ثریا داروغه- خبرنگار تحریریه جوان قدس : انسان امروز را اگر انسان مضطرب و نگران بخوانیم، سخنی به گزاف نگفته ایم. صنعت و تکنولوژی از یک سو و دوری از معنویت از سوی دیگر روح انسانها را دچار سردرگمی و پریشانی کرده است.
البته انسانهای مؤمن و دانا از این قاعده مستثنی هستند و آنها در سایه یاد و ذکر حضرت حق، به آرامش و آسایش رسیده اند. 

در سال های اخیر مراکز تحقیقاتی مهمی در جهان تأسیس شده که دستور کار آنها بررسی ارتباط بین مذهب و سلامتی است و تاکنون صدها مطالعه در این زمینه انجام شده که نتایج همه این بررسی ها بر یک امرواحد اشاره می کند و آن این است که  «میزان  ابتلاء به بیماری ها و مرگ در افراد با ایمان، کمتر از سایرین است و لذا این افراد سلامتی جسمی، روانی و اجتماعی و همچنین، طول عمر و رضایت بیشتری از زندگی دارند.

دعا درمانی، مقوله‏ای است که در قرن اخیر علی رغم بحران دینی که برخی از اندیشمندان قائل هستند در خور توجه قرار گرفته است و یکی از روش های تحقیق در خصوص درمان بیماران، استفاده از مقوله‏ی نیایش می‏باشد.

دعا درمانی چیست و چه تاثیری دارد؟

اعتقاد به خدا یا قدرت برتر، معنویت مشترکی است که در میان تمامی ادیان و مذاهب وجود دارد و از این موضوع برای افزایش قدرت دفاع بیمار و اعتماد به نفس او استفاده می شود و به کنار آمدن او با مشکلات و بیماری های مزمن کمک می نماید. دعا یا همان ذکر الله، ذکر نام های خداوند است که به معنی باخبر ساختن، خبر گرفتن و متوجه کردن ارادی ذهن هوشیار و خود آگاه از آن چیزی که در ناخود آگاه آدمی وجود دارد است که باعث رفع ابهامات ضمیر ناخودآگاه آدمی شده و آرامش و اطمینان خاطر جایگزین آن ابهامات می گردد.

پیشینه دعا درمانی در ایران باستان

دعا درمانی، از ماقبل تاریخ سابقه داشته و نوعی شفابخشی باستانی است که با متوجه کردن ذهن و قلب به سوی ذات پروردگار انجام می شود.

ایرانیان معتقد بودند همان‌گونه که اهریمن هزاران درد را آفریده، اهورامزدا نیز درمان‌های آن را پدید آورده است و نیز اهورهامزدا و نیروهای اهورایی، پزشکان و درمان‌بخشان ازلی هستند. در اوستا نیز از خدایان و ایزدان درمان‌بخشی، از جمله ایزد منثره و همچنین ایزد ایریمن یاد شده است که می‌توانند بر مرگ و همه بیماری‌ها پیروز شوند؛ تأکید نیز بر این بود که بهترین روش درمانی منثره‌ خوانی است و خواندن دعاهایی برای درمان بیماری‌ها در میان ایرانیان رایج بوده است.

رابطه دعا و بدن انسان   

باید دانست دعا درمانی یک روش جایگزین نیست بلکه مکمل سایر درمانهاست که اخیراً جزو اصلی ترین تحقیقات علمی قرارگرفته است

تحقیقات‌ نشان‌ می‌دهد دعا خواندن‌ و ذکر گفتن‌ فشار خون‌ را پایین‌ می‌ آورد، ضربان‌ قلب‌ را آرام می  کند و از بیماری های‌ مرتبط با سامانه‌ دفاعی‌ بدن‌ پیشگیری‌ می‌ کند
بیماری‌هایی‌ همچون‌ دیابت‌، بسیاری‌ از بیماریهای‌ پوست‌ و مو، برخی‌ از بیماری‌
های‌ کلیوی‌ و ریوی‌ و برخی‌ بیماری‌ های‌ عفونی‌ به‌ شدت‌ تحت‌ تاثیر سامانه‌
دفاعی‌ بدن‌ هستند که‌ دعا درمانی‌ از تعداد موارد و شدت‌ این‌ نوع‌ بیماری‌ ها در
بدن‌ ما می‌ کاهد. ‌دعا حتی‌ می‌ تواند در جراحی‌ ها، به‌ بهبودی‌ زودتر بیماران‌ و
کاهش‌ مقدار آنتی‌ بیوتیک‌ مورد نیاز پس‌ از عمل‌ منجر شود.

دعا درمانی در پزشکی مدرن امروز

پزشکی مدرن امروز در تحقیقات اثبات کرد که دعا در درمان بیماران اعصاب و روان و جلوگیری از این بیماری ها مانند افسردگی تاثیر به سزایی دارد. به عنوان مثال: طی یک مطالعه بر روی 88 فرد مسیحی بزرگسال مشخص شد تکرار یک دعای کوتاه به مدت 10 دقیقه در طول روز، در یک دوره یک ماهه سبب کاهش نشانه های افسردگی می شود.

همچنین دعا کردن و تمرین های معنوی نقش مهمی در بهبود بیماری های مزمن مانند ایدز و… دارد. مطالعه هایی بر روی 450 نفر از کسانی که به ایدز مبتلا بودند نشان داد که اعتقاد به قدرت برتر و برقراری ارتباط با او میزان افسردگی این افراد را به اندازه زیادی کاهش داده و از این رو امید به زندگی در این افراد افزایش یافته است.

پژوهشهای انجام شده در خصوص اثر درمانی دعا 

در سال ۱۹۹۱ در مجله British gournal پژوهشی تحت عنوان درمان سرطان به روش طب سوزنی رادیو فرکانس با استفاده از تلاوت قرآن مقدس به چاپ رسید. در این تحقیق دکتر ایمام به همراه یک تیم کامل پزشکی به مدت ۸ سال به طور نیمه تجربی و شاید به عنوان اولین پژوهش کابردی مفاهیم دینی در علوم پزشکی به مطالعه و تحقیق پرداخته‏اند.
روش تحقیق در این پژوهش به این ترتیب بود که صوت آیات معینی از قرآن کریم (سوره‏ی مبارکه یس آیات ۱۱۹) را به شکل امواج رادیویی به کمک ترانس دیوسری بر روی نقاط طب سوزنی بیمار عبور می‏دادند و روزانه برای هر بیمار ۱۰ دقیقه و به مدت یک هفته این کار ادمه می‏یافت.
این پژوهش بر روی ۷۵ بیمار که سنین بین ۲۸۰ سال داشتند و به انواع مختلفی از سرطان مبتلا بودند به مدت ۸ سال انجام گرفت ۶۴ نفر از این بیماران توسط مطالعات پاتولوژی و آسیب‏شناسی بدخیمی آنها تثبیت شده بود و توسط سرطان شناسان با استفاده از روشهای درمانی مرسوم تحت درمان قرار گرفته بودند. اکثر این بیماران سرطان رحم و سینه داشتند در پایان، محقق به این نتیجه رسیده است که در این روش علاوه بر اینکه کاهش علامتی و بالینی قابل ملاحظه‏ای شامل (تسکین درد) بهبود خواب، رفع تهوع و استفراغ، کاهش تومور و بهبودی سریع زخم مشاهده، گردیده در(۲۰%) موارد جواب مجدد پاتولوژی منفی گزارش شده و در (۴۰%) موارد درمان به طور نسبی بوده است. 

محقق مورد نظر در گوشه‏ای از مقاله خود آورده است که: قرآن، کتاب مقدس مسلمانان به سبک و نظم عربی است. وقتی آیات قرآن با قرائت صحیح و با صوت خوش تلاوت شود، موجب آرامش روح قاری و مستمعین می‏گردد و قرآن خود درباره ی فوائدش در بهبود بیماری‏های روح و جسم صحبت می‏کند و بعد محقق چنین استنباط می‏کند: که عبور تلاوت ها به شکل امواج رادیوئی از درون نقاط طب سوزنی ناحیه‏ی مبتلا موجب یکسری فعالیتهای بیوفیزیکی و بیوشیمیایی در سطح سلولهای بدن شده و عناصر سلولی را مجدداً منظم می‏کند تا بتوانند به شکل هماهنگ با یکدیگر عمل کنند و بدین صورت است که این روش منجر به بهبود بیماریها می‏شود. این روش فیزیولوژی منحرف شده و سلول های سرطان زا را مجدداً تنظیم نموده و از سنتز کنترل نشده پروتئینها جلوگیری می‏کند. 

نقش و تاثیر دعا در سلامت روان و پیشگیری از اضطراب

یکی از زمینه های کاربردی تاثیر دعا بر سلامت روان، پیشگیری و درمان اضطراب است. در جوامع امروزی زندگی انسان مخاطره انگیزتر شده و از این رو احساس سردرگمی، پوچی ناشی از دور شدن از فطرت خویش، زندگی ماشینی و… بیش از پیش افراد را دچار مشکلات روحی و روانی کرده است. در روان شناسی اضطراب به «احساس رنج آوری که با یک موقعیت آسیب پذیر امروزی یا با انتظار خطری که به اشیای نامعین وابسته است.» تعریف می شود. ترس از مرگ، ترس از آینده، احساس پوچی و بی معنایی از زندگی برخی از عوامل ایجاد اضطراب و نگرانی انسان ها می باشد. تحقیقات تجربی نشان می دهد که دعا و نیایش در پیشگیری و درمان اضطراب نقش اساسی دارد. این تحقیقات بیان می دارد که باور به خداوند که قدرت برتر است و مسئول روزی انسان ها و قادر بر کنترل موقعیت ها می باشد. و این عوامل موجب کاهش اضطراب ناشی از بیکاری، بیماری، فقر و… می شود. زیرا افرادی که دعا می کنند ارتباط خود با خداوند را مانند ارتباط با یک دوست بسیار صمیمی می بینید

فواید دعا کردن در تامین سلامت عاطفی

دعا کردن و انجام تمرین های معنوی مداوم سبب بهبود و بالا رفتن سلامت عاطفی به ویژه در موارد زیر می شود:

داشتن هدف های بزرگ

دعا کردن و برقراری ارتباط با خداوند که قدرت برتر است، سبب می شود اهداف شما بزرگتر و عالی تر شود و همچنین به لحظات و روزهای شما معنا و مفهوم می بخشد.

حمایت اجتماعی

معتقد بودن به معنویت و دعا و بودن در کنار افرادی که به قدرت برتر دنیا اعتقاد دارند سبب تقویت روابط اجتماعی می شود.

کمک کردن هنگام مواجهه با سختی ها و حوادث تلخ

دعا کردن و معنویت در زمان رویارویی با حوادث ناگوار و غیر قابل پیش بینی زندگی به انسان کمک قابل توجهی می کند.

در ادامه به چند نمونه از دعا ها برای پیشبرد زندگی روزانه اشاره می شود:

راهکار رسیدن به آرامش روحی و سعه صدر

برای افزایش حوصله و صبر خود هرشب قبل از خواب سوره مبارکه عنکبوت را قرائت کنید.
همچنین امام صادق (ع) در روایتی فرموده است که در شگفتم برای فردی که از ۴ چیز می‌ترسد، چگونه به ۴ کلمه پناه نمی‌برد!

فردی که ترس بر او غلبه کرده است به ذکر " حسبنا الله و نعم الوکیل" سوره آل عمران آیه ۱۷۱ پناه ببرد.

افراد اندوهگین به ذکر " لا اله انت سبحانک انی کنت من الظالمین " سوره مبارکه انبیا آیه ۸۷ پناه ببرند.

افرادی که مورد حیله و مکر قرار گرفته اند به ذکر" افوض امری الی الله، ان الله بصیر بالعباد" سوره مبارکه غافر آیه ۴۴ پناه ببرند.

برای کسانی که خواستار دنیا و زیبایی‌های دنیا هستند بهتر است به ذکر " ماشاءالله لاحول و لاقوه الا بالله" سوره مبارکه کهف آیه ۳۹ پناه ببرند.

راهکار مقابله با مشکلات و سختی ها 

قرآن کریم در مقابله با سختی ها و حوادث زندگی انسانها را به تلاش «لیس للانسان الا ما سعی...»، صبر و شکیبایی «صبرا جمیلا» و استقامت و پایداری فرا می خواند (واستقم کما امرت».
درگذر سالم از عرصه ها و مسیرهای دشوار توکل «فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین» وتوسل به پیامبر(ص) و اهل بیت (ع)، «وابتغوا الیه الوسیله» استفاده از توفیق، حمایت و الطاف پروردگار سفارش می کند. ارتباط مفیدو موثر با خداوند و با خود و دیگران در چشم دین وحدت آفرین، امیدبخش، انرژی زا است. نماز و نیایش و دعا و ارتباط خالصانه با خداوند سبب ورود آرامشی بی نظیردر تمام عرصه های زندگی انسان می شود

«واذکروالله کثیرا» خدا را پیوسته یاد کنید

 «اقم الصلوه لذکری» نماز را مخصوصا برای یاد خدا بپا دارید

 «استعینوا بالصبر و الصلوه » و ازخدا به صبر و نماز یاری جویید 

«الا بذکرالله تطمئن القلوب» دلها فقط با یاد خدا آرامش می گیرد