به گزارش قدس خراسان، میانگین سفر بیش از ۳۵میلیون زائر به مشهد در هر سال از آن دست آماری است که حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و با بررسی جزئیات دقیق آماری از جمله میزان هزینه‌ای که هر زائر برای سوغات انجام می‌دهد و یا اینکه هر زائر چه مدت زمانی ماندگاری در مشهد دارد می‌توان برنامه‌ریزی بهتری برای این موضوع انجام داد که نهایت آن ایجاد دستاورد در اقتصاد زیارت است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی با اشاره به پژوهش‌های انجام شده در زمینه اقتصاد گردشگری و زیارت عنوان کرد: در فصل بهار میانگین هزینه هر زائر با مدت ماندگاری ۴/۷ روز یعنی کمتر از پنج روز، بین یک میلیون و ۷۰۰ تا یک میلیون و ۸۰۰هزار تومان بوده که در این مقدار هزینه سوغات سهم ۲۱ درصدی داشته است.
سوغات نخستین گزینه حذف از سبد زائر
جواد براتی ادامه داد: باید به این نکته اشاره کرد قدرت خرید مردم پایین آمده و در چند سال اخیر در سفر مردم تأثیر داشته به طوری که مصاحبه‌شوندگان در یک جامعه آماری مورد مطالعه پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی گفته‌اند نخستین هزینه‌ای که کم خواهند کرد اما به سفر خواهند رفت هزینه سوغات است.
وی ضمن اشاره به انجام مطالعات پیوسته درباره حضور زائران در این مرکز افزود: عدد ۲۱ درصد هزینه‌های هر فرد در مدت زمانی که در فصل بهار در مشهد مانده معادل ۳۷۶هزار تومان است که این عدد حتی نسبت به عید نوروز با عدد ۴۰۰هزار تومان روند رو به کاهشی داشته و با جمع‌بندی و مقایسه آمار تابستان که در حال استخراج است می‌توان به جمع‌بندی نهایی برای ۶ماهه نخست سال ۱۴۰۲ درباره کاهشی بودن هزینه‌کرد درباره سوغات رسید.
این محقق و استاد دانشگاه تصریح کرد: یکی از سؤالاتی که از زائران پرسیده شده این پرسش بوده که با بالا رفتن هزینه‌ها و کاهش قدرت خرید آن‌ها چه مواردی از سبد سفر آن‌ها کم خواهد شد که ۳۴ درصد مصاحبه‌شوندگان به کم کردن هزینه سوغات، ۲۹ درصد کم کردن هزینه‌های شخصی و پس از آن هزینه اسکان و سایر هزینه‌ها اشاره کرده‌اند بنابراین احتمال کم شدن هزینه سوغات بسیار بالاست.
براتی خاطرنشان کرد: درباره مدت زمان ماندگاری باید به این نکته اشاره کرد که عدد ۴/۷ پیش‌بینی ماندگاری در فصل بهار تلقی می‌شود چون شرکت کنندگان در این نظرسنجی در زمانی به پرسش‌های ما پاسخ داده‌اند که هنوز سفرشان به پایان نرسیده بوده و نیاز است به این امر توجه شود.
وی هدف سفر ۹۵ درصد افراد به مشهد را زیارت دانست و تصریح کرد: در فصل بهار ۳۷ درصد افراد با خودرو شخصی، ۲۳ درصد با حمل و نقل بین شهری، ۲۸ درصد قطار و ۲/۹درصد با هواپیما وارد مشهد شده‌اند و این آمار مربوط به مسافران داخلی است.
تکرار زمان سفر در بازه زمانی سه ساله
به گفته وی سهم سفر به مشهد از تهران ۲۱/۷درصد، اصفهان حدود ۱۰ درصد، شهرستان‌های خراسان رضوی ۸/۹درصد، خوزستان ۸/۳ درصد، کرمان ۸درصد، آذربایجان شرقی ۶ درصد، مازندران ۳/۱ درصد و استان‌های دیگر در حدود ۲ درصد و کمتر است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: مصاحبه‌شوندگان در پاسخ به این پرسش که آیا در سه سال آینده به مشهد سفر خواهید کرد یا خیر، حدود ۲۵ درصد افراد اعلام کرده‌اند در این مدت زمان به مشهد سفر خواهند داشت و به عبارتی باید گفت از هر چهار نفر یک نفر در سه سال آینده به مشهد خواهد آمد که در بحث تجهیز امکانات، آمادگی زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی برای اقتصاد گردشگری و زیارت باید هدفمندتر عمل کرد.
وی درخصوص درستی انتخاب جامعه آماری عنوان کرد: با توجه به شیوه و مدل انتخابی، این داده‌ها قابل تعمیم به کل گردشگران و زائران به مشهد است و عمده استفاده این آمار در بحث پژوهش است که در سایت این پژوهشکده بارگذاری می‌شود اما هر نهادی که برای برنامه‌ریزی به این آمار نیاز داشته باشد در اختیار قرار می‌گیرد و همه ساله این اطلاعات در قالب نشست‌های خبری در نیمه دوم فروردین اعلام می‌شود.
براتی خاطرنشان کرد: باید گفت با جامعه آماری در یک نمونه فصلی نمی‌توان داده مفیدی داشت اما با نمونه آماری سالیانه و چند سال پیاپی می‌توان به داده‌هایی بهتر برای برنامه‌ریزی رسید. به عنوان مثال سوغات و هزینه‌های شخصی در سبد مسافر نوسان زیادی دارد. از ۱۵سال پیش تاکنون ماندگاری کاهش داشته و در مطالعه سال ۸۹ میزان ماندگاری حدود هشت روز بوده و زمان ماندگاری گردشگر یا زائر داخلی در مشهد رو به کاهش است.
چندمنظوره بودن امکانات در مشهد
وی افزود: سفرهایی که در حال حاضر به مشهد صورت می‌گیرد کاملاً برنامه‌ریزی شده است اما در گذشته تعداد سفرهای ناگهانی و بدون برنامه بیشتر بوده که نشان از مدیریت هزینه‌ها توسط افراد دارد و باید گفت هر چند هدف اصلی افراد زیارت است اما بیشتر مسافران برای دیدار آشنایان، کاری، تفریحی، بازدید از محل‌های تاریخی و انجام کارهای درمانی به صورت چندمنظوره به مشهد سفر دارند که این بخش از نیاز افراد باید دیده شود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: بیشتر افرادی که به مشهد سفر می‌کنند در جمع‌های دو تا چهار نفره بوده‌اند. ۲۵ درصد زائران دو همراه، در حدود ۲۰ درصد سه همراه و ۲۱ درصد چهار همراه داشته‌اند، بنابراین ما شاهد سفرهای جمعی هستیم و سفرهای گروهی به مشهد نسبت به این میزان کمتر است.
وی در زمینه اشتغال‌زایی تصریح کرد: از آنجایی که گردشگری ایجاد اشتغال فصلی می‌کند و افراد غیررسمی زیاد دارد در این زمینه معمولاً آمار دقیق نیست و آمار در این زمینه پرخطاست.
حضور ۴۰ میلیون زائر در افق ۱۴۰۴ استان
براساس اعلام یعقوبعلی نظری، استاندار خراسان رضوی و دبیر شورای ملی زیارت، این استان در افق ۱۴۰۴ برای ۴۰ میلیون زائر در حال برنامه‌ریزی است اما باید پرسید این برنامه‌ریزی‌ها تا چه میزان بر مبنای نیاز واقعی تعریف شده است؟
در کنار ایجاد شهر فرودگاهی، راه‌اندازی قطار سریع‌السیر تهران- مشهد و آزادراه حرم تا حرم که از جمله طرح‌های مهم و کلان عرصه زائرپذیری مشهد هستند، تاکنون نهادهای متولی با استفاده از آمار و داده‌ها به این جمع‌بندی رسیده‌اند که نیازها و زیرساخت‌ها در حوزه سوغات زائر چیست و در این زمینه به نحوی برنامه‌ریزی شده تا هم متناسب با سلیقه و توان مالی جامعه هدف باشد و هم اینکه در بحث زیرمجموعه‌های اقتصاد زیارت از جمله اشتغال، درآمدزایی و ارزش افزوده فرهنگی به نحوی کارآمد باشد که شاهد روند رو به رشد این هزینه‌ها از سوی زائران باشیم؟
هر چند متولیان فرهنگی شهر مشهد هنوز سوغاتی را معرفی نکرده‌اند تا نشانگر بار مذهبی و فرهنگی شهر باشد و به نوعی زائر یا مسافر بداند این سوغات تنها در این شهر یافت می‌شود و یا نشان شهر مشهد است اما باید گفت آمار و اعداد شاخص‌های مهمی را در صورت درستی تعریف می‌کنند که برای برنامه‌ریزی هدفمند برای جامعه مخاطب بسیار مهم است.
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما