این موضوع را چندی پیش وحید شریعت، رئیس انجمن علمی روان‌پزشکان ایران درباره میزان شیوع اختلالات روانی در کشور بیان کرده و گفته بود این آمار در ۲۰سال پیش ۲۱درصد بوده است و بنابراین شیوع اختلالات روانی در سال‌های گذشته درصد قابل توجهی افزایش یافته است.
با این‌حال هنوز بسیاری از مردم رغبتی برای مراجعه به روان‌شناسان برای درمان بیماری خود ندارند.
چرا مراجعه نمی‌کنند؟
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی ایران در گفت‌وگو با قدس اظهار می‌کند: دلایل گوناگونی برای مقاومت نشان دادن افراد برای مراجعه به روان‌شناس وجود دارد که از آن جمله می‌توان به پایین بودن سطح سواد سلامت روانی جامعه اشاره کرد.
دکتر علی فتحی آشتیانی ادامه می‌دهد: به عبارتی می‌توان گفت برخی افراد جامعه، شناخت خوبی از مشکلات روان‌شناختی ندارند و به پیامدهای آن بی‌توجه هستند و یا اینکه تصور می‌کنند مشکلات روانی خود به خود بهبود می‌یابد و گاهی با روش‌های خوددرمانی سعی دارند بر بیماریشان غلبه کنند.
حتی در برخی مواقع فردی که درخصوص بیمارهای روانی و نشانه‌های آن آگاهی ندارد، ابتلا به آن بیماری را نمی‌پذیرد و چنانچه دیگران به او خرده بگیرند، با پرخاش می‌گوید مشکل از شماست و من مشکلی ندارم؛ در نتیجه نیازی به مراجعه به روان‌شناس احساس نمی‌کند.
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی می‌افزاید: در کنار عوامل اشاره شده، موضوع تعرفه بالای روان‌شناسی نیز مطرح است، آن هم با وجود اینکه از نظر ما تعرفه‌ها پاسخگوی نیازهای مراکز و دفاتر خدمات روان‌شناسی و مشاوره نیست با این حال برخی تصور می‌کنند مبلغ تعرفه تعیین شده زیاد است.
دولت در ازای ۴۵دقیقه خدمت برای کارشناس ارشد روان‌شناسی ۳۲۱هزار تومان و برای دکترای این رشته ۳۷۸هزار تومان در نظر گرفته است. بسیاری از مردم این مقدار را زیاد می‌دانند، اما به این نکته توجه ندارند که ۴۵دقیقه خدمت دریافت می‌کنند، این در حالی است که کمتر حرفه‌ای است که به ازای ۴۵دقیقه خدمت این مبلغ را دریافت کند.
البته این موضوع شاید از این زاویه صحیح باشد که افراد با مشکل جسمانی ممکن است تنها با یک بار مراجعه به پزشک مشکل خود را برطرف کنند، اما مشکلات روان‌شناختی این‌گونه نیست و ممکن است با یک جلسه، درمان نشود و به جلسات متعدد نیاز داشته باشد و همین جلسات متعدد بار اقتصادی زیادی را به خانواده‌ها تحمیل می‌کند. بنابراین برخی به روان‌شناس مراجعه نمی‌کنند و چه بسا مراجعه نکردن به‌موقع، مشکل آنان را جدی‌تر و مزمن‌تر می‌کند.
نقش سازمان‌های بیمه‌گر در تعرفه‌های روان‌شناسی چقدر است؟
فتحی آشتیانی در پاسخ به پرسش ما درباره چگونگی پوشش بیمه تعرفه‌های روان‌شناسی می‌گوید: همه تلاش ما این است که بخشی از هزینه روان‌شناسی را بیمه پرداخت کند.
آنچه از آبان سال گذشته تاکنون اتفاق افتاده، این است که بیمه سلامت درباره دو گرایش روان‌شناسی یعنی روان‌شناسی بالینی و روان‌شناسی سلامت ۷۰درصد تعرفه را پرداخت می‌کند اما به دیگر گرایش‌های روان‌شناسی و مشاوره که حدود ۱۴گرایش است کمک نمی‌کند و در واقع همه بار اقتصادی مشاوره به خانواده تحمیل می‌شود. بنابراین ضروری است سازمان‌های بیمه‌گر به این حوزه وارد شوند و بخشی از هزینه‌ها را بپذیرند تا کمکی به مردم جامعه باشد.
خودکشی و خشونت در ایران
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی ایران با اشاره به این واقعیت که در جامعه ایران نیز مانند دیگر جوامع، مشکلات روان‌شناختی به شکل‌های مختلف مانند پرخاشگری، نزاع، درگیری‌های خیابانی، خشونت‌های خانگی و خودکشی یا دیگرکشی وجود دارد، می‌افزاید: با این‌حال جامعه ما در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر از نظر سلامت روانی در وضعیت خوبی قرار دارد، چراکه جامعه متدینی داریم و همین دینداری و باورهای اعتقادی می‌تواند درصد قابل توجهی از مشکلات روانی را کاهش دهد.
تحقیقات خارجی و داخلی نشان داده افراد دیندار در برابر مشکلات، صبر و تحمل بیشتری دارند، اگرچه وقتی علت بیماری، مشکلات جسمانی باشد تفاوتی بین آدم دیندار یا غیردیندار وجود ندارد؛ اما در مجموع باورهای دینی می‌تواند به افراد کمک کند با مشکلات بهتر کنار بیایند. البته استفاده از ویژگی‌های شخصیتی مانند تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری نیز سبب بهتر کنار آمدن با سختی‌ها می‌شود.
تبلیغات فضای مجازی درباره روان‌شناسی زرد
فتحی آشتیانی می‌گوید: برخی افراد به دلایل مختلف با تبلیغات گسترده، افراد جامعه را به طرف خود جلب کرده و از این طریق از ناآگاهی مردم سوءاستفاده می‌کنند.
در این خصوص بهترین راهکار، ارتقای سطح سواد سلامت روانی جامعه است تا چنانچه فردی دچار مشکل می‌شود به تبلیغات فضای مجازی اعتماد نکند بلکه از افراد مطلع و معتمد یا از سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کمک بگیرد تا فریب نخورد و در دام روان‌شناسان زرد نیفتد.
نظارت بر کار روان‌شناسان
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی ایران درباره نظارت‌ها اظهار می‌کند: دو نوع نظارت در این باره وجود دارد که عبارت‌اند از نظارت پیشین و نظارت پسین.
نظارت پیشین یعنی پیش از اینکه فرد پروانه کار خدمات روان‌شناختی بگیرد باید در آزمون صلاحیت حرفه‌ای و مصاحبه شرکت کند و بررسی‌های اولیه صورت بگیرد تا منجر به دریافت پروانه کار شود.
اما نظارت پسین عبارت است از اینکه فرد پس از دریافت پروانه نباید رها شود، بلکه باید به‌طور دائم عملکردش در جامعه رصد شود یا خودنظارتی و خودگزارشی انجام گیرد. یعنی یا خود فرد گزارش دهد یا از مراجعه‌کنندگان به روان‌شناسان پرسیده شود آیا خدمات مورد نظر خود را به نحو مطلوب دریافت کرده‌اند و آیا تعرفه به میزان مصوب از او دریافت شده است؟
فتحی آشتیانی با اشاره به گذشت ۱۳ ماه از مسئولیت خود در سازمان نظام روان‌شناسی اذعان می‌کند: درباره نظارت پسینی به خودم نمره بالایی نمی‌دهم چراکه تاکنون در این حوزه خیلی موفق نبوده‌ایم.
وی دلایل مختلفی برای موفق نبودن در نظارت‌ها عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: این‌قدر کار عقب افتاده در مدت یک سال اخیر داشته‌ایم و در این مدت سعی کرده‌ایم انجام دهیم که کمتر به نظارت پسینی توجه شده است. نکته دیگر اینکه زیرساخت‌های لازم در زمینه نظارت‌ها هنوز آماده نشده و شاید لازم باشد همه مراکز و دفاتر مشاوره به سازمان نظام روان‌شناسی متصل شوند تا اطلاعات مراجعان به‌طور کامل ثبت شود و بتوان از آنان درباره نحوه عملکرد مراکز مشاوره نظرسنجی کرد. اگرچه درصدی از کار آماده‌سازی زیرساختی پیش رفته و شاید به‌زودی بتوانیم سامانه‌ای راه‌اندازی کنیم تا نظارت پسینی را جدی‌تر داشته باشیم.
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر اقدامی که در حوزه نظارت‌ها صورت می‌گیرد رسیدگی به شکایات مراجعه‌کنندگان به روان‌شناسان و مشاوران است که تسلیم سازمان شده است.
در واقع چنانچه فردی به روان‌شناس یا مشاور مراجعه می‌کند و خدمات مطلوب دریافت نمی‌کند یا هزینه بیشتری از او دریافت می‌شود، می‌تواند به معاونت انتظامی سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره مراجعه و شکایت خود را مطرح کند. این در حالی است که در تمام استان‌ها شورای استانی سازمان مستقر است و به شکایت‌ها رسیدگی می‌شود.
فتحی آشتیانی درباره آزمون صلاحیت حرفه‌ای نیز توضیح می‌دهد: ۲۶مرداد سال جاری دومین مرحله آزمون صلاحیت حرفه‌ای را توسط سازمان سنجش برگزار کردیم که نتایج آزمون از ابتدای هفته جاری اعلام شده است. در این آزمون بیش از ۷هزار نفر موفق به کسب حدنصاب نمره قبولی شدند و در آینده بسیار نزدیک همه قبول‌شدگان، با برگزاری مصاحبه عمومی و شخصیتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و به جرگه روان‌شناسان و مشاوران دارای پروانه اضافه خواهند شد.
توصیه به مردم برای حفظ سلامت روان
رئیس سازمان نظام روان‌شناسی به ایرانیان توصیه می‌کند در کنار مشغله‌های کاری، وقت بیشتری را برای ارتباط، گفت‌وگو و تفریح با خانواده و فرزندان بگذارند و سعی کنند با سرلوحه قرار دادن دیدگاه دینی و توجه به مسائل مذهبی، حال خود و فرزندان خود را بهبود بخشند.
وی تأکید می‌کند: با همه سختی‌ها و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و... امید را از دست ندهید و همواره به آینده خوشبین باشید. سرلوحه قرار دادن امیدواری، خوش‌بینی، تاب‌آوری و خودکارآمدی را به عنوان چهار شاخص در زندگی و کار فراموش نکنیم تا بتوانیم جامعه‌ای شاد، با نشاط و امیدوار به آینده داشته باشیم.
نظر شما