این شرکت در حال تولید ۱۲۰ نوع محصول از گندم خراسان است. همچنین در آمریکا شرکت «کاموت اینترنشنال» در ۶ ایالت بزرگ این گندم را کشت می‌کند. طاهری به خاطره حضور خود در این شرکت اشاره کرد و توضیح داد: در سفری ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم گندم خراسان را روی میز آقای «کارونه» رئیس شرکت سانتاکاندیدا قرار دادم که در برابر گندم ما زانو زد و اقرار کرد نخستین گندمی است که از گندم تولیدی او بهتر است و دلیل آن کشت این گندم در زادگاه اصلی خودش یعنی ایران و خراسان بود.
وی در پایان یادآور شد: استفاده از یک گندم غنی از جمله گندم خراسان که از نظر غذایی بسیار کامل است، می‌تواند در سلامت جامعه از جمله رشد باروری بسیار مؤثر باشد و از اضافه کردن افزودنی‌ها به چرخه تولید نان جلوگیری کند.
خبرنگار: طاهره فجرداودلی
نظر شما