پشه حشره‌ای بالدار، خون‌خوار، آزاردهنده و گاهی خطرناک از راسته بالداران است که می‌توانند بیماری‌های خطرناکی مانند مالاریا، دانگ و تب زرد را به انسان منتقل کنند، از این رو در سال ۱۸۹۷ پزشک «رونالد رأس» موفق به کشف چرخه بیماری مالاریا شد و متوجه شد که این بیماری سخت و مهلک از طریق پشه مالاریا معروف به پشه «آنوفل» به انسان منتقل می‌شود، بی‌شک کشف نقش پشه آنوفل در انتقال مالاریا اتفاق مهمی بود، زیرا از دیرباز این پشه‌ها منجر به مرگ‌ومیر گسترده انسان‌ها می‌شدند.
بر اساس تحقیقات پژوهشگران؛ تمام گونه‌های پشه در دنیا و ایران ناقل بیماری نیستند، از بین ۳۵۶۳ گونه پشه موجود در دنیا حدود ۷۰ گونه ناقل مالاریا هستند، در ایران ۷۰ گونه پشه وجود دارد که از این تعداد تنها هفت گونه ناقل بیماری است، در سال ۲۰۱۸ در دنیا ۲۱۹ میلیون نفر مبتلا به مالاریا شدند و از این تعداد ۴۳۵ هزار نفر جان خود را از دست دادند.
اهمیت توجه به احتمال مالاریا در بیماران تب‌دار
احمد رئیسی، رئیس اداره بیماری‌های منتقله ناقلان وزارت بهداشت با اشاره به افزایش موارد مالاریا اظهار کرد: کادر درمان به احتمال مالاریا در تمام بیماران تب‌دار توجه کنند، بارندگی‌های سیل آسا در استان‌های مجاور پاکستان و افزایش اقامت ایرانیان در نقاط صفر مرزی جنوب شرق کشور برای مبادلات سوخت ظرفیت انتقال مالاریا به ایران را افزایش داده است.
وی با بیان اینکه به دلیل مسافرت‌های شغلی به استان سیستان و بلوچستان نیز شاهد افزایش ابتلاء در سایر استان‌ها هستیم، افزود: گزارش آخرین وضعیت مالاریا در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که ۵ هزار و ۶۷۷ مورد ابتلاء به این بیماری در ایران ثبت شده است.
رئیس اداره بیماری‌های منتقله ناقلان وزارت بهداشت تصریح کرد: موارد ابتلاء به مالاریا در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ در ایران پنج برابر شد، این در حالی است که در یک دهه اخیر این میزان از تعداد هزار و ۳۰۰ مورد تجاوز نکرده بود و حتی در برخی سال‌ها کمتر از هزار مورد بوده است.
وی ادامه داد: فاصله زمان بروز علائم مالاریا تا تشخیص بیماری در اکثر موارد ابتلاء بیش از ۴۸ ساعت است که این زمان بالا علاوه‌بر خطر وخیم شدن حال بیماران، احتمال گسترش بیماری در استان‌های مالاریا خیز و همچنین استان‌های مستعد را افزایش می‌دهد.
رئیسی با اشاره به اهمیت توجه به احتمال مالاریا در تمامی بیماران تب‌دار گفت: اجرای برنامه‌های آموزشی در زمینه مراقبت، بیماریابی، تشخیص میکروسکوپی و درمان بیماری برای بهورزها، کارشناسان آزمایشگاه و پزشکان می‌تواند به بیماریابی هدفمند به ویژه در گروه‌های پر خطر مانند نیروهای نظامی و انتظامی شاغل در مناطق مرزی کمک کند.
در حال حاضر بیماری مالاریا در سطح کشور به صورت بومی منتقل نمی‌شود
پیش‌تر نیز رضا فدایی، مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: بیماری مالاریا، از گروه بیماری‌های انگلی است که در پی انتقال انگل‌های پلاسمودیوم (انگل مالاریا) به بدن انسان، ایجاد بیماری و تب و لرز می‌کند و عامل انتقال این بیماری، پشه‌هایی معروف به پشه‌های آنوفل هستند.
وی با بیان اینکه هنگامی که فرد توسط پشه‌های آنوفل حاوی انگل مورد گزش قرار گیرد، انگل وارد خون فرد و منجر به ابتلاء به بیماری مالاریا می‌شود، افزود: بعضی از مناطق که پشه‌های آنوفل آنها حاوی انگل هستند، مالاریاخیز محسوب می‌شوند و مورد گزش قرار گرفتن در این مناطق، از منظر ایجاد بیماری خطرناک است.
مدیر بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت استان اصفهان تصریح کرد: چندین دهه پیش و در برهه‌ای از زمان، تمام کشور ایران درگیر بیماری مالاریا بود، اما با توجه به انجام فعالیت‌های بسیار گسترده سیستم بهداشتی در مناطق مختلف و استفاده از روش‌های کنترلی، در حال حاضر بیماری مالاریا در سطح کشور به صورت بومی منتقل نمی‌شود.
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر منطقه‌ای در کشور وجود ندارد که حضور در آن با احتمال ابتلاء به بیماری مالاریا همراه باشد، ادامه داد: موارد گزارش‌شده از ابتلاء به بیماری مالاریا در کشور، مربوط به افرادی است که به کشورهای شرقی از جمله افغانستان و پاکستان مسافرت کرده و در سایر مناطق مبتلا به بیماری مالاریا شده‌اند، اما بیماری آنها در کشور تشخیص داده شده است.
فدایی با بیان اینکه نشانه اصلی ابتلاء به بیماری مالاریا، تب و لرز است، خاطرنشان کرد: در صورت ورود انگل مالاریا به خون یک انسان، تب و لرز ایجاد می‌شود که این علائم می‌تواند به طول بینجامد. نفوذ انگل مالاریا به رگ‌های خونی مغز می‌تواند خطرناک باشد و در گذشته نیز شاهد رخداد موارد مرگ‌ومیر مربوط به مالاریا بوده‌ایم.
مراجعه دیرهنگام؛ مشکل اساسی در تشخیص بیماران مبتلا به مالاریا
فرانک رحیمی، مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار کرد: ۶۶ درصد از کل موارد شناسایی شده مالاریا در استان تهران طی سال‌های ۱۳۹۷ تا مرداد ۱۴۰۲ در محدوده دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار داشته‌اند.
وی با بیان اینکه در همه‌گیری کرونا به دلیل کاهش ترددها، آمار ابتلاء به مالاریا کاهش پیدا کرد، افزود: در سال ۱۴۰۱ و ماه‌های ابتدایی سال‌جاری به دلیل سکونت اتباع خارجی در غرب و جنوب غرب استان تهران، میزان موارد ابتلاء به مالاریا نیز افزایشی شده؛ به طوری که ۸۳ درصد از اتباع افغانستانی مبتلا به مالاریا، کسانی هستند که از زمان ورودشان به کشور کمتر از چهار ماه می‌گذرد.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه داد: مشکل اساسی در تشخیص بیماران مبتلا به مالاریا مراجعه دیر هنگام آنان به مراکز بهداشتی است با این وجود در همه موارد تشخیص داده شده در زمان کمتر از ۶ ساعت، درمان بیمار در مراکز درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران آغاز شده است.
وی خاطرنشان کرد: طی سال‌های اخیر در محدوده دانشگاه علوم پزشکی ایران، مورد بومی ابتلاء به مالاریا نداشتیم و اکثر افراد مبتلا، اتباع خارجی یا هم‌وطنانی هستند که به تازگی به کشورهای مالاریاخیز یا جنوب و جنوب شرق ایران سفر داشته‌اند.
نظر شما