همچنین طبق اظهارات «آقایان» مدیر تأمین وتوزیع فراورده‌های نفتی شرکت یاد شده، در سالی که گذشت روزانه ۷۵۰ میلیون لیتر سوخت وارد اقتصاد کشور شده که ۵۰۰ میلیون لیتر آن گاز طبیعی و ۲۲۰ میلیون لیتر هم سوخت مایع بوده که سهم صنایع در مصرف آن تفاوت چندانی با سال ۹۳ نداشته است.
اعداد و ارقام یاد شده گویای این واقعیت تلخ است که صنایع ایران 6 برابر صنایع کشور ژاپن که عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصاد‌های آسیا و جهان را یدک می‌کشد، انرژی مصرف می‌کنند.
عوامل مؤثر در مصرف انرژی
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در گفت‌وگو با قدس فرهنگ مصرفی، فناوری پایین صنایع، اجرای ضعیف قانون و مهم‌تر از همه قیمت اندک فراورده‌های نفتی و گاز را از دلایل اصلی مصرف غیر بهینه انرژی در ایران می‌داند و می‌گوید: این عوامل روی مصرف بی‌رویه انرژی در کشور تأثیر مستقیم دارد.
حمیدرضا عراقی با اشاره به اینکه به علت پایین بودن قیمت حامل‌های انرژی، صنایع بی‌خیال مصرف انرژی هستند، تصریح می‌کند: مثلاً نیروگاهی که گاز مجانی دریافت می‌کند برایش چه اهمیتی دارد که بازدهی تولیدش ۲۵ درصد باشد، اما اگر قیمت انرژی منطقی باشد، خودش را به آب و آتش می‌زند تا با توسعه فناوری بازدهی تولیدش را به بالای ۵۰ درصد برساند.
مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری
مدیر تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران هم معضل مصرف غیر بهینه انرژی در صنایع ایران را ساختاری می‌بیند و می‌گوید: طی صد سال گذشته و از زمانی که بنای اقتصاد کشور بر پایه توسعه صنعت گذاشته شده، به خاطر برخورداری از منابع فراوان نفت و گاز تنها چیزی که مورد توجه مسؤولان نبوده مصرف انرژی است. یعنی در نهاده‌های سرمایه گذاری اصلا نهاده انرژی را به شمار نیاوردند. هرکارخانه که راه اندازی شد، کسی نیامد بگوید چه میزان انرژی مصرف می‌کند، در نتیجه می‌توان گفت ساختار سخت افزاری صنایع ایران انرژی بر است، ضمن اینکه ساختار نرم افزاری – نیروی انسانی - آن هم مشکل دارد، زیرا مردم ما یاد نگرفته‌اند که مصرف انرژی هزینه بر است.
«آقایان» با اشاره به اینکه ایران برابر ۱۵ کشور اروپایی گاز طبیعی مصرف می‌کند، می‌افزاید: اما خروجی این میزان انرژی در رشد اقتصادی کشور منفی بوده است.
با این همه، طی چند سال اخیر مجلس شورای اسلامی و دولت‌های وقت تلاش‌هایی برای مدیریت مصرف بهینه انرژی در کشور و از جمله در بخش صنایع داشته‌اند که از آن جمله می‌توان به برنامه اعمال جریمه صنایع با مصرف انرژی بالا و طرح هدفمندی یارانه‌ها اشاره کرد. طرح‌هایی که البته تاکنون اثرگذاری چندانی نداشته‌اند و به نوعی شکست خورده تلقی می‌شوند.
خطر تبدیل شدن به واردکننده انرژی!
مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت کشور هم در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا در این باره می‌گوید: اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ٨٩ و در نتیجه بالا رفتن هزینه‌های حامل‌های انرژی از اقداماتی بود که میزان مصرف را تا حدودی کاهش داد، اما اوضاع موجود مصرف انرژی مطلوب نیست، به طوری که در برخی روز‌ها، میزان مصرف گاز کشور با حجم گاز مصرفی در صنایع اتحادیه اروپا برابری می‌کند.
نصرت الله سیفی با اشاره به ضرورت کاهش مصرف انرژی در کشور، تصریح می‌کند: تفاهمنامه منعقد شده میان وزارت کشور و وزارت نفت که اوایل سال گذشته به امضا رسید، گامی در راستای کاهش ۵٠ درصدی مصرف سوخت است.
سیفی می‌افزاید: اگر از مصرف انرژی کاسته و بهینه سازی نشود، میزان مصرف و هزینه‌ها بیشتر خواهد شد و به دلیل مصرف زیاد، به وارد کننده انرژی تبدیل خواهیم شد.
نبود الگو برای پایش مصرف انرژی در صنایع
همچنین دبیر انجمن ریخته‌گری در گفت‌وگو با فارس درمورد تصمیم جدید دولت برای جریمه کردن صنایع با مصرف انرژی بالا، می‌گوید: صنایع مختلف ماهیت متفاوتی دارند و کنترل این بخش از نظر میزان مصرف انرژی و استاندارد بودن آن امکان ناپذیر است.
عبدالحمید قدیمی با تأکید بر اینکه مدل و الگویی برای پایش میزان انرژی مصرفی در صنایع ایران وجود ندارد، می‌افزاید: در چنین شرایطی مثلا میزان برق مصرفی را بر میزان تولید هر کارخانه تقسیم می‌کنند و این میزان تولید بر اساس آماری که به سازمان امور مالیاتی یا وزارت صنعت برای پرداخت مالیات یا دریافت سهمیه مواد اولیه ارایه شده، تعیین خواهد شد که رقم واقعی نخواهد بود. از سوی دیگر چون در بحث آمارهای تولید به شفافیت نرسیده‌ایم، دردسرهای جدیدی برای تولیدکنندگان در اثر جریمه صنایع ایجاد خواهد شد.
دولت در کنار تنبیه، مشوق‌هایی هم در نظر بگیرد
آرش نجفی، رئیس انجمن بهینه سازی مصرف سوخت و نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران هم در گفت‌وگو با قدس تلاش‌های دولت و مجلس را برای مصرف بهینه سوخت در کشور خیلی تأثیرگذار نمی‌داند و می‌گوید: به نظر می‌رسد دولت در کنار اقدام‌های تنبیهی و اعمال جریمه باید مشوق‌هایی برای صنایعی که انرژی کمتری برای تولیدات استفاده می‌کنند، لحاظ کند.
اقدام‌های انجام شده منطقی نبوده است
مدیر تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران هم با اظهار تأسف از اینکه تاکنون بسیاری از اقدام‌های انجام شده در حوزه مصرف انرژی منطقی نبوده است، می‌افزاید: برای اینکه مصرف زیاد انرژی در صنایع ایران کاهش پیدا کند، باید ساختار سخت افزاری و نرم افزاری صنایع ایران با یکدیگر فیت شوند. در واقع تا زمانی که زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری صنایع ما درست نشود و قیمت انرژی هم منطقی و متناسب با قیمت تمام شده آن نشود، اتفاق خوبی برای مصرف بهینه سوخت در صنایع و دیگر بخش‌های مصرفی نمی‌افتد. در چنین شرایطی مصرف کننده راه خود را می‌رود و تولید کننده هم پشت سرش. یعنی این دو هیچ وقت به هم نمی‌رسند و هرچه بیشتر انرژی تولید شود، مردم و صنایع بیشتر از آن مصرف می‌کنند.
مهندس حسین آقایان با اشاره به نقش بازدارندگی قیمت در میزان مصرف انرژی می‌افزاید: نمی‌شود انرژی رایگان عرضه کرد، اما انتظار داشت مردم و صنایع به صورت بهینه مصرف کنند. البته در کنار مناسب سازی قیمت‌های انرژی، نیازمند آموزش مصرف بهینه انرژی در مدارس هستیم.
وی در پایان از کاهش مصرف سوخت مایع در صنایع ایران خبر می‌دهد و می‌گوید: البته این اتفاق به دلیل مصرف بهینه نبوده، بلکه به دلیل جایگزینی سوخت گاز با سوخت‌های دیگر بوده است. در واقع برخلاف دهه‌های گذشته که اغلب صنایع ما با نفت گاز و نفت کوره کار می‌کردند، از یک دهه پیش و به موازات توسعه تولید گاز طبیعی در کشور مصرف این ماده در صنایع به دلیل ارزان بودن و آلایندگی کمترش رو به افزایش گذاشت، به طوری که در حال حاضر فقط ۷ درصد صنایع کشور با نفت گاز فعالیت می‌کنند که امسال نیز باز این عدد کاهش پیدا می‌کند، چون وزیر نفت مشاوری را انتخاب کرد تا با ایجاد ایستگاه‌های گاز، کارخانه‌ها را مجبور کند دیگر از سوخت مایع استفاده نکنند.
خلاصه کلام اینکه تاکنون در زمینه مصرف بهینه سوخت کار خاصی انجام نشده و تلاش‌های صورت گرفته هم با شکست روبه رو شده است، بنابراین دولت و مجلس شورای اسلامی باید در دور جدید فعالیتشان چاره‌ای اساسی برای معضل یاد شده بیندیشند تا این منابع ارزشمند هدر نرود.
نظر شما