به گزارش قدس آنلاین، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، در نشست «عدالت و تمدن اسلامی در پرتو تعالیم رضوی» از سلسله نشست های کنگره جهانی حضرت رضا(ع)،گفت: عدالت اجتماعی یکی از با قدمت‌ترین و در عین حال سخت‌ترین و پیچیده‌ترین مباحث در فلسفه سیاسی محسوب می‌شود ومنحصر در فلسفه سیاسی نیست.

وی ابراز کرد: شاید اگر بخواهیم وزن عدالت اجتماعی را مقایسه کنیم، در فلسفه سیاسی این سهم بیشتر است هرچند که در بسیاری از رشته‌های علوم انسانی این بحث به شکل جدی مطرح است. با وجود تلاش‌های فراوانی که برای توصیف عدالت و نحوه تقرب به آن در مکتب اسلام صورت گرفته هنوز بحث عدالت در محیط اسلامی، بحثی بسیار کلی و نحیف است و همچنان نتوانسته است جای خود را پیدا کند.

جایگاه عدالت در اسلام

حجت الاسلام غلامی عمده بحث‌هایی که در فضای اسلامی داریم منحصر به تعدادی اصول است که از قرآن و روایات به دست آمده است. در اسلام سخنان بسیاری درباره عدالت وجود دارد و خود قرآن هم عدالت را روح شریعت اسلامی معرفی کرده است. اخلاق هم ارتباط وثیقی با مسئله عدالت دارد اما با وجود این همه اهمیت عدالت در اسلام، هنوز نتوانسته‌ایم نظریاتی تولید کنیم که در عرصه عمل، دغدغه‌های ما در زمینه عدالت اجتماعی را برطرف کند.

وی ادامه داد: با وجود اینکه ما جهان غرب را به دلیل دور شدن از عدالت مذمت می‌کنیم اما واقعیت این است که نظریه‌پردازان غربی و مخصوصا جان رالز، در این زمینه کارهای زیادی انجام داده‌اند که در محافل علمی مورد توجه قرار می‌گیرد. در ایران هم با وجود اینکه مهمترین شعار پس از پیروزی انقلاب اسلامی، عدالت بود اما نتوانستیم در این زمینه به خوبی سرمایه‌گذاری کنیم.

فعالیت‌های مرحوم حکیمی در زمینه عدالت

وی در ادامه با بیان اینکه اگر به سنت‌های اسلامی نگاه کنیم بسترهای نظریه‌پردازی درباره عدالت، در سنت اسلامی وجود دارد و می‌تواند منجر به تولید یک نظریه یا ابرنظریه در زمینه عدالت شود، گفت: مرحوم محمدرضا حکیمی در این زمینه فعالیت‌های زیادی انجام داده و مطالب زیادی در باب عدالت را تجمیع کرده است که در قالب کتاب «الحیات» منتشر شده است.

حجت‌الاسلام غلامی افزود: ما قبل از ورود به عرصه تئوریک در زمینه عدالت، باید ببینیم چه مشکلاتی در عرصه عدالت داریم چون تا تکلیف تئوری را روشن نکنیم نمی‌توانیم در عرصه عمل موفق باشیم. به جای تئوری اسلامی باید از تئوری‌های اسلامی سخن بگوییم چون هر متفکر اسلامی ممکن است دارای یک نظریه باشد و برخی از این نظریات مغلوب و برخی غالب شوند تا نهایتا یک نظریه به عنوان نظریه برتر، خودش را جا بیندازد. 

تفاوت جامعه اسلامی و جامعه مسلمانان

وی ادامه داد: نظریات ما باید حرف‌های روشنی در این زمینه داشته باشد .عدالت اجتماعی واگذاری حق، به صاحبِ حقیقی آن در همه ابعاد، اعم از فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است. گاهی ما با یک جامعه اسلامی مواجه هستیم اما خواستی برای جاری شدن احکام و ارزش‌های اسلامی در میان آنها وجود ندارد. این در واقع جامعه مسلمانان است نه یک جامعه اسلامی. 

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی یکی از مشکلاتی که با آن مواجه هستیم را تقدم یا تأخر آزادی و عدالت دانست و اظهار کرد: آزادی مقدم بر عدالت است زیرا اگر آزادی نباشد عدالت هم نخواهد بود. از جمله مشکلات دیگر این است که عدالت را مقدمه می‌دانیم یا مقصد؟ شخصی همانند امام خمینی(ره) می‌فرمایند عدالت، مقدمه‌ای برای مقصد بزرگتر یعنی تعالی است.