در این راستا تنها کمی بیش از یک ماه بعد کودتا ضد غربی در نیجر (5 مرداد)، این بار کشور گابن در حوزه غرب آفریقا شاهد کودتایی بود که نقطه ثقل آن مقابله با استعمار غرب بود.

ارتش گابن صبح چهارشنبه 8 شهریور ماه ضمن ابطال پیروزی «علی بونگو» در انتخابات، در لیبرویل قدرت را به دست گرفت و به حکومت 53 ساله این خاندان تحت نفوذ فرانسه پایان دادند. در پی آن روز گذشته کودتاچیان، ژنرال «بریس اولیگی» ۴۸ساله که فرمانده گارد ریاست‌جمهوری بود را به عنوان رئیس این کشور برای مرحله انتقالی منصوب کردند.

خیزش ضد استعماری

اهمیت روی کار امدن نظامیان در گابن هنگامی قابل توجه به نظر می رسد که توجه داشته باشیم این هشتمین کودتا در مناطق غربی و مرکزی قاره آفریقا و کشورهای تحت مستعمره فرانسه از سال 2020 تاکنون به شمار می رود. گابن از زمان استقلال خود تا امروز، یکی از نزدیکترین متحدان ارباب استعمارگر خود در آفریقا بوده است. این کشور در دهه ۱۹۶۰ منبع اصلی فرانسه در تامین اورانیوم بود. از ۲۰۰۸ تا امروز نیز حدود ۱۰ هزار فرانسوی در گابن زندگی و کار می‌کنند. گردان ششم پیاده‌نظام نیروی دریایی فرانسه نیز در این کشور مستقر است. پس از سرنگونی حکومت «محمد بازوم» در نیجر توسط نظامیان این کشور، حالا به نظر می‌رسد پاریس یکی دیگر از متحدان خود در آفریقا را از دست داده است. پیش از این چند کشور مهم مالی، گینه، بورکینافاسو و چاد هم با کودتای ارتش، دولت‌های نزدیک به فرانسه را به زیر کشیده‌اند.

حال باید منتظر واکنش غرب و بویژه فرانسه در مقابل این اتفاقات بود و این در حالی است که آن‌ها از این می‌ترسند که دومینوی انقلاب در قاره سیاه به دیگر کشورها سرایت کند و آن‌ها آنچه را که در این چند دهه با حقه‌بازی و کلاهبرداری، استعمار و شیادی به دست آورده بودند از دست بدهند.

نظم نوین در قاره سیاه

اما دکتر علیرضا تقوی‌نیا، کارشناس ارشد روابط بین الملل در گفت‌وگو با قدس در تحلیل موج کودتا در بین کشورهای مستعمره فرانسه در طی سه سال گذشته، گفت: در سال‌های اخیر مستعمره‌های پیشین فرانسه یکی پس از دیگری از سلطه پاریس خارج شده‌اند و آن‌طور که از شواهد پیداست، امروز نوبت به کشورگابن رسیده و استقبال مردمی از نظامیان کودتاچی نشان از موج بیداری در بین جوانان این کشور در برابر استعمار می باشد.

او با اشاره به علل توجه کشورهای غربی و استعمار گر بر آفریقا به ویژه وضعیت سرزمینی این قاره افزود: آفریقا یک سرزمینی با ذخایر بسیار غنی و منابع زیر زمینی فراوانی است که از گذشته همواره مورد توجه کشورهای غربی به ویژه فرانسویان بوده تا برای راه اندازی کارخانه های خود مواد خام و اولیه را از این قاره تامین کنند.

بیداری آفریقا

کارشناس ارشد روابط بین الملل  درباره موج کودتا در طی یک ماه گذشته در آفریقا عنوان کرد: شکل گیری این کودتاها بسیار مهم می باشد چرا که هر حرکتی که مورد تایید مردم و منجر به قطع دست استعمار شود مهم و تاثیرگذار خواهد بود. اتفاقات آفریقا و کودتای گابن هم نشان از بیداری مردمی در این جغرافیا دارد. امروز نظم نوینی که در دنیا در حال شکل گیری است بطوریکه قدرت های غربی و سرمایه دار در آفریقا رو به افول هستند و کشورهای جدیدی مانند چین و روسیه بعنوان قدرت های جدید جایگزین غرب در آفریقا شدند.

وی تصریح کرد: گابن که از سال ۱۸۸۶ از مستعمرات استوایی فرانسه می باشد و بعد از تقریبا یک قرن ظاهرا مستقل شد، از سال ۱۹۶۴ شاهد جنگ خارجی و داخلی یا کودتا نبوده‌ اما نزدیک ۵ دهه گردش قدرتی در آن صورت نگرفته است، این کودتا یک کودتای ترقی خواهانه است که با حمایت مردم شکل گرفته و به دنبال خروج از مستعمره غربی ها به ویژه فرانسویان خواهد بود، مردم آفریقا امروز بیدار شدند.

تقوی نیا در باره این پرسش که آیا روسیه هم در این کودتا نقش داشته تاکید کرد: روسیه از هر اتفاقاتی که منجر شود  تمرکز کشورهای غربی از مسئله جنگ اوکراین دور نگاه داشته شود استقبال می کند. بطور کلی کشورهای شرقی به ویژه پکن و مسکو به  دنبال کاهش نفوذ غربی ها در این قاره هستند. اما در طی چند ماه اخیر روسیه غلاتی را برای مردم آفریقا بعنوان کمک  ارسال کرده، مسکو بر خلاف غرب می خواهد از این طریق نفوذ خود را در بین کشورهای آفریقایی گسترش دهد.

شرق جای غرب را می گیرد

او به چهره اصلی در پسِ کودتای اخیر در گابن اشاره کرد و افزود: در ظاهر این کودتا توسط سربازان و نظامیان شکل گرفته اما با توجه به گسترش  وسائل ارتباط جمعی می توان گفت این مردم هستند که امروز با تحولات نوین در عرصه بین الملل، جایگاه و ثروت های طبیعی و غنی کشورشان آشنا شدند و به نوعی با حقوق و مسئولیت های خود نسبت به این موارد شناخت پیدا کردند.

تقوی نیا به سابقه کودتا در لیبرویل( پایتخت گابن) پرداخت و گفت: در سال 2019 زمانیکه رئیس جمهور علی بونگو برای درمان به کشور مراکش رفته بود اعضای نیروهای مسلح گابن بر علیه وی کودتا کردند اما با حمایت آمریکایی دوباره به قدرت بازگشت اما امروز وضعیت نسبت به گذشته تفاوت یافته بطوریکه دیگر مردم دنباله رو سیاست های استعمار در این کشور نخواهند بود، فرانسه تنها کشوری غربی است که در بین اروپاییان به قاره آفریقا به چشم مستعمره نگاه دارد و با کودتای اخیر در گابن قدرت استعماری این کشور رو به افول خواهد بود.

وی در پایان اظهار کرد:  امروز بیداری در کشورهای آفریقایی در حال شکل گیری است هرچند که این مسئله فراتر از دخالت کشورهایی نظیر چین و روسیه است اما دیدگاه های این دو کشور بدون تاثیر در قاره آفریقا نمی باشد، چراکه قدرت در عرصه بین الملل قدرت کشورهای اروپایی با توجه به جنگ اوکراین  رو به ضعف و کاهش است، و دیگر  بلوکی بنام غرب در سطح جهانی معنایی ندارد بطوریکه دیگر توان اداره مستعمرات خود در قاره آفریقا را ندارند اما در مقابل قدرت کشورهای شرقی و آسیایی رو به صعود و افزایش است و به زودی شاهد حضور این کشورها در قاره آفریقا خواهیم بود.