هفتمین نشست از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع «تغییر کاربری و خرد شدن اراضی کشاورزی»، با میزبانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برگزار شد. در این نشست کارشناسان و مسئولان ارزیابی خود را از قوانین و مقررات حوزه اراضی کشاورزی و وضعیت اجرای آن ارائه دادند و درباره تأثیر خرد شدن و تغییر کاربری اراضی کشاورزی در امنیت غذایی صحبت کردند. همچنین اقدامات لازم برای استفاده بهینه از اراضی مرغوب کشاورزی در تحقق امنیت غذایی و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی پیشنهاد و ارائه شد.

کامبیز بازرگان، رئیس هیئت‌مدیره انجمن علوم خاک ایران در این نشست، گفت: کشور ایران حدود ۱۸.۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی دارد و سرانه زمین کشاورزی در ایران کم و حدود ۰.۱۸ هکتار است. با توجه به افزایش جمعیت کشور و تنوع پیدا کردن سبد غذایی مردم و استفاده از چندین مرحله فرآوری، بهره‌وری پایین آمده است و بنابراین کشورهای پیشرفته نیز بر حفظ اراضی توأم با افزایش بهره‌وری تاکید دارند.

وی افزود: مدیران حوزه مسکن بیشتر از ظرفیت کشور و به صورت غیرکارشناسی شده در قانون آورده‌اند حداقل ۰.۲ درصد اراضی باید به توسعه روستاها و شهرها برای توسعه مسکن اختصاص داده شود. این قانون اشتباه است و مجوز تغییر کاربری برای ۱۳.۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی صادر کرده است.

این محقق حوزه خاک گفت: ۲۸۷ هزار هکتار مجموع مساحت طرح‌های هادی ۳ استان مهم شمالی کشور است و از این مقدار ۱۵۰ هزار هکتار باید در زمین‌های کشاورزی باشند. پس این طرح‌ها چگونه اجرا شوند؟ وقتی آمار نشان می‌دهد جمعیت روستایی رو به کاهش است، اشتباه است که به روستاها اجازه توسعه می‌دهیم، زیرا این کار به معنی تبدیل شدن اراضی به ویلاست.

رئیس هیئت‌مدیره انجمن علوم خاک ایران گفت: فائو ۱۱ کارکرد برای خاک نام برده که مهم‌ترین آن حتی با آمدن شیوه‌های نوین کشاورزی تأمین غذا با استفاده از منبع مهم خاک است. در اوکراین مشاجره سر زمین‌های حاصلخیز است و بنابراین نمی‌توانیم ساده از تغییر کاربری اراضی به بهانه ساخت گلخانه و دامپروری کوتاه بیاییم.

وی تصریح کرد: هر تغییر کاربری با این روش که به میکروارگانیسم‌ها و سایر مواد خاک صدمه بزند تغییر کاربری است و نوع نگاه حاکم در دولت و سازمان‌های مربوطه باید تغییر کند و اصلاً نباید به این اراضی دست زده شود و حتی در زمین‌های درجه ۵ آنهایی که کشاورزی در آنها انجام می‌شود نباید تغییر کاربری داده شوند.

بازرگان گفت: اجازه ۰.۲ درصد گسترش مناطق مسکونی نباید در سراسر کشور یکی باشد؛ مثلاً در شمال کشور که حاصلخیزترین خاک و تولید غذا را در آنها داریم باید این عدد کمتر باشد. یکی از علل شکست طرح‌های توسعه‌ای ما این است که در مطالعات تطبیقی اشتباه عمل کرده‌ایم و باعث شده است نسخه‌های متفاوتی در کشور صادر شود. ما باید مدل خودمان را داشته باشیم و با اراضی کشور بازی نکنیم.

این عضو انجمن علوم خاک افزود: امروز به سمت کشاورزی تجاری رفته‌ایم و این طور نیست که هر کسی در باغچه خودش پیاز و… کشت کند. کشاورزی در جهان امروز یک علم شده است و در شرایط خرده مقیاس و مدیریت زمین‌های کوچک، کشاورزی نمی‌صرفد. باید دانش درست کود و سم و… استفاده کرد و از ماشین‌آلات مناسب بهره گرفت.