چنانکه بر اساس گفته برخی کارشناسان، ۴۲ درصد والدین بریتانیایی عکس های فرزندان خود را به صورت آنلاین به اشتراک می گذارند. بر این اساس بیش از ۵۰درصد از این والدین حداقل یک بار در ماه این عکس ها را به اشتراک می گذارند.

این در حالی است که به طور متوسط تا زمانی که کودک به ۱۳سالگی می رسد والدین ۱۳۰۰ عکس و فیلم از او را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند!

کودکان بی دفاع

دکتر علی اصغر محکی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در این خصوص به قدس آنلاین می گوید: موضوع انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی ابعاد گسترده ای از منظر مفهوم شناسی، نظری و یافته های مطالعاتی و تأثیرات خودنمایی در اینستاگرام دارد که مطالعات زیادی در این باره صورت گرفته است.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه می دهد: پدیده ای که با عنوان «ابراز خود» در فضای مجازی به ویژه اینستاگرام این روزها مشاهده می شود موضوعی است که در سال های اخیر مورد بحث بسیاری از اندیشمندان حوزه های مختلف جامعه شناسی، روانشناسی و سایر حوزه های علمی قرار گرفته است.

وی می افزاید: در واقع این پدیده بیشتر از منظر آسیب شناسی دیده شده و به خاستگاه های وجود چنین عارضه ای هم پرداخته شده است و براساس انگیزه هایی که بر پایه آن والدین به اینستاگرام ورود پیدا کرده و نوع مطالبی که پست گذاشته می شود و آثاری که به لحاظ روحی و ذهنی هم بر روی سوژه و هم بر روی افرادی که این تصاویر را مشاهده می کنند خواهد داشت.

این استاد ارتباطات می گوید: از جمله یافته هایی که در حوزه روانشناسی اجتماعی به آن اشاره شده این است که به کودکان به منزله افراد بی دفاعی که بدون آگاهی و اطلاع شان، تصاویرشان به نمایش در می آید، چه بسا از جنبه های مختلف آسیب و ضربه های زیادی در آینده وارد شود.

انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی توسط والدین، محملی برای سوء استفاده افراد بزهکار برای شناسایی این کودکان، خانواده آن ها، ویژگی ها، تمایلات، خواسته هایشان خواهد بود که پس از مدتی به عنوان طعمه و قربانی قرار گیرند.

محکی ادامه می دهد: یکی از آسیب ها، ضربه روحی به خود فرزند است و دیگر این که انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی توسط والدین، محملی برای سوء استفاده افراد بزهکار برای شناسایی این کودکان، خانواده آن ها، ویژگی ها، تمایلات، خواسته هایشان خواهد بود که پس از مدتی به عنوان طعمه و قربانی قرار گیرند.

انتشار تصاویر در آلبوم شخصی

 استاد دانشگاه علامه طباطبایی عنوان می کند: اینستاگرام برای کاربران خود ظرفیتی ایجاد کرده که بتوانند تصویر یا مطلبی که قبلا لا به لای صفحات آلبوم شخصی صرفاً برای طیف خاصی از آشنایان و محارم نمایش داده می شد در عرصه ای فراخ تر در معرض دید افراد ناشناس قرار گیرد. بنابراین کسانی که توجهی به پیامدهای آتی این پدیده ندارند معمولاً احتیاط نمی کنند و دغدغه ای از بابت انتشار تصاویر فرزند خویش ندارند.

وی  می افزاید: نکته مهم دیگر این است که تصویری که معمولا افراد از خود یا فرزندشان در فضای مجازی به ویژه در اینستاگرام به نمایش می گذارند با تصویر زندگی واقعی شان فاصله و تفاوت دارد.

محکی تصریح می کند: در واقع این گونه افراد، ایده آلی از زندگی مطلوب را در ذهن خود دارند و تلاش می کنند آن را در صفحه های اینستاگرام به نمایش بگذارند که چه بسا کاملاً متعارض و متناقض با وضعیت موجود زندگی شان است.

زندگی لاکچری

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران می گوید: برای مثال این افراد تصاویر یک زندگی لاکچری، انواع لباس، آرایش و زینت از خود و فرزندشان را در فضای مجازی منتشر می کنند. حال آن که به لحاظ اقتصادی شاید چنین وضع مطلوبی نداشته باشند و حتی چنانچه از شرایط خوبی از وضعیت اقتصادی برخوردار باشند این موضوع به لحاظ ذهنی، روحی و روانی بر مخاطبانی که چنین شرایطی ندارند نیز تأثیر منفی می گذارد.

تلاش نوکیسه ترها برای دیده شدن

دکتر اصغر کیهان نیا، روان شناس و مشاور خانواده از انتشار تصاویر کودک توسط والدین به نام پدیده مد و «نمایش گذاری» یاد می کند و به ما می گوید: همه کودکان نیاز به توجه دارند و متأسفانه هر قدر خانواده نوکیسه تر و تازه به دوران رسیده تر باشد در نمایش گذاری افراط و تلاش می کند خانه، فرزند، ماشین و دیگر داشته هایش را به نمایش بگذارد.

نویسنده کتاب «نوجوانان چه می گویند؟» ادامه می دهد: متأسفانه برخی والدین با انتشار تصویر فرزند خویش در فضای مجازی، امتیازهایی بیش از حد و غلو شده برای وی قائل می شوند که در پایین تصویر آن را می نویسند.

آدم های نمایشی

کیهان نیا می افزاید: از نظر روان شناسی، نسبت دادن توانایی هایی که کودک از آن برخوردار نیست، سبب می شود تا فرزند احساسی ناخوشایند پیدا کرده و دچار دروغ گویی و ریاکاری شود.

نویسنده کتاب «مراحل رسیدن به موفقیت در زندگی» درباره دیگر معایب پدیده نمایش گذاری می گوید: فرزندانی که از طریق فضای مجازی دیده می شوند و از دیده شدن رضایت خاطر پیدا می کنند در واقع از هدف های اصلی که در اوقات فراغت یا حین تحصیل باید دنبال کنند دور می شوند و این بدترین اتفاقی است که در مورد آنان می افتد. چراکه چنین بچه هایی فانتزی و سطحی تربیت می شوند و به جای پیگیری درس و تحقیق و ورزش، به دنبال لوکس بازی می روند.

بیشتر نوجوانان ۱۳ تا ۱۹ ساله مدام تصاویر خودشان را به اضافه آرزوها و خواسته هایشان در فضای مجازی منتشر می کنند که این کار می تواند خطرناک باشد.وی ادامه می دهد: در گذشته نیز والدین عکس فرزندشان را در روزنامه ها چاپ می کردند که برای روحیه بچه کار پسندیده ای بود اما امروزه این کار ناپسند است چراکه توسط خانواده ها افراط می شود و متأسفانه والدین بچه ها را به یادگیری مهارت های زندگی و درس و تخصص تشویق نمی کنند و به آن ها آموزش نمی دهند که جامعه به آدم های فعال نیاز دارد نه آدم های نمایشی و بدون تحرک. بنابراین فرزندشان از هدفمندی و برنامه ریزی دور مانده و هدف های مهم زندگی را جدی نمی گیرد.

کیهان نیا توصیه می کند: پدران و مادران باید بیش از حد دقت به خرج دهند و نوجوان خود را در فضای مجازی رها نکنند چرا که بیشتر نوجوانان ۱۳ تا ۱۹ ساله مدام تصاویر خودشان را به اضافه آرزوها و خواسته هایشان در فضای مجازی منتشر می کنند که این کار می تواند خطرناک باشد.

این روانشناس و نویسنده می گوید: چنانچه مسئولان سرگرمی های شاد، سرزنده و آموزنده برای اوقات فراغت نوجوانان تهیه کنند که همراه با تحرک و فعالیت باشد کمتر پیش می آید که نوجوان وقت خود را تنها در اتاق با گوشی موبایل و فضای مجازی بگذراند که در آینده پیامدهای ناگوار آن گریبانگر خودش، خانواده و جامعه شود.