در گذشتۀ نه چندان دور، ایران یکی از صادرکنندگان بنزین بود و از این طریق به ذخیره‌سازی منابع ارزی کمک می‌کرد. اما با افزایش مصرف داخلی و ناکارآمدی در مدیریت منابع، امروز نه‌تنها توان صادرات بنزین را از دست داده‌ایم، بلکه به واردکننده این محصول تبدیل شده‌ایم. این تغییر وضعیت، هزینه‌های ارزی قابل توجهی را به کشور تحمیل کرده و فشار مضاعفی بر بودجه ملی وارد آورده است. اکنون، برای کاهش این هزینه‌ها و بازگشت به مسیر صادرات، نیازمند اجرای طرح‌های مدیریت مصرفی نظیر تخصیص بنزین بر اساس کد ملی هستیم تا ناترازی موجود را برطرف کنیم و به تعادل در بازار انرژی بازگردیم.

در گفتگویی با احمد آریایی‌نژاد، نماینده مجلس شورای اسلامی، وی با تأکید بر اهمیت عدالت اجتماعی در توزیع منابع انرژی، به چالش‌های ناشی از وابستگی به واردات بنزین و هزینه‌های ارزی سنگینی که این وضعیت بر کشور تحمیل کرده است، اشاره کرد. آریایی‌نژاد معتقد است که برای رفع ناترازی و کاهش فشار بر منابع ارزی، ضروری است طرح‌هایی مانند تخصیص بنزین بر اساس کد ملی هرچه سریع‌تر به صورت پایلوت اجرا شوند. به باور او، این طرح‌ها نه تنها می‌توانند به بهینه‌سازی مصرف کمک کنند، بلکه با توزیع عادلانه‌تر بنزین، تعادل را به بازار انرژی بازمی‌گردانند.

آریایی‌نژاد می‌گوید: طرح اختصاص سهمیه بنزین بر اساس کد ملی با تغییر نگاه از مالکیت خودرو به حق افراد در بهره‌برداری از منابع ملی، گامی عملی و مؤثر در راستای تحقق عدالت اجتماعی برداشته است. با این مدل، بنزین به افراد تخصیص داده می‌شود نه خودروها، و هر فرد در جامعه می‌تواند سهمیه‌ای از بنزین داشته باشد که بر اساس نیاز و مصرف خود، آن را مدیریت کند. در این شرایط، خانوارها به جای آنکه صرفاً مصرف‌کننده بنزین باشند، به یکی از عوامل اصلی در صرفه‌جویی این منبع استراتژیک تبدیل می‌شوند. اگر فردی موفق به مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف بنزین شود، این امکان برای او فراهم می‌شود که مازاد بنزین خود را در بازار رسمی به فروش برساند و از منافع مالی آن بهره‌مند شود.

وی ادامه می‌دهد: در شرایط فعلی که سهمیه بنزین به خودروها اختصاص می‌یابد، خانوارهای بدون خودرو عملاً از این حمایت دولتی بی‌بهره می‌مانند. بر اساس آمارها، حدود نیمی از خانوارهای کشور خودروی شخصی ندارند، بنابراین این روش تخصیص بنزین که به افراد اعطا می‌شود، این نابرابری را از بین می‌برد. به این ترتیب، همه افراد به صورت برابر از منابع ملی بهره‌مند می‌شوند و سهمیه بنزین می‌تواند به یک منبع درآمدی برای افرادی تبدیل شود که نیازی به مصرف آن ندارند. همچنین، این طرح به‌جای تشویق به مصرف بی‌رویه، افراد را به صرفه‌جویی و مدیریت صحیح مصرف ترغیب می‌کند، چرا که سود حاصل از صرفه‌جویی می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای کاهش مصرف و استفاده بهینه باشد.

نماینده مجلس شورای اسلامی خاطرنشان می‌کند: دولت باید هر چه سریع‌تر آزمایش‌های اولیه یا به اصطلاح «پایلوت»‌های این طرح را در برخی مناطق و بخش‌ها اجرا کند تا نقاط ضعف و قوت آن به‌درستی شناسایی شود. اجرای این پایلوت‌ها به شناسایی چالش‌های پیش رو کمک می‌کند و امکان اصلاح و بهبود طرح را فراهم می‌آورد. با اجرای پایلوت طرح، زمینه لازم برای اجرای نهایی بنزین به نفر فراهم خواهد شد که علاوه بر ایجاد عدالت در توزیع بنزین، نقش مؤثری در کاهش مصرف بی‌رویه و مدیریت بهتر منابع خواهد داشت و همچنین می‌تواند زمینه‌ساز کاهش وابستگی کشور به واردات بنزین شود که مدل بهینه حل ناترازی بنزین است.

وی ادامه می‌دهد: بنابراین، طرح اختصاص سهمیه بنزین بر اساس کد ملی، علاوه بر مزایای اقتصادی و مدیریتی، از بُعد اجتماعی نیز اهمیت زیادی دارد. این طرح با ایجاد امکان مشارکت مردم در صرفه‌جویی و مدیریت مصرف انرژی، نه تنها باعث می‌شود که مردم به نقش خود در اقتصاد ملی پی ببرند، بلکه این امکان را نیز فراهم می‌کند که سود حاصل از کاهش مصرف به طور مستقیم به خود مردم بازگردد.