طی سال­های اخیر در حوزه بنزین به عنوان یک کالای استراتژیک با ناترازی مواجه شده ­ایم. بسیاری بر این عقیده ­اند که قیمت یارانه ­ای، دستوری و سرکوب­ شده در این بخش در افزایش بی رویه مصرف موثر است. حتی این امر به مشکلاتی از قبیل قاچاق بنزین نیز دامن زده که دشواری ­هایی را برایمان به وجود آورده است.

مرکز پژوهش­های مجلس به ارائه طرحی با عنوان اختصاص سهمیه بنزین به نفر پرداخته است. در این طرح به جای این که سهمیه یارانه ­ای بنزین به خودرو تعلق بگیرد، هر فرد ایرانی صرف نظر از این که خودرو دارد یا نه، از سهمیه بنزین بهره­ مند می­ شود. به زعم کارشناسان، اختصاص سهمیه بنزین به نفر به نفع اقشار ضعیف است و عدالت بیشتری را در توزیع یارانه سوخت به ارمغان می­آورد. در شرایط فعلی، کسانی که از تمکن بالاتری برخوردارند و خودروی بیشتری دارند، از یارانه بیشتری هم بهره می­ برند. در حالی که اقشار ضعیف که اصلاً خودرو ندارند، از این یارانه بی بهره هستند.

علاوه بر این که اختصاص سهمیه بنزین به نفر به عدالت نزدیک­تر است، به لحاظ کنترل مصرف نیز مزیت دارد. وقتی افراد بدانند میزان مشخصی سهمیه بنزین یارانه ­ای به صورت ماهانه در اختیار دارند، کنترل مصرف بیشتری خواهند داشت.

به زعم بسیاری، در شرایطی که تبدیل به واردکننده بنزین شده ­ایم و سالانه چند میلیارد دلار در این زمینه هزینه می­کنیم و به موازات افزایش عرضه به میزان تقاضا اضافه می ­شود، دولت باید در راستای ایجاد زیرساخت­ های لازم برای اجرای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر حرکت کند.

در ادامه نظرات محمدرسول شیخی­ زاده، نماینده قروه و دهگلان در مجلس را می­خوانید.

شیخی ­زاده با اشاره به این موضوع که بنزین یک ثروت ملی به شمار می ­رود و متعلق به همه است، تصریح کرد: یارانه ­ای که در حوزه بنزین پرداخت می­کنیم باید به همه تعلق بگیرد. واقعیت این است که الان در حال پرداخت بیشترین یارانه در حوزه بنزین هستیم.

وی ادامه داد: بنزین با قیمت ۱۵۰۰ و ۳ هزار تومان در اختیار مصرف­ کننده نهایی قرار می­ گیرد. بنابراین، در حال پرداخت بیشترین حجم یارانه در حوزه بنزین در کشور هستیم. به همین دلیل، عادلانه­ سازی توزیع این یارانه اهمیت دارد.

این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: عادلانه­ترین روش برای اعطای یارانه بنزین این است که سهمیه بنزین به کد ملی اختصاص پیدا کند و هر شخص صرف­نظر از این که خودرو دارد یا نه از این یارانه بهره ببرد. مسئله ناترازی بنزین و حجم بالای مصرف غیربهینه با تکیه بر بنزین به نفر اصلاح خواهد شد و با مسئله قاچاق نیز مقابله خواهد شد.

شیخی ­زاده گفت: بخشی از شهروندان کشور جزو اقشار ضعیف هستند که توان خرید خودرو را ندارند. بخش قابل توجهی از خانوارهایی که می ­توانند خودرو بخرند، بیشتر از یک خودرو نمی­توانند تهیه کنند. بنابراین، خانوارهای مرفه که چندین خوردوی سیلندر بالا و پرمصرف دارند، بیشترین بهره را از یارانه سوخت می­برند.

وی ادامه داد: با توجه به توضیحاتی که در بالا داده شد، اختصاص سهمیه بنزین به خودرو ظالمانه است. این روش ظلم به خانوارهای محروم جامعه است که خودرو ندارند و یا فقط یک خودرو دارند. با توجه به این وضعیت، در حال حاضر بهترین روش این است که سهمیه بنزین را به کدملی افراد اختصاص دهیم.

این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: در اجرای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر باید مراقبت­های لازم را به عمل بیاوریم که از ایجاد بازارسیاه برای مبادله بنزین جلوگیری کنیم. باید بستر سوءاستفاده­ های احتمالی که باعث ایجاد برخی شغل­ های کاذب می­ شود را از بین ببریم. لازم است تمامی جوانب را در طرح ببینیم و بعد از کار کارشناسی و دقیق به سمت اجرای آن برویم.

شیخی ­زاده گفت: باید به سمت اجرای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر با هدف رفع تبعیض در توزیع یارانه سوخت گام برداریم و عدالت اجتماعی را در این بخش به وجود بیاوریم. طرح هدفمندی یارانه­ ها نیز با هدف ایجاد عدالت در توزیع یارانه ­ها در دستور کار قرار گرفت و این موضوع اهمیت زیادی دارد.

وی ادامه داد: اقشار مرفه برایشان تفاوتی نمی­کند که بنزین را با چه قیمتی بخرند. حتی اگر بر اثر اجرای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر، آن­ها مجبور شوند بنزین را از بازار آزاد تهیه کنند، این کار را می­کنند و به مصرف می ­پردازند. اما اتفاق مثبتی که رخ می­دهد این است که یارانه بنزین به نفع اقشار ضعیف جامعه توزیع می­شود و اقشار مرفه از یارانه بنزین به صورت نامحدود بهره­مند نمی­شوند.

این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: از نظر بنده، اجرای هر طرح، لایحه و کاری که در راستای نزدیک شدن به عدالت اجتماعی باشد، ضروری است. طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر باید با دقت به اجرا گذاشته شود و جوانب کار را با سیاست­ گذاری­های صحیح بسنجیم و کار کارشناسی صورت بگیرد. در این صورت، اجرای طرح می ­تواند کمک­ کننده باشد.