خسرو غنی‌زاده، کارشناس مسائل اقتصادی در یادداشتی به اهمیت پرداخت زکات در جامعه اسلامی و تأثیرات آن بر عدالت اجتماعی پرداخت.

متن این یادداشت به شرح ذیل است:

زکات یکی از واجبات عبادی مالی است که در شرع اسلام هم‌ردیف امر به نماز، مورد سفارش و تأکید قرار گرفته است. مکلف می‌بایست از اموال مخصوصی با نصاب مشخص، بخشی را به مستحقان خاص بپردازد.

در قرآن کریم غالباً امر به «زکات» مقارن امر به «صلاة» است و این به تنهایی اهمیت این فریضه الهی را تبیین می‌نماید. صاحب جواهر در این باره می‌نویسد: «ثم لیعلم أنّ الزکاة اخت الصلوة و قد قرنهما الله تعالی فی کتابه مُشعرا بعدم قیام الصلوة ممّن لم یؤد الزکاة» باید دانست که زکات، نظیر نماز است و این دو را خدای تعالی در قرآن کنار هم ذکر کرده تا اعلام دارد کسی که زکات نمی دهد نماز او نماز نیست.

بی‌توجهی به خمس و زکات از مصادیق حق‌الله است. چرا در کشور ثروتمند ایران، این همه فقر داریم؟ حضرت محمد(ص) فرموده‌اند : «أُمِرْتُ أَنْ آخُذَ الصَّدَقَةَ مِنْ أَغْنِیَائِکُمْ فَأَرُدَّهَا فِی فَقُرَائِکُم»؛ من مأمورم که صدقه (و زکات) را از ثروتمندانتان بگیرم و به فقرایتان بدهم. همچنین امام صادق(ع) فرموده‌اند: «سنگ‌های زیربنای اسلام سه چیز است: نماز، زکات و ولایت که هیچ یک از آنها دون دیگری درست نمی‏‌شود»

در حکومت اسلامی روش اخذ مالیات باید به افزایش عدالت اجتماعی منجر می‌شود که متأسفانه در طی ۴۰ سال گذشته این گونه نبوده است. متأسفانه درک درست از ماهیت و فلسفه پول و مالیات در اسلام وجود ندارد؛ یعنی غفلت از فلسفه «نقدین»، «زکات» و «زکات برنقدین» و رابطه آن با «کاهش ارزش پول ملی» و به گردش در آوردن مال و پول در چرخه تولید و توزیع و فعالیت‌های مولد اقتصادی و حبس و کنز مال و گرفتن سود پول از بانک‌های ربوی و یا کنز مال و غیره.

همانطور که «لخته شدن خون» سبب مسدود شدن رگ و بروز «سکته مغزی» در انسان می‌شود و قطعاً لخته شدن «سرمایه لازم» برای تولید به صورت ارز و سکه و غیره «سکته اقتصادی» و بحران اقتصادی و رانت‌های ارزی و تورم و گرانی و فساد را در پی دارد و به نوعی زکات و خمس از بروز سکته‌های اقتصادی جلوگیری می‌کنند و از سوی دیگر  مانع آلوده شدن خیلی از مردم کشور به پدیده «ربا» می‌شود.

همانطور که اشاره کردم بی‌توجهی جامعه نسبت به پرداخت خمس و زکات به عنوان مالیات اسلامی از مهم‌ترین مصادیق بی‌توجهی به حق‌الله بوده و هست و متأسفانه بانک‌های کشور به دلیل چاپ پول بی‌رویه و خلق پول از هیچ که انجام می‌دهند افکار مردم را از اهمیت زکات و خطر بی‌توجهی به حق‌الله منحرف کرده‌اند. اصل این است که بودجه کشور از راه خمس و زکات پرداخت شود که متأسفانه حتی متدینین جامعه هم نسبت به پرداخت خمس و زکات خود غافل هستند و این بزرگترین آفت در دوران پس از انقلاب اسلامی است.

بانک‌ها را باید عامل اصلی بی‌توجهی مردم به پرداخت خمس و زکات دانست چون متأسفانه بانک‌ها با ضریب افزایشی به خلق پول پرداختند و با خلق بی‌رویه پول، اعتماد مردم را از ثبات ارزش پول ملی سلب کردند. در اسلام اهمیت فریضه «زکات» که در حقیقت یک نوع «مالیات بر درآمد و تولید» و به خصوص  «مالیات بر اموال کنزشده» و یا به زبان دیگر «مالیات بر اموال و ثروت‌های راکد» محسوب می‌شود از اهمیت خاصی برخوردار است.

در پایان باید بگویم متأسفانه ما مردم ایران به این امر واجب اهمیت ندادیم و امروز به این وضعیت افتادیم! هم سیستم پولی و مالیاتی‌مان اسلامی نیست و هم «زکات» و «زکات بر نقدین» را فراموش کردیم و متأسفانه از سیستم‌های پولی و مالیاتی کشورهای غربی الگو گرفتیم. با یک بررسی سطحی می‌توان به این نتیجه رسید که ریشه بسیاری از  مشکلات اقتصادی کشور حاصل غفلت از امر و واجبات الهی یعنی زکات بر نقدین و یا زکات بر ثروت‌ها و اموال حبس‌شده و راکد امت اسلامی است.