به گزارش خبرنگار میهن خوشبختانه این روزها با جاری شدن سیلاب در پهنه جازموریان باری دیگر امید به زندگی در دل این تالاب جوانه‌زده است و شرایط نشان داد که برای لطف الهی نمی‌توان پایانی یافت.

یکی از دلایلی که در طی سال‌های گذشته جازموریان با مرگ و خشکیدگی روبرو شده احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه‌های استان کرمان و بی‌توجهی به‌حق آبه این تالاب بوده است.

این عوامل موجب خشکیدگی بخش قابل‌توجهی از این دریاچه و مراتع اطراف آن شد که خوشبختانه بارش‌های هفته اخیر این مشکلات را مرهم گذاشت.

فراز و نشیب‌های جازموریان

جازموریان از ترکیب کلمه «جاز» به تعبیر محلی‌ها همان علف و «موریان» به معنای علفزار است.

دلیل نام‌گذاری تالابی به نام «جازموریان» هم برمی‌گردد به زمانی که این منطقه، انبار علوفه در جنوب ایران به‌حساب می‌آمده واصلی‌ترین شغل مردمش دام‌پروری بود.

درگذشته‌ای نه‌چندان دور انبوه علف‌زارهای این منطقه  وزیدن صدای بادبر پهنه این دریاچه بزرگ سمفونی زندگی را می‌نواختند اما از دهه هفتاد که عطش شهرنشینان در استان کرمان بیشتر شد و کشاورزان بر وسعت اراضی کشاورزی خود افزودند این تالاب نیز نقاب در خاک کشید.

مسئولان وقت با احداث سد بر روی رودخانه «هلیل رود» که تأمین‌کننده آب جازموریان بود  درواقع حکم مرگ این تالاب را امضاء کردند و از همان روز این تالاب رژیم لاغری گرفت تا این‌که خشک‌سالی آن را از پای درآورد.

هرچند این اقدام با اعتراض‌های بسیاری از مردم روبرو بود و مجاوران این تالاب که معیشت آن‌ها با جازموریان گره‌خورده بود را به خیابان‌ها کشاند اما نبود گوش شنوا موجب شد تا خشک‌سالی مردم را به حاشیه شهرهای کرمان و بم کوچ دهد.

اگرچه جازموریان تنها تالاب طبیعی استان کرمان است اما ازآنجاکه جزو کنوانسیون رامسر نبود، لذا بین‌المللی محسوب نشده و از کمک‌های جهانی نیز محروم بود.

خشک شدن تالاب، از بین رفتن دام‌ها، متوقف شدن کشاورزی، مختل شدن زندگی مردم محلی و مهاجرت‌ آن‌ها، تنها تبعات خشکی جازموریان نبود بلکه قطع ارتباطی شریان تغذیه‌ای این تالاب دامن شهرنشینان را نیز گرفت و لذا این تالاب خشک منشأ  ۲۵ درصد از ریز گردهای معلق در هوای کشور شد.

جاری شدن حیات در تالاب

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان کرمان در تشریح آخرین وضعیت این تالاب می‌گوید: خوشبختانه بخشی از وسعت تالاب جازموریان در جنوب کرمان در اثر سیلاب‌های اخیر آبگیری شده است.

مجتبی نیک طبع اظهار کرد: بر اساس آخرین رصد نقشه‌های ماهواره‌ای در حال حاضر ۵۰ هزار هکتار از وسعت تالاب جازموریان آبگیری شده و سیلاب کماکان در حال وارد شدن به تالاب است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان کرمان بابیان اینکه تالاب جازموریان یک تالاب کم‌عمق و کاملاً فصلی است، تصریح کرد: این تالاب جزء بزرگ‌ترین تالاب‌های آب شیرین کشور محسوب می‌شود و خاصیت آن جذب آب به‌صورت یک اسفنج است که نه‌تنها باعث تغذیه گیاهان سطح تالاب در فصول خشک‌سال می‌شود، بلکه از تبدیل این محل به کانون گردوغبار هم جلوگیری می‌ کن.

نیک طبع همچنین درباره دریافت حقابه زیست‌محیطی تالاب جازموریان گفت: مطالعات زیست‌محیطی حقابه تالاب جازموریان در سه وضعیت مرطوب، خشک‌سالی و ترسالی صورت گرفته و مکاتبات لازم به‌منظور رهاسازی حقابه انجام‌شده و شرکت آب منطقه‌ای نیز در مواردی رهاسازی حقابه را انجام می‌دهد و مکاتبات آن را به اداره کل محیط‌زیست ارسال می‌کند.

نبض زندگی در تالاب

امید مراد زهی یکی از فعالان محیط‌زیست در این رابطه به میهن می‌گوید: تالاب فصلی جازموریان با ۶۹ هزار و ۶۰۰ کیلومترمربع بین استان سیستان و بلوچستان و کرمان واقع‌شده که جز بزرگ‌ترین تالاب‌های آب شیرین و انبار علوفه طبیعی کشور به شمار می‌رود.

وی توضیح می‌دهد:  وضعیت کشاورزی، دام‌پروری و معیشت حاشیه‌نشینان تالاب از گذشته تاکنون متأثر از وضعیت آبگیری این تالاب بوده است لذا بی‌توجهی و عدم تخصیص حقابه موجب سخت شدن زندگی مردم حاشیه این تالاب می‌شود و معیشت آن‌ها را به خطر می‌اندازد.

این فعال محیط‌زیست ادامه می‌دهد: عدم اختصاص حق آبه زیست‌محیطی در طی سال‌های گذشته موجب شد تا این تالاب به بیابانی خشک مبدل شود لذا وجود خاک‌ریز دانه در کف تالاب با همدستی بادهای ۱۲۰ روزه سیستان حتی نفس کشیدن را در این منطقه تنگ می‌کند.

مراد زهی اذعان می کند: طبق اعلام کارشناسان تالاب جازموریان به‌عنوان یکی از کانون‌های گردوغبار در کشور به شمار می‌رود و در وضعیت خشکی ۲۵ درصد از ریزگرد های  داخل کشور را تولید می‌کند لذا بی‌توجهی به رهاسازی حقابه این تالاب موجب نگرانی و به‌زحمت افتادن تمامی هم‌وطنان در سراسر ایران می شود و لذا نمی‌توان مشکلات آن را محدود به محدوده جغرافیایی استان کرمان و یا سیستان و بلوچستان دانست.

///////////////

تالاب فصلی جازموریان با ۶۹ هزار و ۶۰۰ کیلومترمربع بین استان سیستان و بلوچستان و کرمان واقع‌شده و  جزو بزرگ‌ترین تالاب‌های آب شیرین و انبار علوفه طبیعی کشور به شمار می‌رود که خشکیدگی آن عامل تولید 25 درصد ریز گرد در آسمان کشور است.

///////////////////////