استعفای «محمد علوش» رئیس و مذاکرهکننده ارشد هیأت معارضان سوری در گفتوگوهای ژنو و اصلیترین مهره عربستان سعودی در این فرآیند بیانگر آن است که تغییر و تحولاتی در مسیر مذاکرات صلح سوریه در حال وقوع است. اما سؤال مهم این است که این تغییرات در کدام مسیر رخ خواهد داد. بنبست و شکست مذاکرات یا گشایشی جدید در مسیر آن برای رسیدن به یک توافق سیاسی به منظور پایان دادن جنگ؟ آنچه میتواند پیشبینی یکی از این دو گزینه را ممکن کند، زوایا و ابعاد پنهان و کمتر مورد توجه این کنارهگیری است. اگرچه در ظاهر محمد علوش از سمت خود استعفا داده، اما بنظر میرسد کنارهگیری او بیشتر به یک برکناری محترمانه و سیاستمدارانه شباهت دارد. همزمان با کنارهگیری علوش، «اسعد الزعبی» ژنرال فراری و جداشده از ارتش سوریه که به معارضان پیوسته بود هم از عضویت در هیأت مذاکره کننده معارضان برکنار شد. از اینرو بنظر میرسد تغییرات در تیم معارضان از جای دیگری دیکته شده و خودخواسته نبوده است و شاید از این دو گزینه هم فراتر برود. اگرچه علوش دلیل کنارهگیری خود را شکست مذاکرات ژنو و تداوم حملات ارتش سوریه عنوان کرده، و همزمان ماشین تبلیغات رسانهای حامی معارضان از یکسو دولت سوریه را به تشدید جنگ متهم میکنند و از دیگر سو بر طبل پیروزیها و پیشرویهای داعش در روزهای اخیر در شمال سوریه میکوبند تا جامعه جهانی را تحریک کنند، اما آنچه زیرکانه مخفی نگه داشته میشود، جنگ و دستبه دست شدن برخی شهرها در شمال سوریه میان دو گروه داعش و جبهه النصره و در عمل نزاع داخلی میان تروریستها است. در این شرایط و در حالی که مذاکرات ژنو از هفتهها پیش متوقف مانده، حال آنکه برخی اینگونه القا میکردند که ترکیب هیأت معارضان که همان گروه ریاض و دستچین عربستان سعودی بود بیشترین بخت را برای حصول نتیجه دارا است، برکناری مهمترین عناصر این هیأت، عکس این گمانه القایی را ثابت کرد. شاید پیش از این هم قابل پیشبینی بود که هیأت ریاض به سرکردگی یکی از اصلیترین عناصر تروریستی یعنی گروه جیشالاسلام که علوش از رهبران آن است نمیتواند جاده صافکن مذاکرات صلح باشد زیرا از یکسو مسکو و دمشق جیشالاسلام را یک گروه تروریستی میدانند که باید مثل داعش و جبهه النصره با آن برخورد شود و از سوی دیگر این گروه و بسیاری دیگر از گروههای موسوم به تشکل ریاض اساساً اعتقادی به صلح با بشار اسد ندارند، اکنون واقعیت آن است که استعفا یا برکناری علوش در ذات خود نمیتواند مذاکرات صلح سوریه را از بنبست خارج کند، آنچه مهم است فرآیندی است که این اتفاق را رقم زده و تصمیمسازان اصلی را به این نتیجه رسانده که باید چنین تغییری را ایجاد کنند. محتملترین گزینه این است که عربستان سعودی زیر فشار تحولات میدانی سوریه و نزدیک شدن دیدگاههای روسیه و آمریکا به انعطاف و عقبنشینی در موضع خود تن داده و حاضر به قربانی کردن مهرههای خود شده است تا دست خالی از میدان بیرون نرود و این برکناری مقدمه واردکردن مهرههای معتدلتر و قابل توجیه در هیأت معارضان برای ایجاد تحرکی تازه در مذاکرات باشد.
۱۲ خرداد ۱۳۹۵ - ۰۹:۱۱
کد خبر: 387187
آرش خلیل خانه
نظر شما