پاسخ به این سوال با توجه به اهدافی که هر مدرسه و سیستم آموزشی در هر کشوری برای خود تعریف می کند متفاوت است اما بطور خلاصه می توان گفت در مدارس هوشمند تلاش می شود از امکانات چندرسانه ای و نرم افزارهای هوشمند آموزشی و پرورشی برای انتقال متون درسی و شبیه سازی محیط آموزشی استفاده شود.
در واقع در این مدرسه اولیا، مدیران، معلمان، مربیان و دانش آموزان می توانند حتی در خارج از ساعات درسی و محیط فیزیکی کلاسها، از طریق شبکه ملی مدارس با هم مرتبط باشند. یا مثلاً والدین می توانند در هر لحظه به کارنامه آموزشی و روند فعالیتهای درسی فرزندشان در مدرسه دسترسی داشته باشند.
طرح راه اندازی مدارس هوشمند یا Smart School اولین بار یک دهه قبل در کشور مالزی به اجرا درآمد و قرار شد تا سال 2020 تمامی مدارس این کشور به صورت هوشمند اداره شوند اما در کشور ما این طرح از سال 86 و با دایر کردن اولین مدرسه هوشمند به صورت آزمایشی اجرا شد.البته تعدادی آموزشگاه نیز در مقطع دبیرستان در تهران طرح کلاس هوشمند را به صورت پایلوت اجرا کردند و در ادامه دو وزارت آموزش و پرورش و ارتباطات و فناوری اطلاعات با تفاهمنامه ای طرح اتصال 50 هزار مدرسه به شبکه ملی رشد را به عنوان مدارس هوشمند کلید زدند اما بهره گیری از فناوری های نوین در تمامی سطوح مدارس ابتدایی در دستور کار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت که عملیاتی شدن آن تا کنون ادامه دارد.

تنها در شعار؟

«سعید صادقیان کنی» مدیر مجتمع غیردولتی ای که یکی از مدارس هوشمند کشور را راه اندازی کرده در این باره به گزارشگر ما می گوید: دولت به هوشمندسازی مدارس نگاه ابزاری و مصرفی داشته به همین دلیل مشکلات اینگونه مدارس حل نشده و هوشمندسازی در مقام شعار باقی مانده است. وی می افزاید: متاسفانه حمایت کافی از موسسان اینگونه مدارس در بخش خصوصی انجام نشده و برای دایر کردن یک مدرسه هوشمند باید هفت خوان اداری را طی کرد وهزینه های زیادی را در بحث تجهیزات سخت افزاری، نرم افزاری و نیروی انسانی متقبل شد که بدون داشتن حمایتهای نظام آموزشی، این کار امکانپذیر نیست.
این کار شناس متذکر می شود: هزینه راه اندازی هر مدرسه حداقل 300 میلیون تومان است و شهریه هر دانش آموز برای استفاده از مدارس هوشمند در تهران حدود یک میلیون و 600 هزارتومان در نظر گرفته شده که با توجه به بضاعت مالی مردم و همچنین ظرفیت هر کلاس مدارس هوشمند که حدود 20 نفر است نیاز به حمایت بیشتر دولت وجود دارد.
«پیمان سلطانی» موسس اولین مدرسه هوشمند در کشور نیز متذکر می شود: راه اندازی مدارس هوشمند تنها به ابزارهای دیجیتالی و نصب کامپیو تر و نرم افزار ها ختم نمی شود و تمامی محورهای نظام آموزشی از جمله محتوای دروس و ارتباط با اولیا و مربیان را شامل می شود.

مقاومت والدین

وی فرهنگ سنتی آموزشی و مقاومت والدین در راه ایجاد مدارس هوشمند را مهمترین مشکل فعلی این حوزه دانسته و می گوید: دانش آموزان با این نوع آموزش کنار می آیند اما فرهنگ سنتی، مقاومت اولیای دانش آموزان را برای برپایی مدارس هوشمند به همراه دارد که پذیرفتن این سبک آموزشی را تا حدی با تاخیر همراه می کند. به گفته وی، تولید نرم افزار و محتوای الکترونیکی تمام دروس رسمی آموزشی مهمترین و پرهزینه ترین اقدام انجام شده در این مدارس بوده و لازم است برقراری ارتباط مدارس از طریق دکل های ارتباطی و با پهنای باند 300 مگابیت در ثانیه اجرایی شود و شبکه اینترانت بدون نیاز به سرور های خارجی هر نوع اطلاعات اعم از فیلم و تصویر را بین واحد ها تبادل کند.سلطانی تاکید می کند: خوشبختانه دوگانه بودن آموزش هوشمند در ایران کلید خورده یعنی مدرسه هوشمند با کاربرد نرم افزارهای چندرسانه ای برای دانش آموزان و سیستم مدیریتی هوشمند برای مدیران و وزارت آموزش و پرورش درصدد است تا همه مدارس دولتی را در کنار مدارس خصوصی به این سمت سوق دهد.وی با بیان اینکه در صورت حمایت دولت، مدارس هوشمند در مقاطع راهنمایی و دبیرستان و حتی دانشگاه، پیاده سازی می شود، ادامه می دهد: به والدین دانش آموزان مقطع ابتدایی قول داده شده که این دانش آموزان در مقاطع دیگر تحصیلی نیز از این سیستم الکترونیکی بهره ببرند.

تا سه سال آینده

وزیر آموزش و پرورش در تازه ترین نشست خبری خود گفته است 23 هزار مدرسه به سمت هوشمندسازی حرکت کرده اند و تا سه سال آینده تلاش می کنیم همه مدارس کشور را به این فناوری مجهز کنیم. به گفته حمیدرضا حاجی بابایی سند تحول بنیادین به دنبال آموزش و پرورش بومی و غیرتقلیدی و مبتنی بر اصول هوشمندی است اما تاکنون برغم برنامه های متفاوت نتوانسته دانش آموز دانش بنیان و متناسب با اعتقادات ایرانی و اسلامی را تربیت کند.به گفته وی اکنون که سال 91 به عنوان سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامگذاری شده و یکی از مولفه های اقتدار ملی و حمایت از سرمایه ایرانی همین هوشمند سازی و تقویت مدارس است. در همه دنیا، کشوری سربلند است که از سرمایه گذاری بالا، اشتغال مناسب، امنیت بالا و رفاه و آرامش برخوردار باشد و همه این ها در گرو مدرن کردن آموزش و پرورش است.

اولویت با ابتدایی هاست

دکتر فاطمه قربان، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در گفتگو با گزارشگر ما از هوشمندسازی مدارس سراسر کشور با اولویت مدارس ابتدایی سخن گفته و می افزاید: فراهم کردن زیرساخت های هوشمندسازی مدارس که نتیجه آن تربیت دانش آموزان متفکر و خلاق است، از مهمترین برنامه های وزارتخانه است و تلاش ها در این زمینه آغاز شده است.وی می افزاید: با تفاهم نامه های منعقد شده تا پایان برنامه پنجم توسعه همه مدارس و کلاسهای درس به امکانات IT مجهز شده و هوشمندسازی می شوند. به گفته قربان، با تاکید دولت این طرح با اولویت مدارس ابتدایی اجرا می شود و خوشبختانه درسایه توجه ویژه به سند تحول بنیادی آموزش و پرورش که محور کلیه فعالیت های نظام آموزشی کشور است، طرح هوشمندسازی مدارس دارای حمایت جدی و از پشتوانه قانونی و اعتباری خوبی برخودار است.
به گفته معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، همه جوانب مربوط به تغییرات هوشمند شدن مدارس در نظام آموزشی کشور با انجام نشست های متعدد کار شناسی لحاظ شده و با بهره گیری از خرد جمعی، تدابیر لازم اندیشیده شده است و هم اکنون شرایط اجرای آن مهیا شده است.

انقلاب آموزشی

«یوسف نوری» رییس مرکز فناوری، آمار و اطلاعات وزارت آموزش و پرورش نیز در این باره می گوید: مهمترین کارکرد فناوری اطلاعات و ارتباطات ارتقای شاخص ها است که باعث می شود هوشمندسازی مدارس به عنوان انقلاب آموزشی مطرح گردد.
به گفته وی گرچه سطح هوشمندی برخی از مدارس بسیار بالاست تا حدی که شبکه اداری آن ها نیز هوشمند شده است و بیشتر مدارس کشور به شبکه اینترنت متصل شده اند و فناوری اطلاعات در مدارس، همتراز دانشگاه ها گسترش یافته اما هنوز هم باید در این زمینه بیشتر کار شود. نوری اضافه می کند: بیش از 200 میلیارد ریال به استان ها برای هوشمندسازی مدارس اختصاص داده شده و تا پایان برنامه پنجم توسعه کشور، تمام کتاب های موجود و منتشره در آموزش و پرورش و نهادهای وابسته به آن باید الکترونیکی شود. این مقام آی تی نظام آموزشی یکی از راهبردهای استفاده از فناوری نوین در مدارس را توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان دانسته و می افزاید: هم اکنون شش هزار نقطه در کشور به پهنای باند دو مگابایتی اینترنتی متصل شده است و هدفگذاری برای هوشمندسازی مدارس در هر سال 20 هزار نقطه دیگر است که تا پایان برنامه پنجم، تمامی نقاط آموزشی زیر پوشش آموزش و پرورش باید هوشمندسازی شود.