خانواده

آيت ا... حاج سید هاشم ميردامادي ـ معروف به نجف آبادي ـ در سال 1303 قمری در نجف اشرف در خاندان علم و فضيلت دیده به جهان گشود. نسب او با سي واسطه به فرزند امام صادق(ع) مي رسد.از بين اين سلسله جليله، سيدمحمدباقر فرزند سيدمرتضي، به نجف آباد اصفهان مي آيد و به ترويج احکام دين مي پردازد. سيدهاشم فرزند سیدمحمد و از نوه هاي سيدمحمدباقر است که در دو سالگي پدر خود را از دست داد و تحت سرپرستي مادر قرار گرفت.

وی پس از مدتی به خاطر هوش سرشار به تحصيل علم پرداخت. فرزندش مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سيدحسن ميردامادي
 می گويد: «پدرم، آيت ا... سيد هاشم نجف آبادي، فرمودند: قبل از سنين بلوغ بيشتر وقت من در مجالس علما و رجال علمي و مراجع عاليقدر مي گذشت و آمادگي فوق العاده اي براي کسب فضيلت و پذيرش هر گونه استفاده علمي را داشتم، و تنها آرزوي من رسيدن به مقامات عاليه علم و عمل بود. از طرفي مادرم اصرار داشت که به خاطر سختي در امرار معاش کار کنم، تا اينکه از يکي از استادان خواستم نزد مادرم بيايد و مشکل را حل کند...».

تحصیلات

آيت ا... سيد هاشم ميردامادي بعد از گذراندن علوم مقدماتي، وارد حوزه علمیه نجف اشرف شد و از محضر اکابر و بزرگان فقه و اصول آن ديار همچون آيات و مراجع عظام آخوند خراساني، ميرزا محمد تقي شيرازي (معروف به ميرزاي کوچک)، ميرزای نائيني، حاج سید ابوالحسن اصفهانی و دیگر بزرگان بهره برد و از درسهای اخلاق و عرفان حضرات آيات سيد احمد کربلايي، سيد مرتضي کشميري و ميرزا جواد آقا تبريزي استفاده کرد.وی در دوران جواني به درجه اجتهاد و مقام شامخ علمي رسيد و پس از مدتی عازم مشهد مقدس شد.

کمالات اخلاقی

او مردي متقي، پرهيزگار، خوش اخلاق و خدا ترس بود و با قناعت زندگي مي کرد. از اموال شبهه ناک مصرف نمي کرد و آنچه را احتياج نداشت، به فقرا مي داد. در همه عمر از او دروغي شنیده نشد و به کسي آزار نرساند. توکل عجيبي به خدا داشت و اهل کبر و غرور نبود.

فرزندش می گوید: «مادرم هميشه مي گفت: پدر شما فرشته است و پس انداز مالي ندارد و از تجمّلات پرهيز دارد».آقای حاج شيخ محمد علي احمديان نجف آبادي که مدت زيادي در نجف اشرف بود، مي فرمود: «آيت ا... سيد هاشم نجف آبادي در نجف اشرف همدرس و هم بحث آيت ا... العظمي سيد محسن حکيم بودند. هر وقت به نجف مي آمدند، به منزل آقاي حکيم وارد مي شدند. قريب چهل سال در مشهد تفسير قرآن گفتند. من پانزده ساله بودم که در مسأله کشف حجاب و حمله به مسجد گوهرشاد به مشهد رفتم. تازه داشتند خونهاي مسجد را پاک مي کردند و سيدهاشم را هم تبعيد کرده بودند...».

مبارزات سياسي

آيت ا... سيدهاشم ميردامادي از رهبران مبارزه با کشف حجاب رضاخان در سال 1354 قمری بود.به دنبال کودتاي سال 1299 شمسی، جریان کشف حجاب که يک نوع فرهنگ زدايي ديني و سوغات غرب به حساب مي آمد، در سراسر ايران بخصوص در تهران، مشهد و قم با مخالفت علما مواجه شد.

در این ماجرا، علما و روحانيان خراسان با کشف حجاب مخالفت کردند و مراسمی در مسجد گوهرشاد با سخنرانی آیت ا... بهلول برگزار شد که پس از لحظاتی با حمله مأموران حکومتی، این مسجد به خاک و خون کشیده شد.

آيت ا... حاج آقا حسين قمي که به عنوان اعتراض به تهران رفته بود، دستگير و روانه زندان گردید.به دنبال بازداشت آيت ا... قمي، مردم مشهد در منازل علمایی همچون آيت ا... اردبيلي و آيت‌ا... سيدهاشم ميردامادي تجمع کردند تا اینکه در تاريخ 10 ربيع الثاني سال 1354 قمری برابر با 20 تير ماه سال 1314 شمسی، مأموران دستگاه، مسلحانه وارد منازل علما شدند و عده‌اي را مجروح و دستگير کردند.

پس از آن، مردم به مبارزه خود ادامه دادند و به مسجد گوهرشاد رفتند. مأموران حکومتی نیز دوباره حمله کرده و کشتار وسيعي را به راه انداختند و رهبران و علمای نهضت را همانند حضرات آیات سيدهاشم ميردامادي، سيد يونس اردبيلي، شاهرودي و نهاوندي بازداشت کردند.

آیت ا... سيد هاشم ميردامادي مدتي به زندان تهران منتقل مي شود و سپس به همراه 24 نفر ديگر از علمای مبارز، محاکمه و به سمنان تبعيد مي شود.ایشان پس از سرنگونی حکومت رضاخان در سال 1320 شمسی دوباره به مشهد مقدس بازگشت و سالیان متمادی به اقامه نماز جماعت و تفسیر قرآن در مسجد گوهرشاد حرم رضوی و تألیف کتاب پرداخت.

تألیفات

آیت ا... میردامادی در طول عمر بابرکت خود، آثار متعددی را تألیف کرد که از آن جمله رساله‌اي در رجعت، ترجمه کتاب سيف الامّه مرحوم نراقي که بخشي از آن ناتمام ماند و توسط فرزندش سيد حسن ترجمه شده است، شرح حال علمای بزرگ همراه با داستانها، خلاصه البيان في تفسير القرآن - تفسير فارسي قرآن- که دو جلد آن به طبع رسيده است، برخي از تقريرات درسهای مرحوم میرزای نائيني و جزواتي در علم اخلاق می باشد.

وفات

آیت ا... حاج سید هاشم میردامادی سرانجام، در شب سه شنبه 23 جمادي الثاني سال 1380 قمری به علت بیماری و در 77 سالگی دار فانی را وداع گفت و در جوار حرم مطهر امام رضا (ع) در رواق دارالسعاده به خاک سپرده شد.

منابع:

1- مشاهیر مدفون در حرم رضوی، ج 1، ص 315.

2- گنجینه دانشمندان، ج 7، ص 175-180.

3- سبك شناسي تفسير در خلاصه البيان
 في تفسير القرآن، سید مجتبی میردامادی، فصلنامه بینات، شماره 65، بهار 1389، ص 111.

4- نوشته‌های مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سید حسن میردامادی فرزند معظم له.