این وضعیت درحالی است که وزارت نیرو طبق قانون مکلف است حقابه‌ای را که سازمان محیط زیست برای هر یک از تالاب‌ها تعیین می‌کند تأمین نماید، اما این کار را انجام نمی‌دهد.
آرزو اشرفی زاده، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با ما از بلایی می‌گوید که سر تالاب‌های کشور می‌آید.
خانم اشرفی‌زاده، از حال این روزهای تالاب‌ها برایمان بگویید.
متأسفانه وضعیت خوبی ندارند و با توجه به شرایط خشکسالی و گرمای شدید، همان آبی هم که در تالاب‌ها وجود دارد در حال تبخیر شدن است. الان تالاب هورالعظیم تا ۷۵ درصد آبگیری شده، تالاب آلاگل در استان گلستان با کمک مردمی آبگیری شده و وضعیت نسبتاً خوبی دارد؛ اما درزمینه حقابه دریاچه ارومیه به میزان پیش‌بینی شده نرسیدیم. در مجموع به جز دو تالاب یاد شده و رودخانه زاینده‌رود و کمی هم دریاچه ارومیه، در سایر تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور چندان ورودی آب نداشتیم و شاهد تبخیر شدید آب‌های موجود تالاب‌ها و خشک شدن آن‌ها هستیم.
معمولاً چه میزان از آب رودخانه‌ها باید به تالاب‌ها برسد؟
قبلاً میزان مشخصی وجود نداشت و وزارت نیرو بر مبنای سیستم هیدرولوژیکی حقابه تالاب‌ها را درصدی می‌داد؛ اما از سال ۹۶ و پس از آنکه تعیین نیاز آبی تالاب‌ها به قانون تبدیل شد، از روش‌های جامع و مونتانا برای تأمین نیاز آبی و زیست محیطی تالاب‌ها استفاده می‌کنیم. در این روش‌ها درصد حقابه بر اساس آورد هر رودخانه و نیاز آبی گونه‌های شاخص آن رودخانه و تالاب تعیین می‌شود که در مقایسه با روش قبلی بهتر است، چون در این روش شرایط زیستی گونه‌ها یا زیستمندان تالاب‌ها را در نظر می‌گیریم و برای سه شرایط خشکسالی، نرمال و ترسالی، حد پایه و نیاز آبی رودخانه‌ها و تالاب‌ها را تعیین و به وزارت نیرو اعلام می‌کنیم و این وزارتخانه نیز مکلف به تأمین حقابه تالاب‌هاست.
چرا گاهی حقابه طبیعی به این تالاب‌ها اختصاص داده نمی‌شود؟
شاید مهم‌ترین دلیل این باشد که تا اواخر دهه ۷۰ قانون مشخصی در خصوص نیاز آبی زیست محیطی نداشتیم و وزارت نیرو بر اساس روش یاد شده عمل می‌کرد؛ اما پس از قانونمند شدن این حوزه که تأمین نیاز آبی زیست محیطی پس از آب شرب در اولویت قرار گرفت، کاهش منابع آبی کشور و تخصیص این منابع به بخش‌های کشاورزی و صنعت طی سال‌های اخیر مهم‌ترین دلایل اختصاص نیافتن حقابه تالاب‌هاست. بنابراین وزارت نیرو باید به تکلیف قانونی‌اش عمل کند و با مدیریت منابع آبی و مبارزه با برداشت‌های آبی غیرمجاز حقابه تالاب‌ها را که ما تعیین کرده‌ایم تأمین نماید. اما الان بیشتر در شرایط سیلابی تأمین حقابه تالاب‌ها و نیاز آبی زیست محیطی بهتر اتفاق می‌افتد. ما بارها در خصوص تخصیص نیافتن حقابه تالاب‌ها با وزارت نیرو مکاتبه کردیم و با مسئولان آن‌ها جلسه گذاشتیم و همچنان هم پیگیر موضوع هستیم.
یعنی می‌خواهید بگویید به قانون تأمین حقابه تالاب‌ها عمل نمی‌شود؟
بله. این قانون اگرچه ضمانت اجرایی دارد اما هر قانونی برای اجرایی شدن الزاماتی می‌خواهد. سازمان
محیط زیست تعیین‌کننده حقابه تالاب‌هاست و ما بر اساس مطالعات، حداقل نیاز آبی تالاب‌ها را حتی برای شرایط خشکسالی تعیین کرده‌ایم فقط بخشی از آن‌ها باقی مانده که در حال تعیین حقابه‌شان هستیم اما وزارت نیرو باید با یک برنامه‌ریزی صحیح با همکاری وزارت کشاورزی و صنعت آن را تأمین کند اما این وزارتخانه از گذشته بخش عمده‌ای از منابع آبی را به سایر بخش‌ها تخصیص داده که باید باز پس گرفته شوند و الگوهای کشت در بخش کشاورزی تغییر کند تا مصارف آبی کاهش یابد و بتوان حقابه تالاب را داد.
به باور بسیاری از کارشناسان و فعالان زیست محیطی، مقصر اصلی پرداخت نشدن حقابه تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط زیست است که دستگاه‌های مسئول تأمین آب را وادار به انجام وظایف خود نمی‌کند؛ این انتقاد را قبول دارید؟
خیر؛ چون وظیفه خود را که تعیین حقابه تالاب‌ها و پیگیری و گزارش آن است انجام می‌دهیم. ما در اینجا مطالبه‌گر هستیم پس چطور می‌توانیم مقصر این اتفاق باشیم. همین هفته گذشته آقای کلانتری مکاتبه‌ای با وزیر نیرو داشته و دوباره در نامه‌ای حقابه تالاب‌ها را برای این وزارتخانه ارسال کرده است. به شورای عالی امنیت ملی هم نامه زدیم و خواستار برگزاری جلسه‌ای با این شورا شدیم اما ترتیب اثر داده نمی‌شود.
به نظر شما دولت آینده در قبال حقابه تالاب‌ها چه وظیفه‌ای دارد؟
این یک موضوع فرابخشی و ملی است؛ بحثی نیست که سازمان حفاظت محیط زیست به تنهایی بتواند از پس آن بربیاید؛ باید همه دستگاه‌های مسئول، تخصیص حقابه تالاب‌ها را فرا بخشی ببینند و اکوسیستم تالاب را ذی حق بدانند. یعنی ابتدا حداقل حقابه تالاب‌ها لحاظ شود و بعد بخش‌های دیگر مورد توجه قرار گیرد، در این صورت می‌توانیم به تأمین حقابه تالاب‌ها امیدوار باشیم.
نظر شما