عاشورا، نقطه اوج ادای امانت انسان است،‌نمایش قدرتِ روح در کوران حوادث و نشانه آرامش در توفان بلاهاست.
عاشورا، تجلیگاه آرامش و اطمینان نفوس مطمئنه و مشعل فروزانِ معرفت، فراروی انسان‌هاست و عاشورا، گلستانی است با سَروْهای سرخ شهادت و نخل‌های ارغوانی ایثار و خون، و دانشگاهی است که هر سالک الی اللّه باید آن را ببیند.
همزمان با فرارسیدن تاسوعا و عاشورای حسینی فرازهای قیام آزادیبخش کربلا و نهضت عاشورا را در گفت و گو با مرجع تقلید شیعیان، ‌استاد اخلاق و عرفان آیت‌الله سیدمحمود علوی گرگانی مورد بررسی قرار داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

  عاشورا، فرهنگی به عظمت تاریخ است؛‌تاریخی که جایگاه سترگ آن به پیش از خلقت انسان اختصاص دارد، چه رازی در این روز نهفته شده که تا این حد به ماندگاری رسیده است؟
 عاشورا، تنها یک اندیشه و عقیده نیست، بلکه طراوت جاودانه روح انسان است. اگر عاشورا امروز به فرهنگی عظیم تبدیل و در جای جای جهان ماندگار شده؛‌ از این روست که این فرهنگ بخوبی جداکننده نور از ظلمت و حق از باطل است. امام حسین(علیه‌السلام) تجلی عینی حق است که در ظلمت نبرد نابرابر آل امیه در کربلا بخوبی نمایان شده است. چنانکه با گذشت قرن‌ها از این واقعه بزرگ، ‌نام و یاد امام حسین(علیه‌السلام) و قهرمانی‌های همراهیان ایشان در آن صحرای تفتیده در اذهان نسل‌ها جریان دارد و از آل امیه جز لعن و نفرین چیزی برجا نمانده است. عاشورا، امروز یک فرهنگ جهانی است که از قیامی سخن به میان می‌آورد که جز حق و رستگاری، پیام دیگری نداشت، احیای امر به معروف و نهی از منکر هدف دیگری است که سیدالشهدا(علیه‌السلام) برای آن تا پای جان ایستادگی کرد. این فریضه تنها در عاشورا بازتعریف می‌شود؛ زیرا اباعبدالله الحسین(علیه‌السلام) برای احیای آن حتی از طفل شیرخواره شش ماهه خویش هم گذشت‌ و این راز ماندگاری عاشوراست که فریاد حق طلبانه اش تا قیامت زنده خواهد ماند.

 ‌درباره درس‌ها و عبرت‌های عاشورا مطالب فراوان گفته شده، اما دوست داریم در این روزهایی که ذهن و جان همه ما بیشتر متوجه کلام حق است، ما را به نکته‌ای ویژه از درس‌های قیام سیدالشهدا(علیه‌السلام) میهمان کنید.
همه ما باید پیش از ورود به محافل عزاداری سیدالشهدا(علیه‌السلام) از خودمان بپرسیم که چرا حسین بن علی(علیه‌السلام) قیام کرد؟ و چه درس‌هایی از این قیام برای ما به یادگار مانده است؟ راز بزرگ و درس ماندگار قیام عاشورا در کلام نورانی وجود نازنین سیدالشهدا(علیه‌السلام) به روشنی پیداست که فرمودند:‌ «من نه به انگیزه خودپسندی، گردنکشی، فسادآفرینی و بیدادگری، بلکه برای اصلاح امور امت جدم خروج کردم، برای احیای دین و سنت، رأی زدودن تحریف و بدعت، بازآفرینی نشانه‌های دین، امر به معروف و نهی از منکر، برای حرکت در مسیر جدم پیامبر(صلی الله علیه وآله) و پدرم علی(علیه‌السلام)» وقتی در این کلام مقدس بخوبی توجه می‌کنیم، می‌بینیم که مهم‌ترین مرکز توجه امام حسین(علیه‌السلام) احیای سنت‌های فراموش شده جدشان است که در آن روزگار دستخوش تحریف و خرافه‌های مختلف شده بود. در حقیقت جامعه به سمتی پیش می‌رفت که کلام حق در دل دیگران اثر نداشت. در چنین شرایطی جز با قیام حق طلبانه راه دیگری برای احیای دین وجود ندارد و امام حسین(علیه‌السلام) تصمیم به قیام گرفتند. البته شروع کننده جنگ نبودند و بارها سپاه یزید را نصیحت کردند تا از تصمیمی که گرفته، منصرف شود و به راه حق بیاید، اما لقمه‌های حرامی که این سپاهیان خورده بودند، اجازه نمی‌داد که کلام حق به آن افراد راه گم کرده، تأثیر بگذارد، اما این امام همام در میان شمشیرها هم شیفته خدا بودند و فرمودند:‌«لا أری الموتَ الاّ سعادَه؛ من مرگ را جز سعادت، و زندگی در کنار ستمگران را جز سیه روزی و ننگ و دل مردگی نمی‌بینم» بنابراین اگر همه ما همین حقیقت را درک کنیم، رستگار خواهیم شد.

  چه کنیم که عطر عاشورا و فرهنگ حسینی در جای جای زندگی همه ما شیعیان جریان داشته باشد؟
به دستورهای سیدالشهدا(علیه‌السلام) عمل کنیم،‌ همان طور که این امام همام دیگران را از بدی نهی و به خوبی توصیه می‌فرمودند، ما هم در دعوت دیگران به نیکی‌ها و بازداشتن آنان از منکر اهتمام داشته باشیم. از محافل حسینی در این ایام محرم برای شناخت امام حسین(علیه‌السلام) و بررسی جایگاه ایشان در زندگی خودمان بهره بگیریم تا از حضور در این محافل حظ معنوی بیشتری ببریم. این محافل فرصتی برای خودسازی و مبارزه با نفس است و این همان نکته ای است که دشمنان شیعه از آن هراس دارند. حواسمان باشد که امروز دشمن در پشت خاکریز به دنبال توطئه و دسیسه علیه امت اسلام و بخصوص تشیع است و ما باید همیشه در برابر چنین دسیسه‌هایی مقتدرانه و هوشیارانه عمل کنیم. اگر بر سر عقیده و ایمان خود همان گونه عمل کنیم که سیدالشهدا(علیه‌السلام). انجام دادند، بی‌تردید می‌توانیم بگوییم که عطر حسینی در تمام زندگی ما جریان دارد.

 ‌با توجه به جایگاه عظیم عاشورا، وظیفه ما چیست؟
 ما وظیفه داریم این فرهنگ عظیم را به زبان‌های زنده دنیا ترجمه و عرضه کنیم، پیام‌های عاشورا، جذاب و شورانگیز است. عاشورا نهضتی است که همه آزادیخواهان جهان از آن درس می‌گیرند و ما باید این ظرفیت عظیم را پیش روی همگان قرار دهیم. عاشورا،‌فرهنگ بیداری، ظلم‌ناپذیری و ترجمان مبارزه با کفر است. این پرچم از ابتدای خلقت برافراشته شده و تا قیام مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه) در اهتزار خواهد ماند. ما در این جهان درگیر جنگ‌های تکفیری و نیرنگ بازاری که در جهان اسلام رخنه کرده، وظیفه داریم فلسفه قیام حسینی را بخوبی تبیین کنیم، چنانکه مولایمان امام حسین(علیه‌السلام) درباره فلسفه قیام کربلا می‌فرمایند: «فان تکن الأبدان للموت أنشأت؛ اکنون که بدن‌ها و پیکرها، باید طعم مرگ را بچشد و هر حیاتی، مرگ را در پی دارد، پس چه بهتر که انسان در راه خدا کشته شمشیرها شود تا زنده جاوید بماند...» فرهنگ شهادت خواهی، ‌ظلم ستیزی و اعتقاد به واژه «إحدی الحُسنَیین»، اگر امروز در ایران، فلسطین، لبنان، عراق، یمن و سوریه حاکمان استکباری و تکفیری را خلع سلاح کرده، ریشه در فرهنگ عاشورا و کربلای حسینی دارد.
عاشورا، یک شجره طیبه است که ریشه در توحیدباوری دارد و شاخه‌هایش سایه سار ایمان انسان‌های آزاده و رستگار است. ما وظیفه داریم این فرهنگ عظیم را به دنیا عرضه کنیم، چنانکه در سال‌های اخیر، فرهنگ حسینی را با پیاده روی اربعین و شور حسینی پیش روی جهانیان به نمایش گذاشته ایم. دل‌های ما، نذر اهل بیت(علیهم السلام) و وقف اباعبدالله الحسین(علیه‌السلام) است. حرمت این دل‌های حسینی را حفظ کنیم و دل به بیگانه و دشمن ندهیم.