عضو هیئت علمی گروه انقلاب و تمدن نوین اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در این جلسه که در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش ها برگزار شد، گفت: در فرهنگ اسلامی، هجرت به عنوان یک اصل در نظام اجتماعی اسلام مطرح است چنان که خطابهای قرآن در بیان هجرت و ابعاد آن، متوجه تمام مسلمانها و حتی بشریت است.
دکتر علی جان سکندری تصریح کرد: هجرت رابطه عمیقی با تمدن دارد. زیرا پیدایش تمدن، نتیجه اجتماعی مهاجرت است و در فرهنگ اسلامی، واژه هجرت به معنی پشت کردن به بدویت و جاهلیت و روی آوردن به مدنیت و تمدن است. در واقع مبداء قرار گرفتن تاریخ هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه به دلیل نقش عمده این هجرت در پیدایش تمدن اسلامی و در ایران هجرت امام رضا(ع) از مدینه به مرو است.
وی در ادامه به انواع هجرت اعم از هجرت برای آموختن، هجرت برای دفاع از دین، هجرت برای رهایی از ظلم ظالمان، هجرت از گناه، هجرت به سوی پروردگار هستی، اشاره کرد و به تبیین ابعاد و آثار تمدنی هجرت امام رضا(ع) به خراسان پرداخت.
سکندری با بیان اینکه حضور امام رضا(ع) در ایران نقطه عطفی در تاریخ تشیّع بشمار می‌رود، تصریح کرد: هجرت تمدن سازحضرت رضا(ع) آثار و برکات فراوان علمی و فرهنگی، آثار تمدنی دین و مذهب، سیاسی و اجتماعی به همراه داشته است.
وی خاطر نشان کرد: مأمون، مسیر حرکت امام از مدینه به مرو را به گونه‌ای تعیین کرده بود که امام رضا (ع) از مناطق شیعه‌نشین عبور نکند ولی با این وجود امام رضا(ع) در بین راه از آبادی‌هایی که گذر می‌کردند به ابراز احساسات مردم پاسخ می‌دادند و پاسخ مسائل‌شان را با سعه صدر بیان می‌کردند به طوری که «رجاء» می‌گوید: در هیچ شهری از شهرها فرود نمی‌آمدیم، مگر آنکه مردم به سراغ ایشان می‌آمدند و از وی در مورد مسائلشان استفتاء می‌کردند و مسایل دینی‌شان را می‌پرسیدند و امام نیز احادیث زیادی از طریق آباء طاهرینش برای آنها نقل می‌کرد.
این پژوهشگر ادامه داد: در پی مهاجرت امام به ایران عده زیادی از فرزندان و نوادگان ائمه (ع) نیز به ایران آمدند و در شهرها و مناطق مختلف و دور افتاده ساکن شدند و گنبد و بارگاه ساخته شد که این امر هم باعث آشنایی مردم با فرهنگ اهل بیت(ع) شد و موجب گرایش مردم به شیعه و گسترش تمدن اسلامی شد.  
وی افزود: از طرفی هم، مأمون چون خود را طرفدار علویان معرّفی می‌کرد و فضای نسبتاً باز نسبت به خلفای پیش از خود به وجود آورده بود نمی‌توانست مانع از تبلیغ و ترویج تشیع شود و لذا با حضور امام رضا(ع) در ایران و مهاجرت عده‌ای از علویان، فرصتی پیش آمده بود که اکثر مردم ایران و شهرهای شیعه‌نشین به صورت علنی و آشکار به شیعه و علوی بودن خود افتخار کرده و آن را تبلیغ و ترویج می‌کردند.
شایان ذکر است، در ادامه این جلسه دکتر رضا نقدی مدیر گروه فرهنگ و هنر اسلامی و اسماعیل برجکی، مدیر گروه تاریخ و سیره اهل بیت و انساب، مطالبی را مطرح کردند.