دینداری در عصر غیبت حضرت‌ مهدی(عج) از هر زمان دیگری مشکل‌تر و طاقت‌فرساتر است. در جلد یک کافی در روایتی، امام‌صادق(ع) از آن‌سوی قرن‌ها، سختی این دوران را این‌گونه تصویر کرده ‌است: «صاحب این امر را غیبتی است که در آن، هرکس از دین خود دست برندارد، همانند کسی است که با کشیدن دست خود به ساقه فتاد که بوته‌ای تیغ‌دار است، خارهای آن‌را بستُرَد». آن حضرت مدتی سر به زیر افکند و سپس فرمود: «صاحب این امر، دارای غیبتی است. پس بنده خدا باید پرهیزکاری و تقوا پیشه کند و به دین خود پایدار باشد...».

آزمایش‌های دینی برای همه ایمان‌آورندگان و در همه زمان‌ها، قانونی الهی است اما در عصر غیبت، تمامی عوامل دست‌به‌دست هم داده و این آزمایش را به کمال رسانده است. در این دوران، نگه‌داشتن دین بسیار دشوار است و بیشتر مردم به انگیزه‌های گوناگون، ایمان دینی خود را در زندگی از دست می‌دهند و دین را کنار می‌گذارند. گسترش زمینه‌های ناباوری و افزایش انگیزه‌های انحراف و گریز از دین و نیز ستیزه‌جویی‌های دشمنان با دینداری، از عوامل بسیار مهم این آزمایش است. آنان که در این گرداب‌های ترسناک، دین خود را حفظ می‌کنند، از شأن و رتبه‌ای بس رفیع برخوردار خواهند بود.

در روایت دیگری از پیامبر اکرم(ص) آمده است که ایشان فرمود: «ای علی، بزرگ‌ترین مردمان در ایمان و یقین، کسانی هستند که در واپسین روزگار می‌زیند؛ پیامبرشان را مشاهده نکرده‌اند و امامشان پنهان است. پس به‌سبب خواندن خطی روی کاغذ، ایمان می‌آورند».

انسانِ این دوران، برخلاف انسان معاصر با پیامبر (ص)، از تمامی دریافت‌های حسی به‌دور است و فقط براساس درک عقلی و تاریخی، پیامبر(ص) و ائمه(ع) را می‌شناسد و به رسالت و امامت آنان ایمان می‌آورد. در جلد یک کمال‌الدین روایتی از امام‌سجاد(ع) نقل شده که حضرت می‌فرماید: «به‌درستی که مردمان زمان غیبت مهدی(عج) که امامتش را باور دارند و منتظر ظهور اویند، از مردمان همه زمان‌ها برترند، زیرا چنان عقل‌ها و فهم‌ها و شناخت آنان قوت بخشیده شده که غیبت نزد آنان، همچون دیدن باشد. آنان ‌بحق، اخلاص‌ورزان‌اند».

موفقیت در این آزمایش، نیازمند بینشی است که انسان دیندار در پرتو آن بتواند در برابر تحریف‌ها، شبهه‌ها و تردیدها، دین خود را حفظ کند و با هیچ‌یک از عوامل انحراف، خلوص دینی و دینداری خود را در فکر و عمل از دست ندهد. بر اساس آنچه در کتاب الغیبه آمده، چنین کاری مصداق این سخن رسول گرامی اسلام(ص) خواهد بود که فرمود: «به‌زودی پس از شما کسانی می‌آیند که یک نفر از آنان، پاداش 50نفر از شما را دارد». گفتند: «ای رسول خدا، ما در جنگ بدر و احد و حنین در رکاب شما جهاد کردیم و درباره ما آیه قرآن نازل شده است» پیامبر(ص) فرمود: «اگر آنچه از آزارها و رنج‌ها که بر آنان می‌رسد، بر شما آید، به‌سانِ آنان شکیبایی نخواهید داشت».

پایداری بر دین در روزگار غیبت به تحمل سختی‌ها، ترس‌ها، محرومیت‌ها و تنگناهای مادی خلاصه نمی‌شود بلکه تحمل فشارهای سخت روحی و معنوی نیز بر آن‌ها افزوده می‌شود. اگر دینداری با صبر و شکیباییِ درست و آگاهانه‌ای توأم نباشد، به‌تدریج ناامیدی‌ها پدیدار شده و باور از روح و فکر زدوده می‌شود.