محمدرضا سلطانی مدیرعامل کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در یادداشتی تحت عنوان نقش کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در تحقق سند تحول و تعالی قوه قضائیه نوشت: شاید در اوایل تأسیس دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در سال ۱۳۹۲، کمتر کسی فکر می‌کرد که این دفاتر، این‌گونه بتوانند در پیشبرد اهداف والای قوه قضائیه نقش‌آفرینی کنند، اما با رشد فناوری اطلاعات در دنیا و ایران اسلامی، در حال حاضر بدیهی است که با توجه به سامانه محور بودن سند تحول و تعالی دستگاه قضائی و تعریف بیش از یکصد سامانه در مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه که روز به روز هم در حال توسعه ست، نقش مهم و مؤثر دفاتر، بیش از پیش آشکارتر می‌شود.

بر اساس محتوای سند تحول و تعالی قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران، مرکز آمار و فناوری اطلاعات دستگاه قضائی با شعار «قوه قضائیه هوشمند در تراز انقلاب اسلامی» مرکز ثقل تحقق اهداف فناورانه دستگاه عدلیه در ایران اسلامی است و کانون خدمات الکترونیک قضائی هم که به عنوان پیشانی قوه قضائیه و پل ارتباطی فناورانه محور فی‌مابین دستگاه قضائی و مردم و با شعار «دفاتر خدمات الکترونیک قضائی، از مردم برای مردم»، از سال ۱۳۹۲ تأسیس شده است، به عنوان یکی از ارکان مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در ارتباط با معاونت خدمات الکترونیک قضائی این مرکز است.

با یک جست‌وجو در محتوای نسخه‌ی جدید سند تحول و تعالی قوه قضائیه درمی‌یابیم که ۱۱۷ بار واژه‌ی «فناوری»، ۹۴ مرتبه عنوان «مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه» و در ۴۰ عبارت هم لغت «الکترونیک» تکرار شده است که این موضوع به نسبت فراوانی عبارات مذکور در این سند ۱۰۲ صفحه‌ای، عدد بسیار قابل ملاحظه‌ای است و حاکی از نقش انکارناپذیر «فناوری» و «خدمات الکترونیک قضائی» با مدیریت ارکان و اجزا «مرکز آمار و فناوری اطلاعات دستگاه قضائی جمهوری اسلامی ایران» برای تحقق اهداف سند تحول و تعالی است.

همچنین، نخستین بار به نقش تأثیرگذار مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه و خدمات الکترونیک قضائی در صفحه ۱۵ فصل «برنامه تحول» این سند ذیل مأموریت اول در راهکار دومین راهبرد با عنوان «بهره‌گیری از ظرفیت متخصصان در صدور آرا و تصمیمات متقن» به صورت میان مدت اشاره شده که بر استفاده از «فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی» در فرایند ارائه خدمات تشخیصی و درمانی، تأکید دارد، اشاره شده است.

در راهبرد سوم همین فصل از سند هم، عنوان «استفاده از فناوری‌های هوشمند در فرایند صدور آرا و تصمیمات قضائی» را مجدداً به صورت میان مدت داریم که این موضوع نشان می‌دهد از نخستین صفحات فصل تحول سند، نقش فناوری اطلاعات و خدمات الکترونیک قضائی در صدور آرا که چکیده‌ تمام فعالیت‌های دستگاه قضائی است، کاملاً کتمان ناپذیر می‌کند.

نکته‌ جالب‌تر اینکه، در راهکار راهبرد فوق، صراحتاً به توسعه «دستیار هوشمند قضائی» در «سامانه مدیریت پرونده» به‌منظور دسترسی سریع و یکپارچه قضات در فرایند رسیدگی به اطلاعات مورد نیاز نظیر قوانین، آرای وحدت رویه و … و پیشنهاد هوشمند رأی و تصمیم مقتضی در موضوعات پرتکرار از قبیل قرارهای اعدادی و تأمین کیفری، نیابت‌های قضائی و استعلام‌ها و … اشاره شده است.

بنابراین، با در نظر گرفتن فراوانیِ واژگان مذکور در نسخه‌ی جدید سند تحول و تعالی قوه قضائیه و اذعان به این موضوع که خدمات الکترونیک قضائی رکن مهمی است که به ارکان و اجزا دستگاه قضائی این امکان را می‌دهد تا با بهره‌مندی حداکثری از این خدمات، سبب کاهش اطاله دادرسی و تسریع در صدور احکام متقن شوند، نقش بی‌بدیل فناوری اطلاعات، بیش از پیش مشخص می‌شود.

و اما به صورت ویژه و مشخص، در فصل سوم سند تحول و تعالی قوه قضائیه با عنوان «نظام مدیریتی اجرای برنامه تحول و تعالی» صفحه ۹۳ «مبحث هشتم – ارتباط با مردم» به‌صورت مستقیم به نقش دفاتر خدمات الکترونیک قضائی اشاره شده است.

در این مبحث، «فراهم‌سازی امکان استعلام و اطلاع از آخرین وضعیت پرونده‌های قضائی برای عموم مردم از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی به‌منظور کاهش مراجعات حضوری به مراجع قضائی» به عنوان یکی از مهم ترین اهداف سند تحول و تعالی دستگاه قضائی قید شده است.

در همین مبحث، «استقرار شعبه سیار دفتر خدمات الکترونیک قضائی در همکاری و تعامل با همه‌ی زندان‌ها و اجرای ماده ۱۱۳ آئین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور»، از دیگر نقش‌های مهم و مؤثر دفاتر خدمات الکترونیک قضائی در سند تحول و تعالی قوه قضائیه با محوریت مردم است که به حول و قوه الهی در بخش دیگری از صحبت‌هایم در طول روزهای آینده به این دو موضوع اخیر خواهم پرداخت.

شایان ذکر است، خانواده بزرگ کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضائی با شعار «دفاتر خدمات الکترونیک قضائی، از مردم برای مردم» در قالب بیش از ۱۲۰۰ دفتر با نیروهای متعهد و متخصص در سراسر کشور، در تحقق «قوه قضائیه هوشمند در تراز انقلاب اسلامی» در همکاری با مرکز آمار و فناوری اطلاعات دستگاه قضائی، همواره مشغول خدمت‌رسانی به عموم مردم شریف ایران اسلامی است.