نشست علمی گفتمان مقاومت در اندیشه فقهی، سیاسی و فلسفی امام خمینی از سلسله نشست‌های علمی بین‌ المللی ابعاد سیاسی فرهنگی، جریان مقاومت با تاکید بر مکتب شهید سلیمانی برگزار شد.

در این نشست که به مناسبت سی و پنجمین سالگرد مقام شامخ علمی معرفتی و تمدنی حضرت امام خمینی رحمه الله علیه برگزار شد حجت الاسلام علی اکبر نوایی، استاد سطح عالی حوزه علم مشهد، حجت الاسلام ذبیح الله نعیمیان، مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا در قم و تهران و حجت الاسلام مهدی زمانی، عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان و دبیری علمی علی ابوترابی به ارائه نقطه نظرات خود پرداختند.

رویکرد مقاومتی و اندیشه سیاسی و فقهی امام خمینی پرورش یافته در فضای تمدنی اسلامی است

در ابتدای نشست ابوترابی گفت: نگاه امام خمینی در هر کاری ریشه در نگاه دینی ایشان داشت. امام عظیم الشان ما در واقع معیار و ترازوی اعمال و رفتار را با مطاقبت آن فعل با دین اندازه‌گیری می‌کرد. بر این اساس مقاومت رکن رکین دستورات دینی است. امام ظلم و قبول ظلم را حرام و مقاومت در برابر ظلم را واجب می‌دانستند. محوری‌ترین وزنه اعمال در نگاه امام ما عمل به تکلیف است. در نگاه ایشان مقاومت وظیفه تک تک زن و مرد و جوان و نوجوان و همه افراد جامعه است.

وی افزود: امروز محبوبیت جمهوری اسلامی در میان برخی ملت‌ها و دولت‌های منطقه و حتی جهان رو به افزایش است و این مرهون مجاهدت‌ها و فداکاری‌های مردان نامی چون حاج قاسم سلیمانی و همه شهیدان و همرزمان و شهدای عزیز خدمت رئیس جمهور خدوم و همه همراهان ایشان است.

در ادامه حجت الاسلام نوایی گفت: گفتمان یا دکترین مقاومت و طرح و نظریه مقاومت و یا به عبارتی گفتمان و رویکرد ذهنی و عملی مقاومت در اندیشه سیاسی و فقهی حضرت امام خمینی بالیده و پرورش یافته در فضای فکری و فضای تمدنی اسلامی است. این اندیشه، اندیشه مقاومت قطعاً از جایی وام گرفته نشده است زیرا که دنیای ظلمت زده و دنیای که در آن تئوری شیطان، حکومت می‌کند برایش چیزی به نام مقاومت مطرح نیست حتی آن‌هایی که سر در تفکر دینی دارند، بحثی به نام مقاومت را ندارند حتی در بین مسلمین هم متأسفانه این مسئله مغفول است.

وی افزود: اندیشه مقاومت یک اندیشه تأثیر گذار بومی و نشأت گرفته از تفکر اسلامی است که الهام گرفته از آیات فراوانی از قرآن مجید است. در آن آیات بحث مقاومت، استقامت، ثبات قدم و پایداری مطرح است. بنابراین مقاومت راهبردی بومی و در فضای گفتمانی اندیشه اسلامی مقاومت در معنای تفکر اسلامی است. حضرت امام مسئله مقاومت را بر اساس یافته‌هایی که در تفکر اسلامی است مطرح کرد، لذا ما در بحث مقاومت یک رویکرد اکتشافی و تحلیلی و یک رویکرد فقهی و سیاسی داریم. اندیشه مقاومت مسئله‌ای است در فضای تفکر اسلامی که راهبردی است و کاملاً ماهیت اکتشافی دارد. امام این اکتشاف را انجام داد.

استاد سطح عالی حوزه علمیه مشهد گفت: پس مقاومت یک مسئله بومی است. از جایی وام گرفته نشده است. ماهیت اکتشافی دارد. مقاومت ایستا نیست و یک سطح ندارد سطوح مختلفی دارد. در سطح داخلی قبل از ۴۲ تا ۶۸ و بعد از آن توسط خلف صالح حضرت امام این مسئله مطرح و دنبال شد که در فضای داخلی هم محصور نماند. در فضای کشورهای غربی وارد شده است و ما امروز در اروپا و آمریکا می‌بینیم که این مسئله بنیادی هرگز متوقف نشده و نمی‌شود. پس مقاومت موضعی که بر آن ثبات دارد و می‌داند که این موضع حق است و باید پیگیری شود. امام عظیم الشان ما تئوری مقاومت را در دو میدان در دو سطح مثبت و منفی عنوان می‌کنند. مثبت تشکیل حکومت و منفی ترک ارتباط با آنها.

حجت الاسلام نوایی گفت: پس عناصر مقاومت در اندیشه سیاسی و فقه سیاسی امام، هویت اسلام و مسلمین که باید از آن دفاع شود، تشکیل حکومت اسلامی و دفاع از حکومت اسلامی، استکبار ستیزی و تقابل با آن و بستن همه زمینه‌ها برای بازگشت حاکمیت و شوکت و عزت‌های دشمنان بر بلاد اسلامی است.

امام خمینی راهبر همه انسان‌های تحت ظلم بود

در ادامه حجت الاسلام نعیمیان گفت: امام خمینی در برابر هر ظلمی ایستاد و نهضت مقاومت را سامان داد و آن را به حرکت درآورد. او هر چه داشت برآمده از نگاه توحیدی و آموزه‌های دینی بود. ظلم و اجحاف را از اولین منطقه‌ای که زندگی می‌کرد دید. همزمان نگاهش به صهیونیزم و استعمارگران غربی بود و ظلم‌ها را دید و در مقابل همه آنها ایستاد. مقاومت در برابر همه استبدادها را به صورت فرا ملی پیش گرفت. او فقط در مقابل با ظلم و ستم محمد رضا شاه نبود، در برابر همه ظالمان و دفاع از همه مستضعفان عالم ایستاد و نهضت خود را جهانی کرد. او راهبر انسان‌هایی بود که تحت ظلم بودند و نهضتش الهی بود.

وی افزود: امام خمینی رحمه الله علیه را فقط در حد محدود دیدیم در حالی که او فراتر از احساسات عادی بود و احساسات او سبقه توحیدی داشت. او نگاهش صعودی بود. که همه از عمق وجود توحیدی او بود. مقاومت از منظر امام خمینی مقاومت تمدنی بود. تمدنی سازی او بعد الهی داشت و روح معنویت روح توحید در آن دمیده شده بود. نهضت مقاومت امام تبدیل به مقاومت تمدنی و تبدیل به انقلاب شد.

مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا در قم و تهران گفت: مقاومتی تبدیل به عقلانیت توحیدی شده بود جنبه معرفتی و فلسفی پیدا کرد. امام خمینی فراتر از یک امام سیاسی شد. به فرمایش مقام معظم رهبری حضرت امام، امام تمدن ساز بود.

در ادامه حجت الاسلام زمانی گفت: قبل از تأثیر فلسفی امام، ما باید ابتدا جایگاه تمدنی را توضیح دهیم و بعد تأثیر فلسفه را در نگاه تمدنی بحث کنیم. ما سه مرحله از تحول را بعد از انقلاب پشت سر گذاشته‌ایم. تشکیل دولت اسلامی، تشکیل کشور و جامعه اسلامی و تشکیل تمدن اسلامی.

وی افزود: تمدن اسلامی یعنی اینکه فرهنگ اسلام به صورت جامعه بین‌المللی حاکم بر جامعه انسانی باشد. تمدن یک سازه است که احتیاج به ارکان و پایه‌هایی دارد. ارکان یک تمدن چهار رکن است. تمدن یک سازه است که احتیاج به پایه دارد. رکن فرهنگ، رکن اقتصاد، رکن سیاست و رکن مسائل حقوقی.

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: هر تمدن باید در این چهار حوزه نظام‌های بسیار متقن و قوی داشته باشد تا بتواند با تمدن‌های رقیب در یک حرکت، برتری خودش را اثبات کند. پشتوانه آن اقتدار و قدرت است. اگر قدرت نباشد نمی‌تواند دیدگاه‌های خود را در سطح بین‌المللی به اجرا بگذارد.

حجت الاسلام زمانی افزود: نکته مهم اینجا است که این سازه تمدنی و با پشتوانه‌ای که عرض کردیم احتیاج به زیر ساخت‌های اساسی دارد. ساخت‌های آن دو چیز است. جهان بینی و انسان شناسی. اگر جهان بینی، جهان بینی تا نباشد این تمدن سر از تمدن غربی در می‌آورد که موجب هلاکت نسل می‌شود. تمام منابع اقتصادی و منابع روی زمین به تباهی کشیده می‌شود. نسل‌ها از بین می‌رود. اگر جهان بینی کامل باشد اینجا است که این تمدن به سوی احیای انسان‌ها و احیای زمین پیش خواهد رفت.

وی گفت: زیر ساخت دومی که در تمدن بسیار مهم است نگاه به انسان است. ما انسان را چه می‌دانیم؟ حقیقت انسان چیست؟ آیا انسان یک حیوان متمدن است یا انسان خلیفه خدا در روی زمین است و باید در روی زمین کار الهی و خدایی انجام بدهد. جهان بینی و هستی شناسی و بعد مسئله انسان شناسی، در فلسفه تأمین می‌شود. یعنی فلسفه اسلامی نگاه و رویکرد صحیحی به ما می‌دهد که جهان را آن گونه که هست درست بتوانیم بشناسیم و همچنین این فلسفه اسلامی است که با مباحث هستی شناسی و انسان شناسی ماهیت صحیح انسان را در اختیار ما قرار می‌دهد.

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان در پایان افزود: این شخصیت بزرگ بهره‌مندی وافری از این بحث فلسفی و زیر ساخت‌ها داشتند و همان سبب شد که نگاه ایشان یک نگاه تمدنی پایدار و تأثیر گذار در سطح بین‌المللی باشد و اقبال فراوانی به این اندیشه‌های مبارک برخواسته از عقلانیت و بر خواسته از وحی پاک و شایسته الهی باشد.