به گزارش قدس آنلاین، تکه های نامرئی پلاستیک، چه از یک مسواک دور افتاده باشد یا از بسته بندی یک شیرینی و یا از اسباب بازی، در همه جا وجود دارد. این ذرات را می توان هم در سطح لباس های شما، چه در اعماق اقیانوس و چه در جریان خون انسان پیدا کرد. ریزپلاستیک ها می توانند آنقدر کوچک باشند تا از موانع بیولوژیکی بدن ما مانند روده، پوست و بافت رحم نفوذ کنند. می توان گفت اکنون همه ما تا حدی پلاستیکی هستیم. اما چقدر باید نگران باشیم و آیا راهی برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیک ها وجود دارد؟

استفانی رایت، سم شناس زیست محیطی در امپریال کالج لندن می گوید: «در حال حاضر، فقدان داده های اپیدمیولوژیک و غیرانسانی به این معنی است که ما هنوز اثرات مضر ریزپلاستیک ها را نمی دانیم، اما نظر من این است که کاهش قرار گرفتن در معرض همه ذرات از جمله ریزپلاستیک ها احتمالاً برای ما مفید است؛ اما اجتناب از این چیزها، با توجه به وجود آن در هوا، آب آشامیدنی، گرد و غبار و غذا کار بسیار سختی می باشد.»

مدت هاست که این تصور وجود دارد که غذاها و نوشیدنی‌هایی که در انواع پلاستیک ها بسته بندی شده اند، تمیز و خالص هستند و در برابر آلودگی محافظت شده اند؛ اما اکنون می‌دانیم که برخی از بالاترین احتمال قرار گرفتن در معرض ریزپلاستیک‌ها احتمالاً از غذاهای فرآوری شده و بسته‌بندی شده و نوشیدنی‌های بسته بندی شده هستند. هنگامی که ظروف در معرض گرما قرار می گیرند، ریزش پلاستیک ها افزایش می یابد؛ آب داغ در فنجان‌ها و ظروف با روکش پلاستیکی نیز ذرات میکرو و نانو را آزاد می‌کند، در برخی موارد تریلیون‌ها میکروپلاستیک در هر لیتر را شاهد هستیم، که البته هنوز ناشناخته است که آیا این ذرات پلاستیکی واقعی هستند یا خیر. یکی از راه ها برای کاهش قرار گرفتن در معرض ریزپلاستیک‌ها، گرم نکردن چیزها در پلاستیک یا مصرف نکردن مایعات داغ که با پلاستیک تماس پیدا کرده است می باشد. این شامل گرم نکردن مواد غذایی در ظروف پلاستیکیِ در دار در مایکروویو و یا استفاده نکردن از محصولات آماده برای گرم کردن مانند برنج از قبل جوشانده شده در کیسه های پلاستیکی و خوراکی هایی که در نایلون برای بسته بندی پیچیده شده اند می شود.

در مورد آب هم می توان گفت که آبی که از شیر می آید از شرایط بهتری نسبت به آب های داخل بطری های پلاستیکی برخوردار است. برخی از آب‌هایی که در بطری ریخته شده از جمله بطری‌های شیشه‌ای حاوی هزاران ریزپلاستیک در هر لیتر هستند. البته حالت ایده آل این است که آب لوله کشی را نیز از مسیر فیلتر آب بگذرانید. مارک تیلور، دانشمند ارشد محیط زیست در سازمان حفاظت از محیط زیست ایالت ویکتوریای استرالیا البته این نکته را متذکر می شود که بیشتر فیلترهای خانگی آب نیز از جنس پلاستیک هستند و در نهایت آن ها نیز تحلیل رفته و شروع به ریزش در داخل آبی می کنند که ما می نوشیم.

وقتی شروع به مشاهده استفاده زیاد خود از پلاستیک می کنیم، بسیار سخت است که ذهنمان همیشه درگیر آن نباشد. تیلور می‌گوید: «می‌توانیم روی همه این چیزها به خودمان فشار بیاوریم و بیش از حد روی آن تمرکز کنیم، اما واقعیت این است که مردم جهان امروزه بیش از گذشته عمر می کنند. البته برخی از افراد نیز در این جمعیت ۸ میلیاردی به صورت مستقیم تحت تأثیر ریزپلاستیک ها قرار می گیرند و به همین دلیل می میرند. پس بهترین راه برقرار کردن تعادل در میزان قرار گرفتن در خطر میکروپلاستیک‌ها در مقابل اقدامات عملی برای میزان طول عمر می باشد. با مطالعه گسترده قرار گرفتن در معرض ریزپلاستیک در خانه‌، یعنی جایی که تیلور معتقد است ما بیشترین آلودگی پلاستیکی را جذب می‌کنیم، می توان متوجه شد که اجتناب از این مواد غیرممکن است و بنابراین جای نگرانی در مورد هر ذره پلاستیکی که با آن روبرو می‌شویم وجود ندارد. در عوض، ما می‌توانیم به حداقل رساندن استفاده‌های غیرضروری خود از پلاستیک ها توجه کنیم. دریچه مصنوعی قلب نیز از پلاستیک است و چیزی ضروری است که نمی توان آن را کنار گذاشت اما می توان میوه ای که در ظرفی کاملا پلاستیکی بسته بندی شده را استفاده نکرد. می‌توان به وسایل و لباس‌هایی که تهیه می‌کنیم فکر کرده و پارچه‌های طبیعی بیشتری را مدنظر قرار دهیم. به جای داشتن یک فرش از جنس پلی استر، می توان یک فرش پشمی داشت. الیاف طبیعی اغلب گران‌تر هستند، اما انتخاب این اجناس به صورت دست دوم همیشه می تواند یک گزینه باشد.

در سطح فردی، می توان بر اساس قرار گرفتن در معرض استفاده غیرضروری از پلاستیک واکنش نشان داد و حتی این واکنش را به حد بالاتری مثل حرکتی اعتراضی برای مصرف نکردن پلاستیک گسترش داد، چون هر اقدام کوچکی که فرد در خصوص استفاده کردن یا نکردن از پلاستیک ها می کند اهمیت دارد. پیدا کردن ترکیب پلاستیکی محصولات اغلب دشوار است و مانند خوراکی ها نیست که مواد سازنده به دقت فهرست شود؛ اما تیلور به عنوان مثال می گوید وقتی به دنبال یک بند ساعت جدید بود، یک بند ساعت پیدا کرد که مواد سازنده آن حاوی مواد پرفلوروآلکیل و پلی فلوروآلکیل (PFAS) بود. او می گوید: «من چنین چیزی را نمی خرم. این مواد به صورت مستقیم با سرطان بیضه و کلیه، با مشکلات کم بودن وزن هنگام تولد در نوزادان و تعداد زیادی از مشکلات دیگر مرتبط است. PFAS از جمله بسیاری از مواد شیمیایی رایج مورد استفاده در پلاستیک است که مختل کننده غدد درون ریز بدن است، که برخی از دانشمندان معتقدند که دلیل اصلی کاهش تعداد جهانی اسپرم هستند.»

تیلور فعالانه از خرید مواد غذایی مانند میوه و سبزیجات پیچیده شده در پلاستیک یا تزئین شده با «آن برچسب های کوچک احمقانه» نیز اجتناب می کند. خانواده او به جای پلاستیک در آشپزخانه از شیشه استفاده می کنند. او اضافه می کند: «من عمدتاً، اما نه کاملاً لباس هایم از الیاف طبیعی است. ژاکت کار من از پلی استر است اما من پنبه یا پشم را ترجیح می دهم.» البته او اعتراف می کند که کف پوش چوبی خانه او رویه ای از پلاستیک دارد که قطعا تحلیل می رود و از خود میکروپلاستیک جدا خواهد کرد.

تمیز نگه داشتن خانه کاری است که هر کسی می تواند برای کاهش قرار گرفتن در معرض ریزپلاستیک ها انجام دهد. بیشتر فرش‌ها، پرده‌ها و مبل‌ها احتمالاً از پارچه‌های کاملاً طبیعی ساخته نشده‌اند و مواد پلاستیکی آن ها تحلیل می‌روند. تمام آن گرد و غبار و کُرکی که زیر مبل ها جمع می شود، یا پس از جابجا کردن روتختی و بالش ها در نور خورشید می بینید، حاوی الیاف پلاستیکی است. به همین دلیل است که جاروبرقی کردن منظم خانه کاری فراتر از خانه داری است. بسیار واضح است که چه با میکروپلاستیک‌ها سر و کار داشته باشید یا با فلزاتی مانند سرب، روی، کادمیوم و آرسنیک که می تواند به خانه هر فرد بیاید، جاروبرقی منظم واقعاً در کاهش میزان این ذرات مؤثر است. اگر جاروبرقی نکنید، این گرد و غبار دوباره جابجا می‌شود و در ظروف آب در باز، روی میوه‌ها، روی دست‌های افراد و ظروف آشپزخانه رسوب می‌کند. اگر توانایی مالی دارید از جاروبرقی‌های روباتی (حتی ارزان ترین مدل آن ها)، که وقتی در خانه نیستید روی زمین حرکت می کنند استفاده کنید. اگر کف خانه شما جنس سختی دارد، با جاروی خیس شده آن را تمیز کنید. جاروبرقی کردن برای خانه هایی که فرش دارند مزیتی بیشتر از جلوگیری از آلودگی نیز دارد که باعث می شود الیاف شل شده روی فرش را جدا کرده و از سایش و پارگی زودهنگام آن ها جلوگیری کند.

مالکوم هادسون، دانشیار علوم محیطی در دانشگاه ساوتهمپتون، معتقد است که انرژی افراد برای جلوگیری از غرق شدن در وحشت ریزپلاستیک ها، باید صرف جلوگیری از انباشته شدن پلاستیک بیشتر در کره زمین شود. با نرخ فعلی تولید زباله پلاستیکی در جهان، بیش از ۱۰ میلیارد تن زباله پلاستیکی مدیریت نشده تا سال ۲۰۵۰ در محیط طبیعی کره ما پراکنده خواهد شد. او می گوید اکنون نگران ریزپلاستیک ها نیست: «من در خانه در اتاق کارم نشسته‌ام و احتمالاً از لباس‌هایی که می‌پوشم و از فرش روی پله‌های بیرون اتاق، مقداری الیاف پلاستیکی تنفس می‌کنم. و احتمالاً در ناهارم مقداری پلاستیک خورده‌ام، که فکر ناراحت‌کننده‌ای است، اما احتمالاً آسیب زیادی به من وارد نمی‌کند». او در این مرحله شک دارد که آیا تلاش برای محدود کردن قرارگیری در معرض پلاستیک تاثیر زیادی در سلامت او در حال حاضر داشته باشد.

او می‌گوید: «انسان ها برای مقابله با استنشاق و بلع ناخالصی‌ها تکامل یافته‌اند. به همین دلیل است که ما سیستم‌های تنفسی پیچیده و انواع دستگاه‌های به دام انداختن برای جلوگیری از ورود ذرات به ریه‌هایمان داریم. به همین دلیل است که ما یک سیستم ایمنی داریم که برای مقابله با اجسام کوچک خارجی تنظیم شده است و به همین شکل که ما یک سیستم گوارشی داریم که اجازه نمی دهد ناخالصی های بزرگتر وارد سیستم ما شوند. اما در چند دهه دیگر، اگر محیط زیست همچنان آلوده‌تر شود، فکر می‌کنم به طور بالقوه با یک مشکل بزرک مواجه خواهیم شد. این تا حدی به دلیل حجم انبوه ریزپلاستیک‌هایی است که تا آن زمان انباشته شده‌اند، و می‌دانیم که هرچه بیشتر در معرض آن باشیم، خطر بیشتر است.»

 مطالعه‌ای چند سال پیش انجام شد که نشان داد افرادی که در کارخانه‌های نساجی در بنگلادش کار می‌کنند در معرض سطوح بسیار بالایی از الیاف ریزپلاستیک موجود در هوا بوده‌اند و به بیماری‌های تنفسی مبتلا می‌شوند. دلیل دیگری که خطرات سلامتی با گذشت زمان افزایش می‌یابد این است که هر چه ذرات قدیمی‌تر باشند، سمی‌تر می‌شوند. آنها می توانند میکروب های بیماری زا را در خود جای دهند و آلاینده های دیگری مانند فلزات سنگین را جذب کنند. هادسون می‌گوید: «در چنین شرایطی، اگر آن ریزپلاستیک ها را ببلعید، مقدار کمی از یک ماده شیمیایی مضر دیگر را نیز می‌بلعید. این مواد شیمیایی عبارتند از: هیدروکربن‌های پلی‌آروماتیک، نرم‌کننده‌هایی مانند فنل A که در وسایلی مانند بسته‌بندی استفاده می‌شوند و آنها می‌توانند شبیه‌سازی هورمون یا خواص سرطان‌زایی داشته باشند. فلزات سنگین مانند مس، وانادیوم، جیوه، سرب و رسوبات آلوده به کادمیوم هم همین حالا با پلاستیک ها ترکیب شده اند.

در همین حال، اجتناب از جاده‌های پر از ترافیک همیشه توصیه می‌شود، جایی که ریزپلاستیک‌ها بخشی از ترکیب سمی آلودگی ها هستند، اگرچه آنها احتمالاً کمترین میزان نگرانی در کنار آلودگی های دیگر مانند دود خودرو و ذرات لاستیک را به وجود می آورند. پلاستیک از خط کشی های جاده و لاستیک ها جدا می شوند. زباله های در جاده ها به دلیل فرسودگی و رد شدن خودروها از روی آن ها باعث می شود که جاده‌ها منبع بزرگی از انتشار ذرات میکروپلاستیک به هوا باشند.

اما اثبات اثرات هر یک از آلاینده ها بر سلامتی انسان سخت و زمان بر است. در یک تحقیق، جداسازی تأثیر ریزپلاستیک‌ها در برابر همه آلاینده‌های دیگر مانند آلودگی هوا واقعاً دشوار است. اما به جای اینکه بگوییم هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که آنها به انسان آسیب می‌رسانند، باید اصل احتیاط را رعایت کنیم. در تاریخ سم‌شناسی محیطی، نگرانی‌های اولیه معمولاً به حقیقت می پیوندند، بنابراین چون نمی توانیم این خطرات را به کلی از بین ببریم باید آن ها را به حداقل برسانیم.

منبع: گاردین

مترجم: امیرمحمد سلطانپور