حجت الاسلام والمسلمین مهدی ابوطالبی در نوزدهمین مدرسه بهاری شبهه‌پژوهی که به صورت حضوری و مجازی از سوی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه و با همکاری معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با موضوع «مکتب امام خمینی(ره)» برگزار شد، بررسی «ولایت مطلقه و احکام حکومتی از نگاه امام خمینی(رحمه الله)» پرداخت و گفت: تعبیر ولایت مطلقه هم برای کسانی که خارج از فضای اسلامی و دینی به این بحث نگاه می‌کنند و هم کسانی که با نگاه دینی به این بحث نگاه می‌کنند شبهات و پرسش‌هایی را به دنبال دارد که در این فرصت به بخش قابل توجهی از شبهات پاسخ می‌دهیم.

وی تصریح کرد: تعبیر ولایت مطلقه به دلیل اصطلاح «مطلقه» این را به ذهن می‌آورد که فقیه اختیارات بدون قید و شرطی دارد و کلمه ولایت هم مانند ولایت پدر بر فرزند است و حاکم به نوعی صاحب اختیار مردم است و این ولایت هم مطلق است به همین علت در ادبیات خارج از فضای دینی به ویژه در ادبیات سیاسی، چون اصطلاحی هم با عنوان دولت مطلقه و دولت دیکتاتوری داریم، این موضوع مطرح می‌شود که ولایت مطلقه همان دیکتاتوری است به همین علت حاکم صاحب اختیار همه مردم است و مردم دیگر در حکومت نقشی ندارند فقط مؤظف به اطاعت از حاکم هستند.

ولایت فقیه همه اختیارات حکومتی معصومین(ع) را دارد

این پژوهشگر دینی اضافه کرد: واقعیت این است که ولایت مطلقه همانطور امام خمینی(ره) نیز تصریح می‌کنند، این است که همه اختیارات حکومتی و زمام‌داری که پیامبر یا امام معصوم دارد فقیه هم دارد و وقتی می‌گوییم همه اختیارات را دارد به این معناست که اگر پیامبر و ائمه حکومت را به دست گیرند در اسلام قوانینی در عرصه سیاسی و اجتماعی وجود دارد که باید اجرا شود، در اسلام در شرایطی حکم قاتل اعدام است و حکم دزد در شرایطی قطع دست است و اینجا منظور این است که همه این اختیارات را فقیه هم دارد و فقیه می‌تواند احکام جزایی اسلام را اجرا کند و طبق ضابطه‌ای که اسلام گفته فقیه هم می‌تواند حکم جهاد دهد.

وی اظهار کرد: از نظر عرفی نیز اکنون مشاهده می‌کنیم که مردم و اشخاص مختلف جمهوری اسلامی که ولایت فقیه در رأس آن است را مقایسه می‌کنند با حکومت امیرالمؤمنین، و این نشان می‌دهد که مردم توقع دارند این حکومت همانند حکومت امام علی(ع) باشد پس باید اختیارات لازم هم به ولایت فقیه داده باشیم تا بتوانیم از او چنین توقعاتی نیز داشته باشیم.

حجت الاسلام والمسلمین ابوطالبی با بیان اینکه لوازم و اختیارات لازم باید در اختیار حاکم اسلامی باشد، گفت: برخی از فقها از روایات و عدله ولایت فقیه عمومیت این ولایت را استنباط کرده اند و تعبیر ولایت عامه بهتر از ولایت مطلقه است یعنی ایشان عموم اختیارات را دارد اما برخی هم ولایت فقیه را مقیده می‌بینند و می‌گویند اجرای حدود بر عهده ولایت فقیه نیست و مثلا صدور حکم الزامی بر اساس مصلحت را جزو اختیارات فقیه نمی‌دادند اما افرادی که قائل به ولایت مطلقه هستند اعتقاد دارند که همه اختیارات معصوم را فقیه هم دارند.

وی گفت: امام هم مثالی می‌زنند و می‌فرمایند امام علی(ع) چون از پیامبر پایین‌تر است پس باید حکم شلاق زدن تغییر کند، جهاد ابتدایی ولایت مطلقه به معنای اختیارات مطلق بدون قید و شرط نیست و ولی فقیه مطلقه چند قید بر حاکمیتش جاری است. ولی فقیه مطلقه فقط برای امور عمومی جامعه است و در امور شخصی مردم جامعه ولایت ندارد، امام می فرمایند که آنچه برای پیامبر اکرم و ائمه از جهت حکومت ثابت شده برای ولایت فقیه ثابت است ولی اگر معصوم برای جهات غیر حکومتی ولایتی دارد این ولایت برای فقیه ثابت نیست و نتیجه این است که اگر بگوییم که معصوم در امور همانند طلاق زن ولو بدون مصلحت ولایت دارد اما این ولایت برای فقیه وجود ندارد.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه اگر مسئله شخصی فردی به مسئله حکومتی گره بخورد به حوزه ولایت مطلقه برمی‌گردد، گفت: اگر فردی در جامعه اسلامی مسئول است و همسرش جاسوس است ممکن است حکومت حکم کند که شما باید از مسئولیت کنار بروید یا از همسر خود جدا شوید.

وی خاطرنشان کرد: اگر امروز منزل شخصی در معرض یک جاده عمومی قرار گیرد و آن شخص نخواهد منزل خود را بفروشد و مصلحت هم بر ایجاد خیابان است، حتی اگر فرد حاضر نیست باید پولش را به او بدهیم و او را بلند کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین ابوطالبی گفت: اولین قید ولایت مطلقه این است که در امور شخصی نیست و دومین قید آن این است که در چارچوب احکام شرع است و ولایت فقیه مطلقه نمی‌تواند خلاف احکام شرعی حکمی صادر کند و البته باید دقت کنیم که احکام اولیه برای شرایط عادی مطرح شده است و احکام ثانویه برای شرایط ثانویه است همانند فردی که مریض شده و دیگر روزه بر او واجب نیست، یا همانند بیماری که در عربستان پیش می‌آید و حکومت نمی‌گذارد پیرمردان به حج بروند و احکام حکومتی که نوع سوم احکام و احکامی هستند که توسط حکومت صادر می‌شود.

وی ادامه داد: در فتواها داریم که دست دزد در شرایطی قطع می‌شود و اگر یک خانم و آقایی دزدی کند قاضی است که حکم قطع کردن دست این دزد را صادر می‌کند؛ امروز مرزهای کشور توسط فلان کشور مورد هجمه قرار گرفته است و فقیه است که حکم می‌دهد که مثلا امروز جنگ با داعش واجب است.

ولایت فقیه باید در چارچوب احکام دین حکم صادر کند

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: ولایت فقیه در همین چارچوب دین باید حکم حکومتی صادر کند و از این چارچوب نباید خارج شود؛ هر چند تعابیری که در مورد شخص پیامبر وجود دارد نیز نشان می‌دهد که ایشان هم در چارچوب شرع حکم می‌کردند. وجوب اطاعت پیامبر هم بخاطر این است که پیامبر خداست و او هم حکم ولایت خدا را اجرا می‌کند.

وی اضافه کرد: مسئله ولایت مطلقه از نگاه عرفی و سیاسی یا برون‌دینی در همه حکومت‌های دنیا جاری است چراکه همه حکومت‌های دنیا حق نهی و الزام دارند، اگر قانون اجازه اعدام و جنگ را داده است حاکم بر اساس قانون اعدام و جنگ می‌کند، حاکم حکم‌های قضایی را هم بر اساس مصالح اجرا می‌کند، امروز آمریکا دستور مصادره کردن اموال ایران را داده است و میگوید که منافع مالی من این اقتضا را می‌کند و همینطور هم حکم می‌دهد که فلان برنامه در آمریکا نباید فعالیت داشته باشد یا تلفن‌های فلان افراد باید شنود شود.

این پژوهشگر دینی گفت: مصالح گاهی اقتضا می‌کند که تصمیم‌های جدید گرفته شود؛ ولایت فقیه هم جز حاکمیت الزامی همه دنیا نیست و فقط فرق آن این است که مشروعیت این ولایت را از جانب خدا می‌دانیم اما آن‌ها می‌گویند این مشروعیت را باید اکثریت مردم به حاکم بدهند و البته اکثریت شرکت کنندگان در انتخابات نه اکثریت مردم.

ولایت فقیه مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی دارد

وی ادامه داد: امروز در همه کشورهایی که انتخابات در آن‌ها واجب نیست، حاکم آن کشورها در بهترین حالت انتخاب ۳۰ درصد جامعه است، در دوران اوباما که بهترین آمار شرکت کنندگان در انتخابات با ۶۰ درصد به ثبت رسید، با ایجاد محدودیت‌های سنی بخشی از مردم جامعه از عرصه انتخابات کنار زده شدند و گروهی که رأی می‌آورد حدود نصف رأی دهندگان به یک نفر رأی می‌دهد مثلا ۷۰ میلیون نفر آدم به یک نفر رأی داده‌اند تا برای ۳۰۰ میلیون نفر تصمیم بگیرد.

حجت الاسلام والمسلمین ابوطالبی خاطرنشان کرد: تنها فرق ولایت مطلقه و غیر مطلقه این است که در ولایت مطلقه اجازه الزام‌های سیاسی از خدا گرفته شده است اما در ولایت غیرمطلقه این اجازه از اکثر مردم و واجدین شرایط و شرکت کنندگان در انتخابات گرفته شده است پس از این جهت فرقی میان ولایت مطلقه و حاکمیت‌های سیاسی دنیا نیست و این تصور که فکر شود که ما به ولایت اجازه سلطه به همه مال و جان خود را داده‌ایم اشتباه است.

وی ادامه داد: اختیاراتی که در قانون اساسی برای ولایت فقیه شمرده شده، نسبت به اختیاراتی که برای رئیس جمهور آمریکا درنظر گرفته شده کمتر است؛ ولایت مطلقه شبیه سایر حکومت‌های دنیاست و این ولایت قیود مشخصی دارد.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) داشتن شرایط خاص برای ولایت فقیه را از دیگر قیود ولایت مطلقه دانست و گفت: بر اساس شرایط مطرح شده ولایت فقیه باید فقیه باشد، عادل باشد و کارآمدی لازم برای حکومت هم داشته باشد؛ اگر ظلم و گناهی مرتکب شود عدالت او زیر سئوال رفته و دیگر نمی‌تواند ولایت فقیه باشد.

تفاوت حاکم در دولت دیکتاتوری و ولایت فقیه

وی گفت: در دولت مطلقه علوم سیاسی، حاکم به هیچ کسی پاسخگو نیست ولی در نظام اسلامی ولی فقیه و حاکم جامعه اسلامی در برابر خداوند و مردم بر اساس ضوابط شرعی و قانونی باید پاسخگو باشد و در نظام اسلامی هم نهادی همانند مجلس خبرگان رهبری دیده شده که بر عملکرد ولایت فقیه نظارت داشته باشد. در دولت مطلقه علوم سیاسی محور تصمیم‌گیری حاکم نظر شخصی است اما ولایت فقیه باید بر اساس حکم الهی و قانون تصمیم‌گیری کند.

حجت الاسلام والمسلمین ابوطالبی تصریح کرد: در ولایت مطلقه فقیه مشروعیت حاکم از خداوند متعال صادر می‌شود اما مقبولیت مردمی هم شرط تحقق حاکمیت ولایت است و حتی معصوم هم برای برپایی حکومت نیاز به مقبولیت مردم دارد و ولایت فقیه و معصوم هیچکدام نمی‌توانند حکومت خود را بر مردم محکوم کنند.