روز گذشته منابع خبری از سفر امیرخان متقی وزیر خارجه امارت اسلامی طالبان به دوحه قطر به منظور دیدار و گفت و گو با توماس وست نماینده ویژه امریکا در افغانستان خبر دادند. متقی پیش از این سفر گفته است که در قطر طی دیداری که با نمایندگان آمریکا دارد خواهان رفع تحریم‌ ها، آزادسازی دارایی های ارزی مسدود شده و خروج مقام‌ های طالبان از «فهرست سیاه» خواهد شد.

در طی دو سالی که از سقوط نظام جمهوریت و بازگشت دوباره طالبان به قدرت می گذرد،ملاقاتها و گفتگوهای آشکار و پنهان زیادی میان مقامات امریکایی و طالبان انجام گرفته است. در همین راستا و در آستانه گفتگوها میان وزیر خارجه طالبان و نمایندگان امریکا،"مک کال "رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا مدعی شد که رایزنی های میان واشنگتن و طالبان به شکلی هفتگی و متداوم در قطر جریان دارد و البته به قول او این فراتر از نیاز ایالات متحده برای تعامل با طالبان است.

دلایل اهمیت ویژه این دوره مذاکرات

در چنین شرایطی انجام ملاقاتی در این سطح میان نماینده ویژه آمریکا و وزیر خارجه طالبان،می تواند حکایت از آن داشته باشد که رایزنی های دیپلماتیک دو طرف به نقطه حساسی برای اتخاذ تصمیم گیری های مهم رسیده و باید در انتظار دستاوردهای ملموسی از این مذاکرات باشیم. علاوه براین مذاکرات کنونی بلافاصله پس از سفر نمایندگان آمریکا به آسیای مرکزی و حضور آنها در نشست نمایندگان سی5+1 انجام گرفته و نشان می دهد که واشنگتن بر سر موضوعات مورد مذاکره با طالبان در قطر، با این کشورها رایزنی کرده و نظرات مساعد آنها را نسبت به خروجی احتمالی این گفتگوها جلب کرده است. در کنار همه این ها اگر رایزنی های روزهای اخیر امیر و وزیر خارجه قطر با وزرای خارجه انگلیس و ایالات متحده در ارتباط با افغانستان را اضافه کنیم،آن وقت درک خواهیم کرد که چرا به این دوره از مذاکرات میان مقامات کابل و واشنگتن می توان نگاهی ویژه داشت.

همانگونه که اشاره شد بر اساس ادعای وزیر خارجه طالبان سه موضوع در محور مذاکرات میان دو طرف قرار دارد. اما در طرف دیگر هیات دیپلماتیک امریکایی نیز ضمن اعلام دیدار با هیاتی از مقامات سیاسی و متخصصان وزارت خانه های کلیدی طالبان،هدف از گفتگوها را به شکلی بسیار گذرا و مبهم،بحث بر سر منافع حیاتی در افغانستان اعلام کرده اند.اما برخی منابع غیر رسمی هدف عمده و اصلی این مذاکرات را تلاش برای زمینه سازی امکان شناسایی رسمی حکومت طالبان در افغانستان عنوان کرده اند.بر همین اساس همین تحلیل ها است که یکی از گروههای مخالف طالبان موسوم به شورای مقاومت ملی در بیانیه ایی شتابزده و تند، دیدار نمایندگان امریکا و طالبان را یکجانبه و ناقص خوانده و خواهان حضور همه جوانب دخیل در قضیه افغانستان در این نشستها شدند. علاوه بر این بنابر استنباط آنها این تعاملات با طالبان در واقع نوعی لابی گری و زمینه سازی برای به رسمیت شناختن تسلط نامشروع آنها بر افغانستان است.

احتمال توافق در چه سطحی وجود دارد؟

در شرایطی که مذاکرات و رایزنی های میان مقامات واشنگتن و طالبان اغلب به شکلی پنهان و به دور از چشم رسانه ها و ناظران خارجی انجام می گیرد،مشکل بتوان به اهداف اصلی و پشت پرده این گفتگو دست پیدا کرد.با این حال از برخی نشانه می توان استنباط کرد که تحولی عمیق در روابط آمریکا و طالبان در شرف وقوع است.قطعنامه اخیر تعدادی از نمایندگان جمهوری خواه و دموکرات مجلس نمایندگان که در ان از دولت بایدن می خواهند تا اقدامات جدی تری را در برابر طالبان در پیش گرفته و استراتژی جامع تری برای رسیدگی به نقض حقوق بشر توسط کابل در پیش گیرد ؛خود گواه آن است که در کنگره و در میان نمایندگان احساس خطر جدی در مورد شکل گیری تعامل جدید میان دولت بایدن و طالبان وجود دارد.علاوه بر این اخیرا مقاله ایی نیز در نشریه فارین پالیسی منتشر شده که درآن تاکید گردیده که به زمان به رسمیت شناختن طالبان رسیده ایم.بر مبنای این تحلیل با توجه به تثبیت نظام طالبان و عدم وجود گروههای مخالف قوی در برابر آنها ،برای واشنگتن لازم است تا به منظور نظارت بر رخدادهای میدانی و اثر گذاری بر تصمیمات طالبان (بویژه برقراری ارتباط مستقیم با مراکز تصمیم گیری در قندهار)،حکومت طالبان مورد شناسایی رسمی قرار گفته و ارتباط دیپلماتیک با آنها برقرار شود.

با توجه به سیگنال های مثبتی که از سوی برخی مقامات طالبان در رابطه با مسائلی همچون تحصیل دختران ارسال شده و سکوت اخیر آنها در مواردی همچون اقدامات نظامی پاکستان در داخل خاک افغانستان،هیچ بعید نیست که گفتگوها بر محور شناسایی متمرکز باشد. اما این نکته نیز روشن است که برای شناسایی رسمی امارت اسلامی طالبان ،هر دو طرف به دلایل فشارهای داخلی و بیرونی مجبور به انجام اقداماتی گام به گام و در قالب دادن یکسری امتیازات متقابل به یکدیگر خواهند بود.اکنون این هنر دو طرف است که در اولین مراحل مذاکرات چگونه در قبال کمترین امتیازات واگذار شده ،بیشترین دستاوردها را کسب کرده و دهان مخالفان و منتقدان خود را بسته نگاه دارند.

خبرنگار: میراحمدرضا مشرف