در گفت‌وگو با آیت‌الله علیدوست از آزادی بیان شنیدیم.

حدود آزادی بیان در اسلام

آیت‌الله علیدوست در ابتدا با بیان اینکه آزادی بیان مسئله‌ای انسانی و پیشادینی است، می‌گوید: عقل و فطرت انسان بر آزادی بیان تأکید دارد، چنانکه محدودیت‌های آزادی بیان هم قبل از آن که در دین مطرح شود جنبه انسانی دارد. لذا به صورت کلی اگر آزادی بیان مفسده‌هایی مانند جریحه‌دار کردن احساسات میلیون‌ها انسان و به هم‌ ریختن نظم جامعه را در پی داشته باشد، آزادی نیست. آزادی بیان به همان میزانی که پذیرفته شده جامعه جهانی است، مورد قبول خردمندان نیز هست و در تمام جوامع رعایت حقوق دیگران، اذیت و آزار نکردن، احترام به نظم اجتماعی یعنی جامعه، کشور و جمعیتی را به جان هم نینداختن جزو موارد پذیرفته شده در کنار این آزادی است.

او یادآور می‌شود: بدیهی است که اگر کسی بخواهد به بهانه آزادی عمل و آزادی بیان، به نظم اجتماعی ورود پیدا کرده و آن را بر هم بزند، یا موجب اذیت و آزار دیگران شود، باید مؤاخذه شده و پاسخگو باشد. این آزادی باید محدود شود و نباید موجب آزار دیگران شود. البته در این میان ممکن است افرادی بی‌جهت در زمینه‌ای اذیت شوند و چون اذیت‌شان بجا نیست، نمی‌توان آزادی بیان را به خاطر ناراحتی نابجای برخی افراد محدود کنیم. اما برخی رفتارها مانند هتک حرمت به قرآن کریم یا اهانت به پیامبر گرامی اسلام و... جریحه دار کردن احساسات نزدیک به دو میلیارد مسلمان است. همچنان که این روزها مشاهده می‌کنیم این رفتار نابخردانه در کشورهای مسلمان محکوم شده است.

دلیل اهانت غربی‌ها به قرآن کریم

استاد سطح عالی فقه و اصول حوزه علمیه تاکید می‌کند: این رفتار مصداق فتنه و به هم ریختن نظم اجتماعی است و نه آزادی بیان. آزادی بیان به این مفهوم نیست که هر کسی هر کاری دلش خواست انجام دهد. در مورد اخیر مطلب کاملاً روشن است و فلسفه و درک سختی نیاز ندارد. انسانی متلون و بدون تعادل عقلی و رفتاری، اقدامی را انجام داده است. اینجا باید دولت سوئد پاسخگو باشد که چرا به چنین فرد معلوم‌الحالی اجازه انجام چنین اقدامی داده است.

آیت‌الله علیدوست به دلایل اهانت غربی‌ها و موج اسلام ستیزی نیز اشاره کرده و تصریح می‌کند: شاید بخشی از حاکمیت غرب یا سوئد به آزادی بیان یا مقابله به مثل اعتقاد داشته باشند اما بحث اسلام ستیزی را نمی‌توان انکار کرد. بخشی از این رفتارها هم ممکن است به خاطر کارهایی باشد که به نام اسلام و قرآن در دنیا انجام می‌شود. غرب، اسلام را در سیمای داعش، وهابیت یا رفتار برخی از تندرو ها و تندگوهایی می‌بیند که به نام مسلمانان یا حتی شیعیان اقداماتی صورت می‌دهند. البته این موارد از جرم آن‌ها کم نمی‌کند. آن‌ها مجرم هستند و باید در دادگاهی عادلانه محاکمه و مجازات شوند.

او یادآور می‌شود: روزگاری بود که با کتب ضلال مواجه بودیم اما اکنون با امواج ضلال مواجهیم. با تبلیغات امواج ضلال به قدری علیه اسلام و ارزش‌های اسلامی تبلیغ می‌شود تا وجهه اسلام مخدوش شود. ما به عنوان فردی در جهان اسلام نمی‌توانیم اقدامی داشته باشیم تا دیگر هیچ احدی در دنیا به فکر اهانت به قرآن کریم یا اهانت به سایر مقدسات دین نباشد اما اعتراض می‌تواند مؤثر باشد.

سکوت جایز نیست

استاد سطح عالی حوزه علمیه عنوان می‌کند: باید کشورهای اسلامی رفتار متقابلی با کشور سوئد داشته باشند. منظور اهانت به سفارت و گردشگر و... نیست، بلکه باید کشورهای جهان اسلام به شکلی متحد و منسجم دولت سوئد را استیضاح کرده و دلیل اجازه انجام چنین کاری را در کشورشان جویا شوند . در رابطه خود با این کشور تجدید نظر کنند. وقتی کشوری متوجه شد که این اوباش گری‌ها و هتاکی‌ها برای او هزینه دارد، دیگر اجازه چنین عملی را نمی‌دهد و کشورهای دیگر هم متوجه تبعات این کار می‌شوند.

آیت‌الله علیدوست در پایان تاکید می‌کند: قرآن کریم هویت و هستی ما مسلمانان است و بدون آن هیچ هستیم. همچنان که برخی افراد مانند پیامبر(ص) یا انبیاء الهی در جایگاه فرد نیستند بلکه آن‌ها شخصیت‌ها و مصلحان بزرگ اجتماعی هستند و اهمیت بسیار والایی برای ما مسلمانان دارند. وقتی هویت ما مسلمانان توسط فردی و کشوری مورد تردید و اهانت قرار گرفته است، نهایت بی‌غیرتی برخی حاکمان جهان اسلام است که سکوت اختیار کنند. این رفتارها به هیچ عنوان با آزادی بیان قابل توجیه نیست.