این موجودات، طیف وسیعی از زیستمندان را از حشرات گرفته تا چهارپایان، شامل می‌شوند. در این میان کرکس‌ها حرف اول را می‌زنند.
خانواده کرکس ها، چندان شلوغ نیست. در ایران، کرکس‌ها را با نام عمومی «دال» می‌شناسند. پنج گونه عمده کرکس در ایران زیست می‌کنند: کرکس معمولی(کرکس سفید)، هما، دال، دال پشت سفید و دال سیاه. کرکس‌ها عمدتاً سر کوچک و گردن بلندی دارند و سر و گردن شان بدون پر است؛ البته در این میان هما که در دو طرف صورتش، دو دسته موی بلند دارد، یک استثناست.
دال سیاه، ناشناس
دال سیاه پرنده کمتر شناخته شده ای است. بالهای بلند و پرهای کشیده به دال سیاه امکان می‌دهد که با کمترین بال زدن، سوار جریان‌های هوا بشود و همه قلمرو وسیع خود را پایش کند. دال سیاه دارای دم نسبتاً چتری و شهپرهای کشیده جدا از هم است. از سر تا دم این پرنده 98 تا 120 سانتی متر
طول دارد و فاصله میان سر بال هایش دو و نیم تا سه متر می‌رسد. با 7 تا 14 کیلوگرم وزن، یکی از سنگین ترین پرندگان قادر به پرواز دنیا و بزرگ‌ترین کرکس و بزرگ‌ترین پرنده ایران است. دال سیاه با پرهای قهوه ای تیره، جثه بزرگ تر و بالهای بسیار پهنش، از دیگر کرکس‌ها متمایز است. این پرنده در کوهستان‌ها و دشت‌های دور افتاده زیست می‌کند و آشیانه خود را روی درخت‌ها و صخره‌ها و لبه پرتگاه‌ها می‌سازد. دال سیاه، بومی ایران است و به تعداد کم، جز در کویرها، در همه جای ایران دیده می‌شود. در سلسله مراتب تغذیه از لاشه، دال سیاه بر دال معمولی اولویت دارد. باورهای خرافی درباره این پرنده باعث شده تا برخی از جوامع محلی، به دنبال کشتن این پرنده باشند. دال‌ها را می‌شود با طعمه‌های آلوده، از بین برد.
دال‌های پارک ملی
یکی از بهترین زیستگاه‌های دال سیاه پارک ملی گلستان است. دال سیاه در فهرست پر و پیمان پرندگان این پارک، در رتبه‌های بالا قرار دارد. در پارک ملی گلستان دست کم 150 گونه پرنده متعلق به 14 راسته و 42 خانواده مختلف از پرندگان زیست می‌کنند. در یک طرح مطالعاتی در پارک ملی گلستان ارتفاعات «کهنه سولگرد»، چند سالی است که محیط بانان، چند آشیانه دال سیاه را روی ارس‌های منطقه یافت و توانستند شماری از جوجه‌های این پرنده را کدگذاری کنند تا بهتر بتوانند، فرآیند حفاظت از گونه در خطر را پی بگیرند.
کهنه سولگرد منطقه ای است در جنوب غربی پارک، جایی که استان گلستان به خراسان شمالی می‌پیوندد. دراین منطقه، همه ساله دال سیاه
زاد آوری می‌کند. امروز با گذشت چند سال از آغاز طرح، دانسته‌ها درباره نحوه زیست، زیستگاه‌ها و تولید مثل این پرنده افزایش یافته است و می‌شود امیدوار بود، در سایه افزایش آگاهی عمومی درباره این پرنده
با شکوه، سایه انقراض از سر دال سیاه کنار رفته باشد.
12 سال مشاهده
«جلیل حسن‌زاده» محیط‌بانی است که حدود 12سال این حیوان را زیر نظر گرفته و از لانه‌سازی، جفتگیری، تخمگذاری، غذا دادن به جوجه و مراحل بزرگ شدن این پرنده فیلم و عکس گرفته است.
حسن‌زاده به خبرنگار ما می‌گوید: دال سیاه در پارک ملی گلستان همیشه بوده و هست و تقریباً هر روز دیده می‌شود، اما پیدا کردن لانه آن و زیر نظر گرفتن رفتار زیستی این پرنده، کار بزرگی بود که
محیط بان‌ها انجام دادند. او ادامه می‌دهد: طبق سرشماری که انجام شده است، دال‌های سیاه منطقه حدود 30 جفت تخمین زده می‌شود.
حسن‌زاده معتقد است چون این پرنده، هنگام نشستن روی زمین بالش کامل جمع نمی‌شود و به شکل حرف «د» دال می‌ماند، به او دال می‌گویند و از پر همین پرنده بوده که در قدیم در انتهای تیرها استفاده می‌شده است.
منطقه ای برای دال‌ها
این محیط بان پارک ملی گلستان می‌گوید: زمان جفتگیری دال‌ها اوایل سال و روزهای اول فروردین تخم گذاری آن‌ها هم حدود 15 فروردین ماه است. دال‌ها سالی یک بار و آن هم معمولاً یک تخم(و به ندرت بیشتر از آن) می‌گذارند و برای تبدیل شدن تخم‌ها به جوجه، بیست روز، روی تخم‌ها می‌خوابند.
او با تشریح نتیجه مشاهداتش می‌گوید: جوجه‌ها به وسیله پدر و مادرشان از گوشت لاشه حیوانات تغذیه می‌کنند، به سرعت رشد کرده و به بلوغ می‌رسند و بعد از حدود چهار ماه، در تیر و مرداد، توانایی پرواز را پیدا می‌کنند.
جلیل حسن زاده توضیح می‌دهد که در سال 1385 برنامه سراسری در کل جهان، برای کم شدن جمعیت دال برگزار شد. قرار بر این بود روی هر دالی که مشاهده می‌شود، ردیاب نصب شود. همان سال در کهنه سولگرد یک جوجه دال را دیدم و اطلاع دادم. یک تیم از اداره کل محیط زیست گلستان به منطقه آمدند و برای انجام تحقیقات بیشتر آن پرنده را حلقه گذاری کردند. همین پرنده بعدها شد محور مطالعه درباره دال‌های سیاه.
او می‌گوید: من چند سال است که هر سال زادآوری این گونه را دیده ام و عکس و فیلم هایی هم
گرفته ام. این اتفاقات باعث شده تا حالا این منطقه به اسم منطقه زادآوری دال سیاه در ایران به ثبت برسد. حالا همه درایران، «کهنه سولگرد» را به عنوان منطقه زیست دال سیاه می‌شناسند.
نظر شما