ساخت فیلم‌های مذهبی به‌ویژه با مضامین رضوی که به برکت وجود مضجع منور حضرت رضا(ع) در کشورمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، در سال‌های اخیر، روند کندی را طی می‌کند. گیشه سینماها خالی از آثار ارزشی و معرفتی شده‌اند و با یکه‌تازی کمدی‌ها، سینما برای مردم فقط جنبه سرگرمی پیدا کرده و گاهی این سرگرمی، هزینه‌های فرهنگی سنگینی را به جامعه تحمیل می‌کند. مازیار میری، کارگردان آثار ماندگاری همچون «به‌آهستگی» و «حوض نقاشی» به‌تازگی با گلایه از سرعت گرفتن دور رقابتی برای ساخت فیلم‌های کمدی شبیه به‌هم که برخی از آن‌ها مبتذل هستند، گفته بود «به اندازه 10 شب، فیلم درباره امام رضا(ع) نداریم و این ناگوار است».

یکی از افتخارات کشور ما، وجود بارگاه ملکوتی ثامن‌الحجج(ع) در مشهد است، اما چرا سینمای ما به این حوزه مضمونی وسیع و غنی کم‌توجه بوده است؟ با سید احمد میرعلایی، تهیه‌کننده سینما و مدیر اسبق بنیاد سینمایی فارابی درباره دلایل فقر فیلم‌هایی با مضامین رضوی گفت‌وگو کردیم.

این مدیر فرهنگی می‌گوید: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که مردمش، ارادات و علاقه زیادی به امام رضا(ع) دارند. نام بسیاری از شهدای ما، رضا بوده و اسم رضا جزو اسامی مورد علاقه در بین مردم است. سالانه میلیون‌ها زائر از سراسر کشور به حرم امام رئوف می‌آیند که نشان‌دهنده عشق و ارادتشان به امام هشتم(ع) است.

وی با بیان اینکه در عصر امروز که رسانه‌ها حضور قدرتمندشان را به رخ می‌کشند و اهمیت رسانه بیش از پیش شده، سینما هم باید به عنوان یک رسانه، جدی گرفته شود در پاسخ به اینکه آیا انتظار ساخت فیلم از آستان قدس رضوی انتظار درستی است در حالی‌که این مسئولیت وزارت ارشاد و سازمان‌های سینمایی است، پاسخ می‌دهد: انقلاب ما انقلاب فرهنگی بوده و امام با تکیه بر آگاهی مردم، این انقلاب شکوهمند را به ثمر رسانده است. اهمیت مسئله فرهنگ، مربوط به امروز و دیروز نیست بلکه در همه زمان‌ها اهمیت دارد. الان کدام نهاد فرهنگی در کشور ما درست عمل می‌کند که سازمان سینمایی یکی از آن‌ها باشد؟ متأسفانه برخی فیلم‌هایی که در سینماها اکران می‌شود با فرهنگ رضوی و دینی ما منافات دارد. مفاهیمی که در برخی فیلم‌ها وجود دارد، مبتذل هستند.

وی با بیان اینکه فرهنگ در کشور ما بلاتکلیف است و مطالبات رهبری در حوزه فرهنگ، رها شده‌اند، خاطرنشان می‌کند: رهبر معظم انقلاب تأکید داشته‌اند  همه نهادها و ارگان‌ها موظف‌اند در میدان فرهنگ حضور پیدا کنند، چون جنگ امروز ما، فرهنگی است. از این رو آستان قدس رضوی وظیفه خطیری در عصر رسانه و جنگ نرم دارد که باید وارد میدان فرهنگ شود و به ترویج فرهنگ رضوی کمک کند، چه بهتر که با شناخت، اطلاعات و حوصله به عرصه فیلم‌سازی ورود یابد.

تهیه‌کننده فیلم «فرزند خاک» می‌گوید: در دنیا به صنعت سینما فقط به عنوان ابزار تبلیغی نگاه نمی‌کنند بلکه جذابیت و سرگرم‌کنندگی در آن اهمیت دارد تا ابزاری برای انتقال افکار و کسب درآمد هم باشد. قرار نیست فقط در سینما پول بریزیم و عوایدی نداشته باشیم، من مخالف این رویه هستم. باید با تفکر، اثری جذاب و موفق هم در گیشه ساخت.

* فیلم حضرت یوسف(ع) آبرویمان را در دنیا خرید

به گفته او، فیلمی جذاب است که پول تولیدش را برگرداند و به سوددهی برسد. فیلم حضرت یوسف(ع) در دنیا، آبروی ایران را خرید و آورده اقتصادی هم داشت.

میرعلایی یادآور می‌شود: چند سالی که سر پروژه حضرت موسی(ع) بودم، می‌دیدم سرمایه‌گذاران خارجی که فیلم حضرت یوسف(ع) را دیده بودند برای مشارکت در این پروژه اظهار تمایل می‌کنند؛ پس ساخت فیلم خوب، علاوه بر اثرات مثبت فرهنگی، جنبه‌های اقتصادی را هم مدنظر قرار می‌دهد.

او با بیان اینکه ساخت آثار مذهبی نیاز به افرادی باورمند دارد تا به آنچه می‌نویسند و می‌سازند، ایمان داشته باشند، می‌گوید: کسانی که صاحب تفکر هستند باید در هسته اصلی ایده‌پردازی تولید آثار مذهبی قرار گیرند. می‌توان در ساخت فیلم‌های مذهبی از عوامل فنی حرفه‌ای و ماهر بهره برد و دایره تولید را گسترش داد ولی کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس باید به آنچه می‌سازند باور قلبی داشته باشند.

این مدیر فرهنگی خاطرنشان می‌کند: منظورم این نیست از همین امروز شروع کنیم و انتظار داشته باشیم سال بعد، 10فیلم رضوی بسازیم! اگر امروز تفکر درستی ایجاد شود و قرار باشد کاری انجام شود شاید چند سال بعد فیلم‌های خوب و فاخر رضوی ساخته شود که اثرات ماندگاری در طولانی مدت دارد.

* انتظار تولید یک اثر فاخر و خوب سینمایی

میرعلایی با تأکید بر اینکه آستان قدس رضوی مروج و مبلغ فرهنگ رضوی است و یکی از راه‌ها و بسترهای این تبلیغ، فیلم‌سازی است، عنوان می‌کند: همان‌طور که آستان قدس رضوی در حوزه‌های مختلف ورود پیدا می‌کند، بهتر است به شکلی حرفه‌ای وارد عرصه فیلم‌سازی شود.

او اضافه می‌کند: ساخت فیلم‌های مذهبی دو بخش مهم دارد که نخستین گام پس از حمایت، رسیدن به فیلم‌نامه خوب و گام بعدی پدید آوردن ساختار حرفه‌ای برای اجرای آن است. فیلم‌نامه‌ها باید براساس پژوهش‌های گسترده و نگاه دقیق جامعه‌شناسی نوشته شوند تا بتوان روی فیلم‌نامه خوب، سرمایه‌گذاری کرد و عوامل حرفه‌ای پای کار بیایند.

این تهیه‌کننده با بیان اینکه ساخت فیلم‌های ضعیف درباره امام رضا(ع) نه تنها اثرگذاری مثبت ندارد بلکه گاهی اثرات منفی هم دارد، بر اهمیت تولید آثار ارزشی فاخر تأکید کرده و می‌گوید: چنین فیلم‌هایی باید توسط گروه‌های حرفه‌ای و باورمند ساخته و وارد چرخه اکران شوند جز این، فیلم‌سازی درباره امام رضا(ع) و مضامین مذهبی، ضد خودش عمل می‌کند. نباید برخورد احساسی و غیرمنطقی با این مقوله داشت بلکه لازم است با درایت و صبر، پشتیبانی دقیق و حساب شده، برای ساخت یک اثر خوب و اثرگذار اقدام کرد.

به باور میرعلایی، فرهنگ رضوی با ساخت فیلم خوب به عنوان یک ابزار رسانه‌ای و تبلیغاتی به خانه‌ها و دل‌های مردم وارد می‌شود، یادآور می‌شود: وقتی سیل یا زلزله می‌آید آستان قدس رضوی احساس تکلیف می‌کند و به کمک آسیب‌دیدگان می‌شتابد. امروز هم سیل فرهنگ بیگانه که اغلب مخرب است در کشور ما جاری شده و اتفاقاً خطر نامحسوس آن بسیار بیشتر از سایر موارد، آسیب‌رسان است.