یکی از مهمترین مسائل تأثیرگذار و در واقع نقطه عطف تاریخ اسلام، مسئله غدیر است. حادثه غدیر در حقیقت تکلیف جامعه مسلمانان پس از وفات پیامبر(ص) را مشخص کرد و ایشان در سال پایانی عمر شریف خود، مسئله جانشینی و سرپرستی دنیا اسلام پس از خود را مشخص کردند. متأسفانه پس از وفات پیامبر(ص) بود که جامعه اسلامی حادثه عظیم غدیر را نادیده گرفت و قدم در راهی نهاد که زمینه اختلافات و تفرقه دنیای اسلام را فراهم کرد.
حادثه غدیر امروز به عنوان یکی از ظرفیت‌های بزرگ جهان اسلام می‌تواند زمینه‌ساز وحدت میان مسلمانان جهان و از بین رفتن تفرقه‌های طولانی مدت جوامع اسلامی باشد. چنانچه مسلمانان بتوانند زیر پرچم غدیر به وحدت همه‌جانبه دست پیدا کنند، می‌توانند ضمن توسعه تمدن و وحدت اسلامی در جهان، در برابر ظلم ظالمان و مستکبرانی همچون رژیم صهیونیستی ایستاده و مردم مظلوم فلسطین را از شر آن‌ها آزاد کنند.
در رابطه با تأثیر حادثه غدیر در میان امت اسلامی و نقش آن در ایجاد وحدت میان مسلمانان و نیز چگونگی بهره‌گیری از ظرفیت غدیر برای ایجاد تمدن اسلامی به گفت‌وگو با حجت‌الاسلام مصطفی مرسلی، عضو هیئت‌امنای بنیاد بین‌المللی غدیر پرداختیم که مشروح آن را در ادامه مطالعه می‌کنید.
چگونه می‌توان از مسئله غدیر برای ایجاد وحدت میان مسلمانان استفاده کرد؟
یکی از حوادث بسیار برجسته تاریخ اسلام در حجة‌الوداع، واقعه غدیر است که در آخرین سفر پیامبر اکرم(ص) به مکه و به جای آوردن آخرین حج از سوی ایشان رخ داد. پیامبر(ص) در بازگشت از مکه در برکه‌ای به نام غدیر خم نزدیک جحفه، توقف کرده و دستور دادند تا حاجیانی که زودتر رفته بودند، بازگردند و منتظر ماندند تا تمامی مسلمانانی که در حج حضور داشتند در این مکان حاضر شوند. در این مکان بود که مسلمانان از جهاز شتران منبر و سایبانی برای پیامبر(ص) تهیه کردند و شدت گرمای هوا به حدی بود که برخی پیراهن خود را زیر پا قرار می‌دادند تا بتوانند گرما را تحمل کنند.
چند روز طول کشید تا این اجتماع برگزار شود و در این اجتماع بود که پیامبر(ص) ابتدا بر حقانیت خداوند متعال و سپس بر اولویت خود به عنوان آخرین پیامبر الهی اقرار گرفتند. پیامبر(ص) در این اجتماع خبر از آینده داده و اعلام کردند که این سفر، آخرین حج من بود و فرشته مرگ به زودی به سراغ من خواهد آمد. پس از طرح این قضایا بود که پیامبر(ص) وارد بحث جانشینی خود شدند و دست مبارک امیرالمؤمنین(ع) را گرفت و بالا آورد تا همه مسلمانان آن را مشاهده کنند. پیامبر(ص) در اینجا بود که فرمودند: «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ؛ هر که من مولای او هستم، اینک علی مولای او است».
پیامبر(ص) در ادامه خطبه غدیر به دعا برای امیرالمؤمنین(ع) پرداخته و بیان کردند: «اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ؛ خدایا دوست بدار آن کس که او را دوست دارد و دشمن دار آن کس که او را دشمن دارد». سپس، پیامبر اکرم(ص) عمامه خود را برداشته و بر سر امیرالمؤمنین(ع) نهادند که از این مسئله می‌توان به تاج‌گذاری امیرالمؤمنین(ع) تمثیل کرد. در اینجا بود که تک تک مسلمانان با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کردند و حتی تشتی را در نظر گرفتند تا بانوان نیز بتوانند با ایشان بیعت کنند. از قضا کسانی که بعدها مدعی حکومت و خلافت شدند، جزء اولین کسانی بودند که با حضرت امیر(ع) بیعت کرده بودند.
وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) در آخرین سفر حج خود در سال دهم هجرت، تکلیف مسلمانان و جامعه اسلامی را مشخص و رهبر جامعه را پس از خود معرفی کردند. مرحوم علامه امینی(ره) به شکل بسیار مشروحی حاصل عمر خود را در کتاب الغدیر خلاصه کرده است. این کتاب نتیجه مراجعه به ۳۰۰ هزار جلد کتاب و مطالعه اول تا پایان بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب است. البته پیش از علامه امینی(ره) مرحوم میرحامد حسین در کتاب طبقات خود به این موضوع پرداخته و زحمات فراوانی در این مسیر و اثبات حقانیت امیرالمؤمنین(ع) کشیده است که علامه امینی(ره) نیز به ایشان ارادت داشته و از شیوه ایشان برداشت کرده است.
البته میان علمای بزرگ شیعه مانند مرحوم سید مرتضی علم‌الهدی در این بحث که آیا واقعه غدیر به عنوان دلیل و نصب خفی یا دلیل و نصب جلی است، اختلاف وجود دارد. البته در باب ولایت نصوص دیگری نیز وجود دارد که غدیر خم تصریح بر آن بوده وگرنه از مسئله لیلة‌المبیت و غزوات مختلف گرفته تا کلام پیامبر(ص) در باب ایشان و عقد اخوت و ... همگی دلایل بر جانشینی و جایگاه امیرالمؤمنین(ع) بوده است. بنده اعتقاد دارم که روز غدیر تصریحی به این معنا بود، البته حکومت نوپای اسلامی مشکلات و گروه‌بندی‌های درونی خود را داشته که با تدبیر پیامبر(ص) این مسائل به نوعی کنترل شده بود اما پس از رحلت پیامبر(ص) بود که این مشکلات دوباره سر برآورد و قضایا به آن صورتی رخ داد که در تاریخ نیز وجود دارد.
لذا جا دارد محققان اسلامی بدون بغض و کینه در باب داستان غدیر بررسی و تحقیق کنند که واقعا آیا پیامبر اکرم(ص)، جامعه اسلامی پس از خود را یله و رها و بدون سرپرست گذاشتند و یا غدیر خم تصریحی بر جانشینی و سرپرستی امیرالمؤمنین(ع) بر جامعه اسلامی بود. خساراتی که از اختلافات پس از رحلت پیامبر(ص) پیش آمد، تا به امروز دامن‌گیر دنیای اسلام است و تاریخ پرغصه قصه‌های تلخی که در طول این هزار و چهارصد سال پیش آمده، موجب تکدر خاطر شده و زیان‌های فراوانی از این مسئله به امت اسلامی وارد شده و می‌شود.
امروز بسیاری از افراد در جای جای جهان تریبون‌هایی در اختیار دارند و به جای اینکه به دنبال وحدت امت اسلامی باشند، به دنبال تقابل و تفرقه هستند. همچنین، امروزه جریان‌های نوظهوری در عالم اسلامی رخ داده است که به تبعیت از این اختلافات پیش آمده و مایه تأسف فراوان است. برخی از قدرت‌های سیاسی جهان نیز پشت این قضایا هستند و در این زمینه هزینه می‌کنند. امروز چند هزار شبکه در رابطه با مسئله شیعه‌ستیزی فعالیت می‌کنند؛ در حالیکه امیرالمؤمنین(ع) نماد کامل عدالتی است که امروز می‌توانیم ایشان را در دنیای تشنه عدالت مطرح کنیم.
غدیر چگونه می‌تواند به تحقق تمدن نوین اسلامی کمک کند؟
تا کنون همایش‌های فراوانی در رابطه با این موضوع به ویژه از سوی نهاد انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور دفتر مقام معظم رهبری برگزار شده است و باید به این برنامه‌های فرهنگی برای نشان دادن اهمیت غدیر به جهانیان در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی تداوم بخشید. تحقق تمدن نوین اسلامی که امروز از سوی مقام معظم رهبری مطرح شده و دنیای اسلام و گسترش عدالت و آزادی، بدون نماد ولایتی مانند ولایت امیرالمؤمنین(ع) قابل طرح نیست.
اگر بخواهیم یک نماد حکومت آزاد مردمی کامل مبتنی بر عدالت را مطرح کنیم، باید به سراغ امیرالمؤمنین(ع) برویم، وگرنه امروز در عرصه سیاسی دنیا نمی‌توان کسی را پیدا کرد که نماد تحقق عدالت در حکومت باشد. ناگزیر هستیم روش، حیات، منش و گفتارهای حضرت امیر(ع) را تبیین کرده و راه صحیح را به دست آوریم و به دنیا نشان دهیم که حاکمیت امیرالمؤمنین(ع) اسوه و الگوی حقیقی حاکمیت در جهان است.
نظر شما