حجت الاسلام والمسلمین «سیدمهدی حائری زاده»، خطیب و کارشناس مذهبی، با بیان اینکه گسترش جغرافیای شیعه یکی از تحولات و برکاتی است که حضور امام رضا (ع) برای مردم ایران به ارمغان آورد گفت: درواقع ایران به عنوان پایگاه شیعه قرار گرفت و در پی آن شبکه وکالت از شمال آفریقا تا جزیره العرب، ایران، عراق و ماوراء النهر تشکیل شد. در واقع  امام رضا علیه السلام در ایران یک پایگاه شیعی ایجاد کرد و با ورود آن حضرت به ایران، امامزاده‌های زیادی در نقاط مختلف کشورمان پراکنده شدند.

وی  با بیان اینکه پس از هجرت امام رضا(ع) به ایران شیعیان افزایش یافتند افزود: با آمدن حضرت به ایران، بسیاری از پیروان و خاندان حضرت هم به ایران آمدند که تعدادی از آنها به شهادت رسیدند، از جمله شاهچراغ در شیراز و حضرت معصومه(س) در قم است. در واقع با ورود سادات علوی، گسترش فرهنگ اهل بیت (ع) در ایران افزایش یافت که دستاورد این حرکت نوعی معنویت گرایی در بین ایرانیان بود.

گسترش معارف دینی بدون ممنوعیت در دوران علی بن موسی الرضا (ع)

وی اظهار کرد: حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در سایه ولایتعهدی، معارف دینی را بدون ممنوعیت گسترش دادند ضمن اینکه از برکات دیگر حضور حضرت در ایران، گسترش عقل گرایی در جهان اسلام در برابر اخباریون و جبریون بود.

حجت الاسلام حائری زاده تصریح کرد: رقابت مکاتب و فرق اسلامی، پاسخگویی به شبهات علمی و عقیدتی، حراست از عقاید شیعه، تبیین جایگاه امامت، رد واقفیه (کسانی که امامت امام رضا (ع) را قبول نداشتند) تربیت شاگردان متخصص، بیان احکام و مناظراتی که حضرت با افراد مختلف، مذاهب اسلامی، افکار غیر اسلامی و علمای ادیان داشتند همه اینها از برکات وجود مقدس علی بن موسی الرضا (ع) در ایران بود.

وی با بیان اینکه امام رضا (ع) ازدیاد معرفت نسبت به اهل بیت (ع) را در بین مردم ترویج دادند بیان کرد: امام رضا (ع) بستر شناخت شیعه و ویژگی های امامت را فراهم کردند که کمال شناخت امامت شیعه در زیارت جامعه کبیره آمده که در زمان امام هادی (ع) به وقوع پیوست.

نقش علی بن موسی الرضا (ع) در هویت بخشی ایرانیان

وی با بیان اینکه امام رضا(ع) نقش مهمی در هویت بخشی ایرانیان و رشد شیعه در این سرزمین داشتند گفت: متخصصین در عرصه هویت شناسی معمولاً برای هویت یابی افراد گذشت زمان را یکی از ملاک ها می دانند که از بطن ورود ایشان به ایران، این گذشت زمان همچنان تاثیری در فراموش کردن این امام رئوف نداشته است.

آشنایی امام رضا (ع) به زبان های مختلف

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه امام رضا (ع) به زبان های مختلف آشنا بودند خاطر نشان کرد: علی بن موسی الرضا (ع)  فرمودند: من ولایتعهدی را قبول می کنم اما به شرط این که در امور حکومتی دخالت نکنم . در آن  زمان مراکز علمی گسترش پیدا کرده بود و مامون با سواد ترین خلفای بنی عباس بود بر همین اساس فرهنگ و هنر در این دوره بسیار توسعه یافت لذا امام به نوعی پناه اهل فکر و معرفت بودند. اینها برکاتی بود که در زمان حضرت در حوزه های مختلف و علوم و فنون مختلف به ارمغان آمد.

ارتقاء مبانی شیعه از لحاظ کمی و کیفی در دوران امام رضا (ع)

این خطیب با اشاره به اینکه اساسا علی بن موسی الرضا (ع) یک تحول اساسی در شیعه ایجاد کردند بیان کرد: امام رضا (ع) مبانی شیعه را از لحاظ کمی و کیفی ارتقاء دادند و امامت شیعه را تبیین فرمودند در واقع  ویژگی ها و وظایفی که شیعه باید نسبت به امام خود داشته باشد را بیان نمودند. همچنین تبعیت شیعه از امام معصوم را مورد توجه قرار دادند و فرمودند: امام معصوم (ع) مصون از گناه و خطا است.

حجت الاسلام حائری زاده با بیان اینکه مامون می خواست شان امام رضا (ع) را پایین بیاورد اظهار کرد: ولی عکس آن رخ داد چرا که امام ار فرصت ولاتعهدی استفاده کردند و در سایه مناظرات و پاسخ به شبهات، ایران را به عنوان پایگاه شیعه معرفی کردند به گونه ای که از کشورهای خارجی برای مناظره با امام به ایران می آمدند در واقع با شبکه وکالتی که حضرت به صورت گسترده راه اندازی کردند جایگاه امامت را به مردم معرفی نمودند.

وی ادامه داد: حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در فضایی که رقابت مکاتب و فرق اسلامی موج می زد، شاگردان متخصصی برای بیان احکام اسلام و معارف دینی تربیت کردند در واقع حضرت با برگزاری مناظرات سعی می کردند سخن حقه را بیان کنند و طبیعتا پیروز میدان همه مناظرات علی بن موسی الرضا (ع) بودند.

این کارشناس دینی با بیان اینکه حضرت علی بن موسی الرضا (ع) شاگردان زیادی در عرصه تبلیغ، تدریس و نشر معارف اسلامی و ارائه بهتر و بیشتر خدمات فرهنگی تربیت کردند تصریح کرد: به عنوان مثال "یونس بن عبدالرحمان" که به شدت در برابر گروه واقفیه که قایل به عدم امامت، حضرت علی بن موسی الرضا (ع) بودند ایستادگی و حتی پیشنهاد ۱۰ هزار دیناری را هم رد کرد. یونس بن عبد الرحمان همان کسی بود که گفت: من ۲۰ سال سکوت کردم. ۲۰ سال فقط سوال کردم و بعد از پخته شدن به شبهات شیعیان پاسخ دادم همچنین حضرت فرمودند: یونس بن عبدالرحمان به نوعی سلمان زمان خود بود. از دیگر شاگردان امام، "ابراهیم بن سلام" و "حسن بن محبوب" بود که از لحاظ معرفتی به مقامی دست یافته بود که وکیل امام هشتم محسوب می شد.

حجت الاسلام حائری زاده با بیان اینکه امام رضا (ع) به نوعی بستر شیعه بودن و انتظار را برای شیعیان فراهم کرد گفت: از دوره  امام به بعد شیعه گسترش فراوانی یافت و بسیاری از افرادی که امام رضا (ع) و اهل بیت (ع) را نمی شناختند در سایه این مناظرات و مباحث علمی که خود حضرت برگزار می کردند شناخت دقیقی پیدا نمودند.