افزایش دمای کره زمین یا تغییرات اقلیمی یکی از بزرگترین چالش‌های امروزه برای جوامع عالم است که تاثیرات بسیاری روی محیط زیست، اقتصاد، سلامت انسان‌ها و جوامع دارد. زمستان‌های گرم‌تر و بهارهای زودهنگام که به فصل آتش‌سوزی‌های جنگلی منجر می‌شود، به حشرات ناقل بیماری مانند پشه‌ها و کنه‌ها هم فرصت رشد بیشتری می‌دهند. بیماری‌های گزارش‌ شده ناشی از نیش پشه، کنه و کک، بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۹ میلادی از دو برابر هم بیشتر شده است. در این بین نباید از رشد قارچ‌ها نیز غافل شویم.

رویدادهای آب و هوایی شدید مانند سیل، طوفان و خشکسالی منجر به گسترش جدی بیماری های عفونی مانند وبا می شود و از سوی دیگر بیماری‌های غیرواگیر اما کشنده مانند بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های تنفسی وجود دارند که مستقیماً با بحران آب‌وهوایی مرتبط هستند. همچنین مطالعات جدید نشان می‌دهد که تغییرات آب و هوا و گرم شدن زمین می‌تواند موارد ابتلاء به بیماری اسهالی ناشی از عفونت‌های باکتریایی کمپیلوباکتر را افزایش دهد. کمپیلوباکتریوز معمولاً در اثر خوردن غذا یا آب آلوده ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد معده و اسهال شده و تا روزها ادامه داشته باشد. 

سازمان جهانی بهداشت (WHO) درباره این مساله می‌گوید: تغییرات آب‌وهوایی بزرگ‌ترین خطری است که سلامت بشر را تهدید می‌کند. شاید در ظاهر اغراق‌آمیز باشد اما کارشناسان نیز می‌گویند: چندان دور از ذهن نیست. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) نیز انتظار می‌رود در سال‌های آینده، بین سال‌های ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰، تغییرات آب‌وهوایی باعث مرگ ۲۵۰ هزار نفر در سال به دلیل سوء تغذیه، مالاریا، اسهال و استرس گرمایی شود.

بیماری های عفونی

بیماری های عفونی به بیماری هایی گفته می شود که توسط عوامل بیماری زا مانند ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و انگل هایی که وارد بدن می شوند، ایجاد می شوند.

بر اساس مطالعه‌ای که اخیراً در مجله پزشکی JAMA منتشر شده است، تظاهرات محلی گرم شدن زمین مانند زمستان‌های کوتاه‌تر، تغییرات بارندگی و افزایش فراوانی رویدادهای شدید آب و هوایی، باعث تغییرات جهانی در پاتوژن‌ها و ناقل‌ها می‌شود.  از ابتدای سال جاری تا ماه آوریل بیش از ۷.۶ میلیون مورد ابتلا به تب دنگی در مناطق مختلف جهان ثبت شده است که شامل بیش از ۱۶ هزار مورد عفونت شدید و بیش از ۳۰۰۰ مورد مرگ و میر است. این افزایش به ویژه در آمریکای شمالی و جنوبی قابل توجه بوده است، تا جایی که تعداد مبتلایان تا پایان آوریل از هفت میلیون نفر گذشته و از بالاترین میزان سالانه ۴.۶ میلیون در سال ۲۰۲۳ فراتر رفته است.

بر اساس داده های سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۲ میلیون مورد بیماری چیکونگونیا در بیش از ۱۱۰ کشور در آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکا از سال ۲۰۰۵ گزارش شده است. مناطقی مانند اروپا و آمریکای شمالی که از لحاظ تاریخی عاری از ویروس های منتقله از پشه ها بودند، اکنون مرتباً شاهد انتقال محلی هستند.

تاثیر گرمای بیش از حد بر انسان

افزایش دما به افزایش بیماری های مرتبط با گرما و قلب در سراسر جهان دامن می زند. بر اساس اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، مرگ و میر ناشی از گرما در میان افراد بالای ۶۵ سال تقریباً ۸۵ درصد بین سال های ۲۰۰۰-۲۰۰۴ و ۲۰۱۷-۲۰۲۱ افزایش یافته است. سازمان جهانی بهداشت نیز با استناد به داده‌های منابع مختلف گفته بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، مطالعات نشان می‌دهد که تقریباً ۴۸۹ هزار مورد مرگ و میر ناشی از گرما در هر سال اتفاق می‌افتد که ۴۵ درصد از این موارد در آسیا و ۳۶ درصد در اروپا هستند.

تنها در اروپا در تابستان ۲۰۲۲، ۶۱ هزار و ۶۷۲ مورد مرگ و میر ناشی از گرما رخ داده است. در سال ۲۰۰۳، ۷۰ هزار نفر در اروپا در نتیجه گرمای بین ماه های ژوئن تا اوت جان خود را از دست دادند.

به گفته کارشناسان مردم خاورمیانه بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های قلبی ناشی از گرما هستند و این در حالی است که خاورمیانه منطقه ای است که سرعت گرمایش در آن بسیار سریع در حال حرکت است و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که آینده‌ای نزدیک و گرمتر اجتناب‌ناپذیر است، حتی اگر امروز همه انتشار گازهای گلخانه‌ای را مهار کنیم بازهم این منطقه در برابر شرایط شدید گرما آسیب پذیر خواهد بود.

داده‌های جدید نشان می‌دهد جهان در ۱۲ ماه متوالیِ اخیر دمای ۱.۵ درجه سانتیگراد بیشتر از میانگین دمای قبل از عصر سوخت‌های فسیلی را تجربه کرده است. دانشمندان دریافتند که دمای بین ژوئیه ۲۰۲۳ و ژوئن ۲۰۲۴ یکی از بالاترین رکوردهای ثبت شده بود.به منظور کاهش عوارض افزایش دمای کره زمین، باید تلاش کنیم تا از منابع انرژی تجدیدپذیر استفاده کنیم، تلاش برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، بهبود کیفیت هوا و آب، حفاظت از تنوع زیستی، و ترویج الگوهای سبز در جوامع صنعتی و شهری را انجام دهیم. 

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس