براساس آمارها در سال‌های اخیر ۱۰۸ محیط‌بان کشور در نتیجه درگیری‌های مسلحانه به منظور حفاظت از گونه‌های مختلف زیستی کشور، جان خود را از دست داده‌اند.
یک پژوهشگر و کارشناس محیط زیست می‌گوید: محیط‌بان‌ها با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند که شاید هیچ وقت دیده نمی‌شود و برای کسی مهم هم نباشد؛ او مهمترین فردی است که می‌تواند یک منطقه را حفظ کند و یا یک حیوان را از خطر مرگ، بیماری و... نجات دهد.
کاوه حب علی در گفت‌وگو با قدس ادامه می‌دهد: متأسفانه آن‌طور که باید و شاید به محیط‌بانان توجه نمی‌شود و به نظر می‌رسد آن‌گونه که لیاقت دارند و حقشان است به آن‌ها رسیدگی نمی‌شود.
وی به مشکلات فراوان محیط‌بان‌ها، از کمبود جیره‌های غذایی تا حقوقی که کفاف هزینه‌های معیشتی‌شان را نمی‌دهد، اشاره می‌کند و می‌افزاید: محیط‌بانان در بخش خدمات درمانی و کمبود کفش و لباس مناسب و وسایل نقلیه مخصوص به‌شدت با مشکلات فراوانی مواجه‌اند.
بسیاری از تجهیزات مورد نیاز محیط‌بان‌ها مثل دوربین‌های دوچشمی با کیفیت، وسایل ارتباطی مثل بی‌سیم و یا جی‌پی‌اس و بسیاری از تجهیزات مورد استفاده آن‌ها در پایین‌ترین سطح ممکن و یا صفر قرار دارد.
حب علی به پایین بودن حقوق محیط‌بانان اشاره می‌کند و می‌گوید: باوجود سختی کار محیط‌بان‌ها، حقوق دریافتی در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد و شرایطی نیست که آن‌ها انگیزه بالایی برای کار داشته باشند و اگر کار می‌کنند یا چاره‌ای ندارند و یا واقعاً عشق و علاقه‌ای است که به این حرفه دارند.
محیط‌بانی، کار پشت میزی نیست و همین موضوع ایجاب می‌کند هر روز در طبیعت نگران محیط زیست، حیوانات و گونه‌های جانوری باشند. محیط‌بان دل در گرو عشقی دارد که هر روز باید به آن رسیدگی کند و به آن اهمیت دهد و اگر امکانات و شرایط آن فراهم نباشد، این می‌شود یک عشق یک‌طرفه که یک محیط‌بان از خودش هزینه می‌کند.
نبود حمایت قضایی از محیط‌بانان
وی به نبود حمایت‌های قضایی از محیط‌بانان در محاکم قضایی و اینکه در بسیاری از مواقع محیط‌بان مقصر حوادث شناخته می‌شود، اشاره می‌کند و می‌گوید: ضعف قضایی در سازمان محیط زیست در بسیاری از اوقات مشهود است، با اینکه وظیفه محیط‌بان به عنوان کسی که باید از شکارغیرمجاز و برداشت غیرمجاز از طبیعت جلوگیری کند تعریف شده است، اما در وقوع حوادث توجهی به صورت جلسه‌های تنظیمی محیط‌بان نمی‌شود و در نهایت این محیط‌بان است که دادگاهی و زندانی می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه اساساً مشکل، ضعف قانون حفاظت از محیط زیست است و اینکه چرا باید یک شکارچی با محیط‌بان که ضابط قضایی است تقابل داشته باشد و داستان به رد و بدل شدن آتش بکشد، ادامه می‌دهد: طبیعت، محیط زیست و گونه‌های جانوری ما در حال از بین رفتن هستند و کسی به آن توجه نمی‌کند و در جایی هم که باید از محیط‌بان حمایت شود و دلگرمی به وی داده شود این اتفاق نمی‌افتد.
وقتی شرایط محیط‌بان‌ها به‌گونه‌ای است که پنج روز به‌طور مداوم در پاسگاه محیط‌بانی هستند و پنج روز به خانه می‌روند، یعنی به‌طور متوسط ۱۵روز در ماه همراه خانواده نیستند و بنابراین مشکلات بسیاری در خصوص روابط خانوادگی و روابط پدر و فرزندی برای آن‌ها ایجاد می‌شود و این در کنار دستمزد اندک که کفاف مخارج زندگی‌شان را نمی‌دهد، زندگی را برای آن‌ها به جایی می‌رساند که گاهی مجبور به خودکشی می‌شوند.
محیط‌بان‌ها در خط مقدم سازمان محیط زیست
فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست کشور نیز با بیان اینکه محیط‌بانان در کلیت سازمان محیط زیست در نقش کارکنان عملیات اجرایی به صورت شیفتی در مناطق چهارگانه کشور با نثار جان خود به خدمت می‌پردازند تا از حیات‌وحش کشورمان پاسداری کنند، می‌گوید: ۵۰درصد کارکنان محیط زیست را محیط‌بانان تشکیل می‌دهند که در خط مقدم این سازمان هستند که مأموریت اصلی این عزیزان به‌ویژه پاسداری از مناطق چهارگانه است.
سرهنگ جمشید محبت‌خانی در گفت‌وگو با قدس با اشاره به مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌بانی می‌افزاید: پارک‌های ملی، اثرطبیعی، پناهگاه حیات وحش و مناطق حفاظت شده، مناطق چهارگانه را تشکیل می‌دهند. مساحت این مناطق چهارگانه حدود ۱۹میلیون هکتار است و در آن‌ها ۶۳۰ پاسگاه محیط‌بانی وجود دارد که محیط‌بانان به صورت شیفت‌های ۲۴ -۲۴ از محیط زیست این مناطق به‌ویژه در مقابل تصرفات، اطفای حریق، پیشگیری از حریق و همچنین ورود غیرمجاز شکارچیان حراست، ممانعت و مواظبت می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: نخستین موضوع درخصوص محیط‌بانان این است آن‌ها بیشترین حوزه کاریشان مبارزه با تخریب‌کنندگان محیط زیست و شکارچیان است که وقتی در مقابل آن‌ها قرار می‌گیرند، در واقع از جان خودشان مایه می‌گذارند تا از محیط زیست حفاظت کنند.
فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست کشور با اشاره به اینکه کمبود محیط‌بان موجب شده بسیاری از گشت‌ها و نگهبانی‌های ما در پاسگاه‌های نگهبانی تک‌نفره باشد و تنها یک محیط‌بان به جای دو سه نفر کار کند، می‌افزاید: از طرفی شاهدیم محیط‌بانان ۱۵ شبانه‌روز در ماه را در پاسگاه خدمت کرده و افزون بر ۱۸۰ساعت بیشتر از کارمندان کار می‌کنند، این در حالی است که حقوق آن‌ها کارمندی محسوب شده و حتی اضافه کار آن‌ها در پرداخت‌ها نیز محاسبه نمی‌شود.
محبت‌خانی با بیان اینکه به دنبال افزایش سهمیه و شیفت‌بندی ۱۲، ۲۴ و ۲۴، ۴۸ هستیم تا محیط‌بان‌ها با انگیزه بیشتری کار کنند و بیشتر به موضوع خانواده بپردازند، ادامه می‌دهد: آن‌ها روزهای زیادی در کنار خانواده حضور ندارند و در برخی اوقات ۱۵ شبانه‌روز و یا بیشتر درخانه نیستند و در حفظ و حراست محیط زیست تأثیر بسزایی دارند.
یکی از مهمترین چالش‌ها و مطالبات محیط زیست، موضوع کمبود محیط‌بان در کل کشور است. ما پست‌های خالی فراوانی داریم و با توجه به کمبود نیرو حتماً نیاز به جذب محیط‌بان است که با مجوز سازمان اداری و استخدامی می‌توان این مشکل را حل کرد و سازمان برنامه و بودجه هم باید بودجه لازم را تأمین کند.
تکمیل نیروی انسانی از بسیاری از جرایم و موضوعات پیشگیری می‌کند. براساس استانداردهای جهانی برای هر هزار هکتار یک محیط‌بان نیاز است، اما درحال حاضر حدود ۴هزار محیط‌بان داریم که ۵۰درصد چارت سازمانی است؛ در کل ۸هزار محیط‌بان موردنیاز کشورمان است و برای حفاظت از محیط زیست باید تمام امکانات و نیروی انسانی و تجهیزات لازم را به کار ببریم.
وی می‌افزاید: سه سال پیش به ما مجوز دادند به مدت ۱۰ سال سالیانه ۲۵۰محیط‌بان جذب کنیم که در مجموع ۲هزارو۵۰۰ محیط‌بان خواهد بود. سال گذشته در سازمان اداری و استخدامی و برنامه و بودجه این اقدام انجام نشد و مجوز ندادند و با امسال ۳۸۰سهمیه داریم و منتظریم در آزمون استخدامی بعدی با سایر دستگاه‌های دولتی بتوانیم نیرو جذب کنیم.
وی به خطرات جانی که محیط‌بانان با آن روبه‌رو هستند اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: خانواده محیط‌بان‌ها نیاز به مراقبت و تأمین معاش و توجه از سوی قانون‌گذاران و سیاستمداران دارند و با وجود خطراتی چون تصادف، تغییرات جوی ناپایدار، شکارچیان متخلف و سقوط از ارتفاعات، یک محیط‌بان قطعاً با تجهیزات سنتی و محدود نمی‌تواند از آرامش و ثبات لازم برخوردار باشد.
وی ادامه می‌دهد: بارها دیده شده یک محیط‌بان پس از دوره زمانی پنج یا ۱۰ روزه به آغوش خانواده برمی‌گردد، اما نداشتن حقوق کافی و تسهیلات مورد نیاز سبب می‌شود خانواده و خود محیط‌بان رضایت شغلی لازم را نداشته باشند.
فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست کشور به تصویب قانون حمایت قضایی و بیمه‌ای از محیط‌بانان در مجلس و همچنین تصویب قانون به‌کارگیری سلاح برای محیط‌بانان و جنگلبانان اشاره می‌کند و می‌افزاید: شهادت و جان باختن ۱۲۲ محیط‌بان از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون و همچنین تقدیم ۳۷۰ جانباز به نظام مقدس جمهوری اسلامی از افتخارات محیط‌بانان در مسیر حراست و حفاظت از مناطق چهارگانه بوده است.
کمبود ناوگان خودرویی
محبت‌خانی در ادامه به کمبود ناوگان خودرویی در محیط‌بانی کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: در حوزه خودرویی به‌شدت نیاز است خودروهای مناسب و کارآمد برای یگان حفاظت محیط زیست تزریق شود؛ چرا که وضعیت ما در این خصوص در حد بحران است و نیاز است سازمان برنامه و بودجه با توجه به درخواست‌های قبلی، توجه ویژه‌ای به ما داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه با وجود اهمیت محیط‌بانان که به نوعی ویترین سازمان هستند و از طرفی انجام کار مسلحانه که درست مانند کارکنان نیروی مسلح، شیفت‌بندی، درجه و پاسگاه دارند، ولی ردیف استخدامی آن‌ها کارمندی است، می‌گوید: نوع خدمت محیط‌بانی تابعیت از ستاد کل نیروهای مسلح است و برابر قانون باید مزایایی که برای نیروهای مسلح در نظر گرفته می‌شود نسبت به کارمندان ۲۰ درصد بیشتر باشد، اما این موضوع برای محیط‌بانان لحاظ نمی‌شود و این مظلومیت یک محیط‌بان است که سعی می‌کنیم این تطبیق‌سازی انجام شود.
فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست کشور یکی دیگر از خواسته‌های یگان حفاظت و محیط‌بانان را تصویب پست‌های تخصصی در یگان حفاظت عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: بسیاری از محیط‌بانان با مدارک کارشناسی ارشد و دکترا در حال خدمت هستند و ضرورت تعریف پست‌های تخصصی حفاظت احساس می‌شود؛ چرا که در حوزه محیط‌بانی نیاز به افراد تحصیلکرده و متخصص بسیار احساس می‌شود.
محبت‌خانی اظهار می‌کند: درزمینه استفاده از امکانات نوین به‌منظور پیشگیری از جرایم دو موضوع را به‌تدریج جلو می‌بریم؛ نخست، استفاده از کوادکوپتر و پهپادها و دیگری استفاده از دوربین‌های مداربسته و هوشمند در مناطق چهارگانه؛ در حال حاضر حدود ۳۰درصد این مناطق توسط دوربین‌های آنلاین مداربسته پایش شده و تصویر آن‌ها به صورت شبانه‌روزی در اختیار اداره کل قرار می‌گیرد که به‌زودی به ۱۰۰ درصد می‌رسد.
نظر شما