قدس آنلاین- گروه استان ها- محمد رضایی: در یکی از سایت‌های معتبرانگلیسی مقاله‌ای دیدم که ﺳﻪ عنصر مهم ﺩﺭ ﻧﺎﺑﻮﺩﯼ ﺁﺏ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ «ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ ‏(ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ‏)» و «بی‌تدبیری دولت» و «آشنا نبودن ﻣﺮﺩﻡ برای صرفه جویی آب» دانسته بود و نتیجه گرفته بود که ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺮدﻡ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑه ﺨﺎﻃﺮ ﺑﻬﺮﻩ‌ﻭﺭﯼ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﻭ به هدﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﺁﺏ‌ﻫﺎﯼ ﮐﺸﻮﺭ دچار بیابان‌های خشک خواهند شد.

ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮐﻪ عنوان «استاد دانشگاه و ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺁﺏ ﻭ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻣﺤﯿﻂ ﺯﯾﺴﺖ» است، باور دارد که با روند فعلی به سادگی نابودی آب در ایران اتفاق می‌افتد و نبود ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ در مدیریت مصرف، ‌ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌ﺭﯾﺰﯼ، ﺑﻬﺮﻩ‌ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺫﺧﯿﺮﻩ‌ﺳﺎﺯﯼ آب‌های موجود، سیاست‌های ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ و ﮐﻢ ﺑﻬﺎ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﺏ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ و نیز ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﻭ ﻏﯿﺮ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼ ﻭ به هدﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﺁﺏ و البته ﻧﺎﺑﻮﺩﯼ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼ ﺳﻨﺘﯽ ‏ ﮐﺎﺭﯾﺰ و ﻗﻨﺎﺕ، همه از مهم‌ترین عوامل ﻧﺎﺑﻮﺩﯼ آب هستند.

ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎﯾﻤﺰ چاپ لندن ﺩﺭ این ﻣﻘﺎﻟﻪ‌ﺍﯼ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ «ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺧﺸﮏ خواهد ﺷﺪ» ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ «ﺍﯾﺮﺍﻥ ۷۰۰۰ ﺳﺎﻟﻪ ﺗﺎ ۲۰ ﺳﺎﻝ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﺑﯽ‌ﺁﺑﯽ ﻭ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ» ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑرﺠﺎﯼ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻫرگز هیچ نوع جاﻧﺪﺍﺭﯼ توان ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.

واقعیت این است که از سال‌ها پیش دمای کره زمین روبه افزایش است و این اتفاق منجر به تغییرات ‌اقلیمی می‌شود که پیامدهای مرگباری را برای بسیاری از شهرها و کشورها دارد، ایران هم به دلیل وابستگی به کشاورزی بیش از بسیاری از کشورها آسیب پذیر خواهد بود.

تلفات و خسارت سنگین ۱۸ ساله به کشاورزی

علی محمد شاعری، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در این باره به خبرنگارما می‌گوید: خشکسالی ۱۸ تا ۲۰ ساله، خسارت سنگینی به کشاورزی کشور وارد کرده است و مسئولان برای پیگیری مشکلات و جبران خسارت‌های کشاورزی باید اقدام‌های عملی را در جنوب کشور، مناطق کویری، بویژه سیستان و بلوچستان انجام دهند.

وی با برشمردن آسیب‌های خشکسالی در مناطق مختلف کویری کشور می‌افزاید: کشاورزان این منطقه در خشکسالی‌های حدود دو دهه گذشته و وقوع سیل‌های ویرانگر، خسارت‌های سنگین دیده‌اند که نیاز است، کمیسیون کشاورزی مجلس و مسئولان، حمایت‌های لازم را برای ادامه فعالیت آنان انجام دهند که البته در این زمینه کارگروهی در خانه ملت تشکیل شده است.

 تشنگی هزاران خانواده در کنار اقیانوس

رئیس کمیسیون آب، منابع طبیعی و کشاورزی مجلس با اشاره به اینکه هزاران خانوار در کنار آب‌های بی‌کران اقیانوس تشنه‌اند، می‌گوید: نه تنها در مناطق کویری در سیستان و بلوچستان یا در سمنان و کویر مرکزی بی آبی داریم، بلکه در نوار ساحلی چابهار – گواتر که به دریا و اقیانوس متصل است - نیز همین مشکل بی‌آبی را داریم و دلیلش را باید در کم لطفی برخی مسئولان دانست.

وی می‌افزاید: اگر به جنوب شرق نگاه کنیم، بزرگ‌ترین استان ایران که «انبار غله» لقب داشت، هم اکنون متأسفانه بیش از ۷۹ درصد مردمش در روستاها به آب آشامیدنی سالم و بهداشتی دسترسی ندارند و با سهمیه روزانه ۱۵ لیتر آب توسط تانکرها آبرسانی سیار می‌شوند، اما سالانه بیش از یک میلیارد مترمکعب آب فقط از حوزه نیکشهر و قصرقند بدون هیچ استفاده و البته با برجای گذاشتن خسارت‌های فراوان سیل به زیرساخت‌ها به دریای عمان می‌ریزد!

 فاجعه نابود سازی آب!

 دکترمجید مروج الشیعه، کارشناس منابع آب و تغییرات اقلیمی نیز در این باره می‌گوید: در اکثر نقاط ایران با افزایش دما به صورت چشمگیری روبه رو هستیم و نوسانات بارشی هم در حال رخ دادن است، اما خشکسالی همچنان ادامه دارد زیرا برنامه‌ای برای مهار رواناب‌ها و بارش‌ها و صرفه جویی درمصرف نداریم وآب کم موجود را با بی‌تدبیری نابود می‌کنیم!

وی تصریح می‌کند: وقتی یک کیلوهندوانه به قیمت ۲۵۰ تا ۴۰۰ تومان فروخته می‌شود، اما برای همین یک کیلو محصول بیش از ۱۰۰۰ تومان آب استفاده شده، نشان دهنده بی تدبیری مسئولان کشاورزی و نداشتن الگوی کشت مفید و مؤثر است و این یعنی فاجعه اسراف و نابود سازی آب!

 ۴۰۰ لیتر آب برای تولید یک کیلو هندوانه

رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق ایران نیز معتقد است: شدت مصرف انرژی در ایران بالاست بویژه در کشاورزی. یعنی هم اکنون در ایران برای تولید هر کیلوگرم هندوانه ۴۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود و این محصول پر آب در سرزمین ما با نرخ هر کیلوگرم فقط ۲۰۰ تومان به فروش می‌رسد.

علی شمس‌اردکانی به‌ «فارس» می‌گوید: وقتی در مسائل اقتصادی منابع بدرستی به کار نروند، آنچه پیرامون منابع می‌گذرد، بحران‌آفرین می‌شود و این بحران، کشاورزی را نابود کرده و می‌توان همه بخش‌های مولد کشور را با یک خشکسالی شدید زمینگیر کند.

 آب بطری، گران‌تر از محصول کشاورزی!

وی می‌افزاید: معمولاً معیار و ترازوی تخصیص منابع، بازده آن‌هاست که این بازده در مقایسه با سایر کالاها در ارزش قیمتی آن‌ها ارزیابی می‌شود، اما در کشاورزی اصلاً رعایت نمی‌شود و هم‌اکنون نیم لیتر آب بطری به نرخ ۵۰۰ تومان عرضه می‌شود، بنابراین ارزش ۴۰۰ لیتر آب مصرفی برای تولید هر کیلوگرم هندوانه معادل ۲۰۰ هزار تومان باید باشد!

اردکانی تصریح می‌کند: طبق شاخص‌های علمی اگر کشوری کمتر از ۱۰۰ کیلو معادل نفت خام برای تولید ۱۰۰۰ دلار GDP (تولید ناخالص داخلی) مصرف کند، کشوری با اقتصاد سبز محسوب می‌شود که بارزترین نمونه آن کشور ژاپن است، اما در ایران - بویژه در بخش کشاورزی- از این استانداردها خبری نیست.

به گفته دکتر شمس‌اردکانی خشک شدن خیلی از تالاب‌ها، ایجاد ریزگردها، شدت پیدا کردن بادها همه پیامدهای تغییر اقلیم در ایران است و بیش از ۶۰۰ دشت در کشور وجود دارد که بیش از نیمی از آن‌ها غیرقابل جذب آب شده‌اند و این مقدمه بحران خشکسالی شدید خواهد بود.

 افزایش دما در ایران قطعی است

واقعیت این است که ایران جزو ۱۰ کشور اول تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای است و می‌توانیم، بگوییم که ایران قربانی تغییر اقلیم است، اما براساس پیش‌بینی‌های متخصصان اقلیم شناس و براساس سناریوهای گوناگون، افزایش دما در ایران قطعی است و این یعنی استقبال از خشکسالی شدید.

سال به سال بارش در اکثر مناطق ایران کاهش می‌یابد و و این تغییر اقلیم، منابع آب را کم می‌کند به همین دلیل باید به سمت مدیریت یکپارچه و ملی منابع آب و محیط ‌زیست حرکت کنیم و نباید به صورت فانتزی فقط حوزه زاینده‌رود یا ارومیه را به تنهایی نگاه کنیم و چون این حوزه‌های آبریز مرز ندارند باید کشور به سمتی برود که در سطح ملی و فراملی منابع آب را مدیریت کنیم و این مدیریت اثربخش و کار آمد دغدغه مسئولان باشد.

 ۹۵ درصد مساحت ایران درگیر خشکسالی

علیرضا آلبوغبیش عضو فعال خانه کشاورز نیز به خبرنگارما می‌گوید: خشکی اقلیم، مردم ما را زمینگیر کرده، درختان و نخل‌ها را آتش زده و محصولات را بدون بهره برداری در شاخه خشکانده و فاسد کرده است و در یک کلام بیش از ۹۵ درصد مساحت ایران درگیر خشکسالی است، ولی کسی این هشدار و خطر را جدی نمی‌گیرد.

وی می‌افزاید: متأسفانه کسی آنچنان که بایسته است، به فکر نیست. انگار دغدغه‌ای مهم‌تر از بود و نبود سرزمینمان «ایران» دارند، اما نمی‌دانند یا خود را به خواب زده‌اند که شاید روزی هم برسد که فاضلاب خود را تصفیه کنیم و بنوشیم.

این کارشناس تغییرات آب و هوایی و فعال خانه کشاورز همچنین تأکید می‌کند: طبق بررسی شاخص (SPEI)  ۱۲ ماهه منتهی به پایان خرداد ماه ۹۶، اغلب مناطق و استان‌های کشور شاهد خشکسالی ضعیف تا متوسط هستند و با بحران خشکی دست و پنجه نرم می‌کنند.

به ورشکستگی آبی رسیده‌ایم

به گفته آلبوغبیش؛ مدیران و وزرای حوزه کشاورزی و منابع آب اصلاً برای نجات مردم مناطق خشک کاری انجام نداده‌اند و فقط بلدند بگویند که فعلاً بودجه نداریم، اما روز به روز روستاهای خالی از سکنه و مناطق بی‌آب افزایش می‌یابند و در واقع باید بگوییم که تسلیم دیو خشکسالی شده و به ورشکستگی آبی رسیده‌ایم.

 او با استناد به آمارهای جدید و اعلام سازمان هواشناسی جهانی بیان می‌کند: استان‌های خوزستان، جنوب ایلام، شمال بوشهر، غرب کهگیلویه و بویراحمد، بخش‌هایی از اصفهان و خراسان شمالی، غرب و جنوب غرب خراسان رضوی، یزد، شمال و شرق کرمان خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان با خشکسالی شدید و حتی در مواردی بسیار شدید روبه‌رو شده‌اند که دولت باید برای کمک به این استان‌ها وضعیت خاص اعلام کند.

 ۱۶ استان در چنبره خشکسالی!

شاهرخ فاتح رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور نیز با اشاره به اینکه اغلب مناطق و استان‌های کشور شاهد خشکسالی ضعیف تا متوسط هستند، اظهارمی دارد: وضعیت نگران کننده ۱۶ استان کشور در حوزه خشکسالی بحرانی است.

وی با تأکید بر اینکه پهنه‌بندی خشکسالی ۸۴ ماهه منتهی به پایان خرداد ماه ۹۶ کشور حاکی از آن است که بخش‌های گسترده‌ای از مساحت کشور دچار خشکسالی خفیف تا بسیار شدید هستند، می‌افزاید: خشکسالی بلندمدت شدید و حتی بسیار شدید در برخی از استان‌ها نظیر تهران، خراسان‌های سه گانه، البرز، فارس، سیستان و بلوچستان، کرمان، سمنان رخ داده و حتی مناطقی مانند کرمانشاه با تداوم معضل خشکسالی روبه‌رو هستند.