این مثلاً تجارت؛ شبیه همان کیسه ای است که پیش از این آذربایجانی ها برای دریاچه صورتی "ماسازیر" دوختند و با تبلیغ این دریاچه توانستد یک میلیارد تُن از نمک دریاچه کشورشان را بفروشند.

سرطان سفید در دریاچه صورتی

حالا برداشت نمک دریاچه مهارلو و ترس از پیامدهای مصرف زیانبار آن بقدری جدی شده است که مسئولان بهداشت و درمان از ممنوعیت برداشت آن خبر می دهند.

به گفته آن ها با خشک شدن برخی دریاچه‌ها در کشور، نمک رایگان در سطح زمین به وفور یافت می شود و در این میان عده‌ای سودجو این نمک رایگان را به ابتدایی‌ترین شکل جمع آوری و بسته‌بندی می کنند و با نام «نمک دریا»  با انواع تبلیغات گمراه کننده به فروش می‌رسانند.

چرا به "دریا" نه بگوییم؟

عبدالعظیم بهفر، مدیرکل امور فراورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو به پیامدهای سوء ناشی از مصرف این نوع نمک اشاره می کند و می گوید: "نمک خوراکی چه به صورت استخراج شده از معادن سنگ نمک و چه به صورت استخراج شده از آب دریا دارای ناخالصی‌های فراوانی است.این ناخالصی‌ها از لحاظ ایجاد عوارض نامطلوب و مسمومیت در بدن انسان اهمیت دارند و یکی از عوامل مؤثر در مرگ و میر ناشی از مصرف مواد غذایی ناسالم، باقیمانده سموم و فلزات سنگین است.

بر اساس نمونه برداری گسترده از نمک‌های رنگی و سنتی مشخص شد صد در صد این نمک‌ها آلوده به فلزات سنگین هستند که برای سلامتی به شدت مضر است."

بهفر می گوید: "با وجود توصیه‌های علمی و بهداشتی مبنی بر مصرف نمک یددار تصفیه شده هنوز عده‌ای معتقدند نمک دریا و نمک‌های رنگی برای بدن مفید است. نمک دریا در اصل به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته می‌شود در صورتی‌که این‌ها نمک‌هایی هستند که تصفیه نشده و دارای انواع ناخالصی‌ها از جمله فلزات سنگین است که خطر سرطان زایی آن ها به اثبات رسیده است."

البته آذر سال گذشته نیز سید وحید حسینی؛ رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بهداشتی شیراز در اظهاراتی مشابه گفته بود: "نمک دریاچه مهارلو ۱۰۰درصد غیربهداشتی است و استفاده خوراکی از آن ممنوع می‌باشد".

توفان‌های نمکی ره آوردی دیگر

علاوه بر مهارلو، به نام دریاچه های نمکی دیگری نیز می توان اشاره کرد؛ دریاچه نمکی خارا در اصفهان که اتفاقاً ۵۰ درصد نمک خوراکی ایران نیز از طریق آن تامین می‌شود،  دریاچه نمکی ارومیه، که به عنوان شورترین دریاچه نمکی در جهان شناخته می‌شود، دریاچه نمک حاج علی قلی در دامغان که چند دهه است خشک شده و دیگر آب ندارد، دریاچه نمک خور  در دشت کویر که بزرگ‌ترین دریاچه نمکی ایران و جهان  است و دریاچه نمک حوض سلطان ایران، در اطراف تهران که آن را با نام دریاچه نمک ساوه یا دریاچه نمک شاهی هم می‌شناسیم.

در خصوص برداشت و مصرف نمک این دریاچه ها نیز حاشیه هایی وجود دارد؛ برای مثال کارشناسان معتقدند برداشت بی‌رویه نمک از دریاچه ارومیه بقدری جدی است که موجب افزایش توفان‌های نمکی در منطقه شده و زندگی مردم را به حالت نیمه‌فلج درآورده است.

سعید شهند؛ مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی نیز چندی پیش در خصوص برداشت نمک از همین دریاچه گفته بود:" برداشت نمک استحصالی با مجوز رسمی و به صورت قانونی برای مصارف شیشه و بلور، مواد اولیه تولیدی در شهرک‌های صنعتی راهدارخانه‌ها و شهرداری ها انجام می‌شود و مصرف خوراکی ندارد".

مجید جعفری‌نژاد، متخصص طب ایرانی می گوید: "مصرف هر نوع نمک دریا اعم از خوراکی و غیرخوراکی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و مردم موارد نادرست منتشر شده را در فضای مجازی از نگاه طب ایرانی و اسلامی باور نکنند. توصیه ما برای مصرف خوراکی، استفاده و مصرف نمک یددار و تصفیه شده بدون میکروب و فلزات سنگین مثل سرب و آلومینیوم است، چرا که این فلزات موجب بیماری‌های کلیوی، کبدی و سرطان‌ها شده، همچنین مصرف نمک‌های حاوی این فلزات، به سیستم عصبی آسیب می‌رساند. بنابراین با توجه به اینکه در ایران ثابت شده که ید در طبیعت منطقه ما کم است، بنابراین این ید به نمک افزوده می‌شود تا عوارض ناشی از کمبود ید کمتر شود".

مسعود سامی؛ متخصص بهداشت و کنترل کیفیت مواد غذایی و عضو هیئت علمی دانشکده تغذیه نیز معتقد است :" نمک دریا، از دریاچه‌های نمک و بر اثر تبخیر آب دریا و بدون اینکه هیچ فرآیندی بر روی آن انجام شود، به دست می‌آید و دارای ناخالصی‌هایی مانند فلزات سنگین و برخی مواد معدنی است، فلزات سنگین زمینه ساز بعضی سرطان‌ها است و حتی در اندام‌های حیاتی بدن رسوب کرده و به کبد و کلیه‌ها آسیب جدی وارد می‌کند.

مصرف نمک دریا چگونه شایع شد؟

به گفته وی  موضوع مصرف نمک دریا به جای نمک تصفیه شده از زمانی جدی تر شد که عده ای بدون هیچ منبع علمی به مضر بودن ید دامن زدند؛ درحالی‌که یدی که به نمک اضافه می‌کنند، ید "فود گرید" (Food Grade) است و نه تنها هیچ ضرری برای بدن ندارد، بلکه از بروز گواتر نیز جلوگیری می‌کند؛ از زمانی که مصرف نمک یددار و تصفیه شده به نسبت کمتر شد، طبق اعلام وزارت بهداشت شیوع گواتر نیز تا حدودی افزایش یافت. نمک طعام تصفیه شده فقط کلرید سدیم به اضافه ید است، اما نمک دریا علاوه بر کلرید سدیم عناصر دیگری هم دارد که بعضی از آن‌ها برای بدن و سلامتی مضر است، ید را به دلیل اینکه در منطقه خاورمیانه از طریق غذاها به اندازه کافی دریافت نمی‌شود، به نمک اضافه می‌کنند تا بدن با کمبود ید و بروز گواتر مواجه نشود."

مسئولان وزارت بهداشت معتقدند این نمک دارای املاح اضافی است و در کشورهای دیگر صرفاً برای حمام گرفتن و یا خوابیدن در آن استفاده می شود.

با این حال و با وجود هشدارهای پیاپی مسئولان وزارت بهداشت و حتی اقدامات جدی تر این وزارتخانه برای منع مصرف اینگونه نمک ها هنوز هم تبلیغات مصرف اینگونه از نمک ها در فضای مجازی ادامه دارد و حتی برخی از فعالان حوزه طب سنتی همچنان از فواید مصرف آن می گویند.

بطوری که دکتر محمدباقر مینایی، عضو هیئت‌علمی دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران و متخصص بافت‌شناسی و جنین‌شناسی که بیش از سه دهه در حوزه طب سنتی پژوهش می‌کنند، نمک دریا را نه‌تنها یک ماده غذایی کامل،‌ بلکه یک دارو ؛ آن‌هم دارویی بدون عوارض می داند و معتقد است: نمک دریا یک طلای سفید برای همه بدن هایی است که به‌واسطه ای دچار سودا یا عوامل سیاه کننده بدن شده اند و این طلای سفید می‌تواند آن عوامل سیاه کننده یا کدر کننده یا آزار رسان به بدن را از بین ببرد.