بادهای ۱۲۰ روزه سیستان که در روزگاری نه چندان دور با خرامیدن روی دریاچه هامون نسیم زندگی را به ارمغان می‌آوردند حالا همچون تازیانه‌ای به جان و روان مردم این خطه از میهن اسلامی افتاده و سلامت آن‌ها را نشانه گرفته است.
متأسفانه با خشک شدن تالاب هامون، شدت ریزگردهای منطقه قوت گرفته و اگر چه اسمش بادهای ۱۲۰ روزه است اما در ۳۶۵ روز سال، به جرئت می‌توان گفت ۲۵۰ روز، مردم سیستان چشم در چشم باد دارند!
شوربختی انبار غله ایران
از بین رفتن محصولات کشاورزی، مسدود شدن کانال های آبیاری، انسداد راه‌های روستایی و افزایش بیماری‌هایی نظیر سل و همچنین آسیب‌های چشمی و تنفسی به مردم این منطقه تنها بخش اندکی از مشکلات تحمیل شده بر ساکنان این خطه است که روزی به نام «انبار غله ایران» شهرت داشت!
متأسفانه شرایط حاکم بر سیستان به‌ویژه شرایط اقلیمی و طوفان‌های گردوخاک و پراکنده شدن ریزگردها، منطقه را با چالش شیوع بیماری‌های چشمی و تنفسی به ویژه «سل» مواجه کرده است که در سال‌های اخیر این موضوع به یک معضل جدی تبدیل شده است.
منطقه سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان با تاریخ و فرهنگ غنی امروز در پی شرایط حاکم بر منطقه به ویژه شرایط اقلیمی و طوفان‌های گردوخاک و پراکنده شدن ریزگردها با چالش بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند.
محوریت زندگی در این منطقه بر اساس بود و نبود آب دریاچه هامون و هیرمند است که البته بود و نبود این آب نیز به رهاسازی آب از طرف افغانستان گره خورده است.
وقوع طوفان ریزگرد در سال ۲۰۱۷ سبب شد زابل آلوده‌ترین منطقه جهان شناخته شود؛ بنابراین، این موضوع اصلی‌ترین دلیل مهاجرت و عدم سکونت در این منطقه است.
مردم به خاطر ریزگردها نمی‌توانند در منطقه زندگی کنند. سیلیسی که در شن‌هاست ریه‌ها را پاره می‌کند و محل رشد باسیل سل در ریه‌ها می‌شود.
سل اگر چه گفته می‌شود بیماری قرن نوزدهمی است و تقریباً ریشه کن شده است ولی در سیستان همچنان رتبه نخست را به خود اختصاص داده و به دلیل مهاجرت سیستانیان به سایر استان‌ها از جمله گرگان؛ بنابراین استان‌هایی از جمله گلستان را نیز درگیر کرده است.
متأسفانه افزایش خشونت طبیعت و روزهای همراه با ریزگرد عمر مردم را کوتاه کرده و کمتر خانواده‌ای را می‌توان یافت که در خانه‌اش یک کپسول اکسیژن برای نفس کشیدن راحت در حبس خانگی یافت نشود!
تخلیه روستاها
بی‌آبی و بیکاری، جمعیت زیادی از روستاهای سیستان و بلوچستان را راهی شهرهای دورکرده است. قصه‌ای که چند صباحی است آغازشده و به‌نظر می‌رسد همچنان ادامه دارد.
متأسفانه با خشک شدن تالاب هامون، شدت ریزگردهای منطقه قوت گرفته و اگر چه اسمش بادهای ۱۲۰ روزه است اما در ۳۶۵ روز سال، به جرئت می‌توان گفت ۲۵۰ روز، مردم سیستان چشم در چشم باد دارند!
شوربختی انبار غله ایران
از بین رفتن محصولات کشاورزی، مسدود شدن کانال های آبیاری، انسداد راه‌های روستایی و افزایش بیماری‌هایی نظیر سل و همچنین آسیب‌های چشمی و تنفسی به مردم این منطقه تنها بخش اندکی از مشکلات تحمیل شده بر ساکنان این خطه است که روزی به نام «انبار غله ایران» شهرت داشت!
متأسفانه شرایط حاکم بر سیستان به‌ویژه شرایط اقلیمی و طوفان‌های گردوخاک و پراکنده شدن ریزگردها، منطقه را با چالش شیوع بیماری‌های چشمی و تنفسی به ویژه «سل» مواجه کرده است که در سال‌های اخیر این موضوع به یک معضل جدی تبدیل شده است.
منطقه سیستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان با تاریخ و فرهنگ غنی امروز در پی شرایط حاکم بر منطقه به ویژه شرایط اقلیمی و طوفان‌های گردوخاک و پراکنده شدن ریزگردها با چالش بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند.
محوریت زندگی در این منطقه بر اساس بود و نبود آب دریاچه هامون و هیرمند است که البته بود و نبود این آب نیز به رهاسازی آب از طرف افغانستان گره خورده است.
وقوع طوفان ریزگرد در سال ۲۰۱۷ سبب شد زابل آلوده‌ترین منطقه جهان شناخته شود؛ بنابراین، این موضوع اصلی‌ترین دلیل مهاجرت و عدم سکونت در این منطقه است.
مردم به خاطر ریزگردها نمی‌توانند در منطقه زندگی کنند. سیلیسی که در شن‌هاست ریه‌ها را پاره می‌کند و محل رشد باسیل سل در ریه‌ها می‌شود.
سل اگر چه گفته می‌شود بیماری قرن نوزدهمی است و تقریباً ریشه کن شده است ولی در سیستان همچنان رتبه نخست را به خود اختصاص داده و به دلیل مهاجرت سیستانیان به سایر استان‌ها از جمله گرگان؛ بنابراین استان‌هایی از جمله گلستان را نیز درگیر کرده است.
متأسفانه افزایش خشونت طبیعت و روزهای همراه با ریزگرد عمر مردم را کوتاه کرده و کمتر خانواده‌ای را می‌توان یافت که در خانه‌اش یک کپسول اکسیژن برای نفس کشیدن راحت در حبس خانگی یافت نشود!
تخلیه روستاها
بی‌آبی و بیکاری، جمعیت زیادی از روستاهای سیستان و بلوچستان را راهی شهرهای دورکرده است. قصه‌ای که چند صباحی است آغازشده و به‌نظر می‌رسد همچنان ادامه دارد.
تا زمانی‌که تالاب هامون آب داشت، مردم این منطقه فکر شغل دیگری جز صیادی و کشاورزی نبودند، برای همین هیچ کارخانه و تأسیساتی توسط دولت در سیستان ساخته نشد، اما در دهه‌های گذشته که با خشکسالی‌های پی‌درپی مواجه بودیم و تالاب خشک شد، تازه همه متوجه شدند بدون آب هیچ شغلی در سیستان وجود ندارد؛ نه دامدار می‌تواند ادامه دهد، نه کسی می‌تواند صیادی و کشاورزی کند.
۸۰درصد مردم سیستان هم وابسته به تالاب هامون هستند و آن ۲۰درصد باقیمانده هم کارمند دستگاه‌های اداری و دولتی‌اند و به قول محلی‌ها قریب به اتفاق جوان‌ها برای یافتن کار به شهرها و استان‌های دیگر کوچ کرده‌اند؛ بنابراین آن‌هایی که پای رفتن نداشته و یا پولی برای جابه‌جایی ندارند همچنان چشمشان به آسمان و دست همسایگان برای رها سازی حقابه ۸۰۰ میلیون متر مکعبی هیرمند دوخته‌اند.
اگر چه روستاها هنوز صددرصد تخلیه نشده‌اند اما اغلب جمعیت روستا مهاجرت کرده‌اند. مهاجرت‌ها به‌صورت مستمر است. مشاهدات نشان می دهد روستاهایی که ۱۰۰ خانوار را پیش از این در خود جای داده بودند در حال حاضر جمعیت آن ها از ۳۰ خانوار تجاز نمی کند البته هنوز هم عده‌ای هستند که به زمین‌هایشان تعلق خاطر دارند و حتی اگر باران هم نبارد، آن را ترک نمی‌کنند. اما جوان‌های امروزی این شرایط را تحمل نمی‌کنند و به دنبال راهی می‌گردند که شرایط زندگی در آن مناسب‌تر باشد. در این شرایط فقط پیرمردها و پیرزن‌ها در روستا باقی می‌مانند و روستایی که جمعیت جوانش را از دست دهد، دیگر هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد.
تشدید ابتلا به سل
بیماری سل یک عفونت باکتریایی است که عمدتاً ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، ایران در زمره کشورهایی قرار دارد که با شیوع بالای این بیماری مواجه هستند و استان سیستان و بلوچستان به‌ویژه در این زمینه نگران‌کننده است.
بر اساس گزارش‌های اخیر، نرخ ابتلا به سل در این منطقه به دلیل عوامل مختلف اجتماعی و اقتصادی افزایش یافته است.
مهم‌ترین علل شیوع شامل فقر و بیکاری، شرایط آب و هوایی، کمبود خدمات بهداشتی، آموزش ناکافی، شرایط اجتماعی و به ویژه طوفان‌های گرد و خاکی است که در طول سال شاید حدود ۱۸۰ روز و حتی بیشتر مردم این منطقه را درگیر می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین علل شیوع سل در سیستان، وضعیت اقتصادی نامناسب و بالا بودن نرخ بیکاری است. بسیاری از ساکنان این منطقه به دلیل فقر نمی‌توانند به خدمات بهداشتی دسترسی داشته باشند و این موضوع سبب می‌شود بیماری‌ها به سرعت گسترش یابند.
آب و هوای خشک و گرمسیری سیستان، به همراه گرد و غبارهای شدید، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند. این شرایط می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌های تنفسی کند و در نتیجه، احتمال ابتلا به سل را افزایش دهد.
دسترسی محدود به خدمات بهداشتی و درمانی در مناطق روستایی و دورافتاده، مانع از شناسایی زودهنگام بیماران و درمان آن‌ها می‌شود. بسیاری از مبتلایان به سل، به دلیل ناآگاهی یا دسترسی به درمان، به مرحله حاد بیماری می‌رسند.
چشم در چشم باد
دکتر کفاشیان متخصص و جراح چشم به ما می گوید: مواد موجود در گرد و غبارها، اغلب حساسیت‌زا هستند و با ورود به چشم، موجب تحریک و التهاب می‌شوند که این دو عامل اصلی در ایجاد عفونت چشم است.
وی با بیان اینکه التهاب ملتحمه و زخم قرنیه حتی می‌تواند سبب نابینایی فرد شود، اظهار می‌کند: ریزگردها با نفوذ زیر لنز چشم، موجب زخم قرنیه و عفونت چشم می‌شود.
وی با اشاره به اینکه افرادی که زمینه خشکی چشم دارند؛ بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند می‌افزاید: این افراد به طور طبیعی اشک چشم کمی دارند و وقتی گرد و غبار وارد چشم آن‌ها می‌شود به آسانی خارج نمی‌شود.
این متخصص چشم بیان می‌کند: ناخنک چشمی که در نتیجه رشد ملتحمه ایجاد می‌شود از دیگر عوارض ریزگردها بر سلامت چشم است که در این استان بسیار شایع‌تر است.
رابطه فقر اقتصادی با بهداشت
مدیر گروه بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی زابل نیز در این رابطه می گوید: هر جا مردم منطقه وضعیت اقتصاد خوبی نداشته باشند و از لحاظ مصرف مواد غذایی در مضیقه باشند، زمینه شیوع بیماری «سل» در آنجا بیشتر است.
مهرنگار آزوع افزود: در منطقه سیستان با توجه به خشکسالی‌های چندساله مردم شغل خود در زمینه‌های دامپروری، کشاورزی و صیادی را از دست دادند و این امر شرایط معیشتی آن‌ها را دشوار و منطقه را مستعد شیوع بالای سل کرده و با توجه به طوفان‌های شن آمار سل همچنان بالاست.
مدیر گروه بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی زابل بیان کرد: یک سری علل موجب فعال شدن میکروب سل می‌شود از جمله: بیماری ایدز، سوءتغذیه شدید، فقر پروتئین و مصرف مواد مخدر و به عبارتی افرادی که اعتیاد دارند سرعت ابتلای آنان دو تا چهار برابر بیشتر از افراد عادی است و افراد بالای ۶۵ سال و کودکان زیر پنج سال بیشتر مستعد برای ابتلا به سل هستند.
اگر چه روستاها هنوز صددرصد تخلیه نشده‌اند اما اغلب جمعیت روستا مهاجرت کرده‌اند. مهاجرت‌ها به‌صورت مستمر است. مشاهدات نشان می دهد روستاهایی که ۱۰۰ خانوار را پیش از این در خود جای داده بودند در حال حاضر جمعیت آن ها از ۳۰ خانوار تجاز نمی کند البته هنوز هم عده‌ای هستند که به زمین‌هایشان تعلق خاطر دارند و حتی اگر باران هم نبارد، آن را ترک نمی‌کنند. اما جوان‌های امروزی این شرایط را تحمل نمی‌کنند و به دنبال راهی می‌گردند که شرایط زندگی در آن مناسب‌تر باشد. در این شرایط فقط پیرمردها و پیرزن‌ها در روستا باقی می‌مانند و روستایی که جمعیت جوانش را از دست دهد، دیگر هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد.
تشدید ابتلا به سل
بیماری سل یک عفونت باکتریایی است که عمدتاً ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، ایران در زمره کشورهایی قرار دارد که با شیوع بالای این بیماری مواجه هستند و استان سیستان و بلوچستان به‌ویژه در این زمینه نگران‌کننده است.
بر اساس گزارش‌های اخیر، نرخ ابتلا به سل در این منطقه به دلیل عوامل مختلف اجتماعی و اقتصادی افزایش یافته است.
مهم‌ترین علل شیوع شامل فقر و بیکاری، شرایط آب و هوایی، کمبود خدمات بهداشتی، آموزش ناکافی، شرایط اجتماعی و به ویژه طوفان‌های گرد و خاکی است که در طول سال شاید حدود ۱۸۰ روز و حتی بیشتر مردم این منطقه را درگیر می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین علل شیوع سل در سیستان، وضعیت اقتصادی نامناسب و بالا بودن نرخ بیکاری است. بسیاری از ساکنان این منطقه به دلیل فقر نمی‌توانند به خدمات بهداشتی دسترسی داشته باشند و این موضوع سبب می‌شود بیماری‌ها به سرعت گسترش یابند.
آب و هوای خشک و گرمسیری سیستان، به همراه گرد و غبارهای شدید، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند. این شرایط می‌تواند افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌های تنفسی کند و در نتیجه، احتمال ابتلا به سل را افزایش دهد.
دسترسی محدود به خدمات بهداشتی و درمانی در مناطق روستایی و دورافتاده، مانع از شناسایی زودهنگام بیماران و درمان آن‌ها می‌شود. بسیاری از مبتلایان به سل، به دلیل ناآگاهی یا دسترسی به درمان، به مرحله حاد بیماری می‌رسند.
چشم در چشم باد
دکتر کفاشیان متخصص و جراح چشم به ما می گوید: مواد موجود در گرد و غبارها، اغلب حساسیت‌زا هستند و با ورود به چشم، موجب تحریک و التهاب می‌شوند که این دو عامل اصلی در ایجاد عفونت چشم است.
وی با بیان اینکه التهاب ملتحمه و زخم قرنیه حتی می‌تواند سبب نابینایی فرد شود، اظهار می‌کند: ریزگردها با نفوذ زیر لنز چشم، موجب زخم قرنیه و عفونت چشم می‌شود.
وی با اشاره به اینکه افرادی که زمینه خشکی چشم دارند؛ بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند می‌افزاید: این افراد به طور طبیعی اشک چشم کمی دارند و وقتی گرد و غبار وارد چشم آن‌ها می‌شود به آسانی خارج نمی‌شود.
این متخصص چشم بیان می‌کند: ناخنک چشمی که در نتیجه رشد ملتحمه ایجاد می‌شود از دیگر عوارض ریزگردها بر سلامت چشم است که در این استان بسیار شایع‌تر است.
رابطه فقر اقتصادی با بهداشت
مدیر گروه بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی زابل نیز در این رابطه می گوید: هر جا مردم منطقه وضعیت اقتصاد خوبی نداشته باشند و از لحاظ مصرف مواد غذایی در مضیقه باشند، زمینه شیوع بیماری «سل» در آنجا بیشتر است.
مهرنگار آزوع افزود: در منطقه سیستان با توجه به خشکسالی‌های چندساله مردم شغل خود در زمینه‌های دامپروری، کشاورزی و صیادی را از دست دادند و این امر شرایط معیشتی آن‌ها را دشوار و منطقه را مستعد شیوع بالای سل کرده و با توجه به طوفان‌های شن آمار سل همچنان بالاست.
مدیر گروه بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی زابل بیان کرد: یک سری علل موجب فعال شدن میکروب سل می‌شود از جمله: بیماری ایدز، سوءتغذیه شدید، فقر پروتئین و مصرف مواد مخدر و به عبارتی افرادی که اعتیاد دارند سرعت ابتلای آنان دو تا چهار برابر بیشتر از افراد عادی است و افراد بالای ۶۵ سال و کودکان زیر پنج سال بیشتر مستعد برای ابتلا به سل هستند.
نظر شما