قدس آنلاین- بتازگی خبردار شدیم که طرح توسعه کاشت گیاه دارویی سنجد از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بعنوان طرحی با کارآفرینی بالا به چند استان کشور که قابلیت کاشت آن را دارد، ابلاغ شده است. به همین بهانه با وحیدرضا شادفر پژوهشگر عرصه منابع طبیعی که بیش از ۲۳ سال بر روی طرح کاشت سنجد کار کرده است گفتگو کرده‌ایم.
* درختی که ناجی کشاورزان است
وی درباره طرح کاشت سنجد و قابلیت ایجاد اشتغال در مناطق روستایی می‌گوید: هدف اصلی از توسعه باغات سنجد یا جنگلکاری اقتصادی- مشارکتی با گونه غالب گیاه دارویی سنجد به روش دیم، ارائه راه و روشی نو و چندمنظوره در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته است که بتواند در این شرایط اقتصادی و همزمان با تغییر اقلیم، تشدید پدیده خشکسالی و کم‌آبی در کشور، با تغییر الگوی کشت، علاوه بر زودبازده بودن و درآمدزایی، با تولید مواد اولیه صنایع مرتبط، ارزآوری نیز داشته باشد و بخصوص در بحث ایجاد اشتغال پایدار نیز گره‌گشا باشد.
وی با اشاره به صرفه اقتصادی و توجه بازارهای خارجی به این محصول و نیز کاربرد فراوان در بخش‌های مختلف صنایع غذایی و دارویی، می‌گوید: سنجد می‌تواند نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشاورزی مناطق روستایی داشته باشد. در همین راستا به منظور توسعه کاشت گیاه دارویی سنجد و سوق دادن کشاورزان و روستاییان به کاشت نهال مرغوب و اصالتدار سنجد، امکان‌سنجی، مکان‌یابی و برنامه‌ریزی برای عرصه‌های شیبدار مناطق محروم و روستایی ۱۳ استان کشور انجام شده است.
* سرمایه مورد نیاز برای کار
شادفر در پاسخ این پرسش که «آیا روستاییان قادر به تأمین سرمایه مورد نیاز برای این طرح هستند» می‌گوید: تمهیداتی اندیشیده شده و هزینه اجرا را به کمتر از نصف رساندیم، اما خبر خوب برای افراد بومی و جوانان روستایی جویای کار این است که خرید محصول سنجد تولیدی بطور تضمینی انجام می‌شود تا آنها دغدغه بازاریابی و فروش نداشته باشند. در ضمن ماده اولیه صنایع فرآوری که بخش مهم اشتغال طرح را در بر می‌گیرد نیز تولید خواهد شد.
این پژوهشگر حوزه منابع طبیعی درباره ویژگی های بارز طرح کاشت سنجد با توجه به وضعیت خشکسالی در کشور خاطرنشان می‌کند: درخت «سنجد» می‌تواند هیولای خشکسالی را عقب براند. کمترین میزان سرمایه گذاری، کمترین نیاز آبی (یک سوم بادام دیم)، مقاوت کامل در برابر سرمازدگی، حاصلخیز کردن خاک بستر توسط ریشه درختان سنجد، سریع الرشد بودن و ... از ویژگی‌های زیستی این طرح کشت است و وجود بازارهای هدف در خارج از کشور و نیز ۱۰ فرآوری دارویی، ۳ صنعت آرایشی و ۷ صنعت غذایی از جمله ویژگی‌های بارز اقتصادی آن می‌باشد.
بنابراین توسعه کاشت گیاه دارویی سنجد، بدلیل نیاز آبی کم در شرایط دیم، با کمترین هزینه نگهداری و برداشت مناسب می تواند موجب ایجاد اشتغال پایدار، افزایش درآمد کشاورزان و گسترش صنایع جنبی آن شود. علاوه بر تازه خوری میوه سنجد، با استخراج اسانس از گل سنجد، ارزش افزوده خوبی بدست می آید.
* کشاورزی، پشتوانه بزرگ اشتغال
شادفر با بیان این که کشاورزی قطب اقتصاد هر کشور به شمار می‌آید و تضعیف آن به بهانه کم‌آبی اشتباه بزرگی است و نباید اجازه داد تا خشکسالی به تضعیف بخش کشاورزی منجر شود، می‌گوید: در حال حاضر کشورهایی مانند عربستان و امارات که نه تنها آب بلکه خاک مساعدی برای کشت و کار ندارند، بدنبال توسعه کشاورزی خود هستند. آنچه که باید اصلاح شود، مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی است و در راستای آن باید به کشت جایگزین و کاشت محصولات کم آب با کمترین تعرق اندیشید. البته تغییر این روند جز با آموزش ممکن نیست. ما باید ابتدا به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که با در نظر گرفتن میزان بارندگی و پراکنش آن در هرمنطقه چه بکاریم؟ کی بکاریم؟ و چگونه بکاریم؟
اما یکی دیگر از ویژگی‌های درخت سنجد، قابلیت ایجاد کمربند سبز بعنوان بادشکن است. شادفر در این باره می‌گوید: محیط زیست، اشتغال و اقتصاد سه مؤلفه توسعه پایدار کشورها هستند، اگر این سه مؤلفه با یکدیگر همراه شوند، کشورها به سمت توسعه می‌روند، اما اگر آنها در تعادل با یکدیگر نباشند سرنوشتی مانند کشور ما پیدا خواهند کرد. با وجود ظرفیت ها و ثروت های طبیعی، نیروی انسانی و مراکز تحقیقاتی در کشور، متأسفانه وضعیت محیط زیست، منابع طبیعی و بهره برداران مناسب نیست.
احداث بادشکن‌های نواری چندمنظوره با گونه غالب سنجد پیرامون باغات، مزارع، مراتع، دیمزارها و دامداری ها هم برای کشاورزان آورده اقتصادی دارد و هم از جابجایی و فرسایش خاک آنها در اثر عوامل طبیعی و انسانی جلوگیری می‌کند که ویژگی بسیار ارزنده‌ای برای حفظ زیست‌بوم کشور است.
این کارآفرین بخش کشاورزی درباره سرمایه مورد نیاز برای ورود به این حوزه نیز می‌گوید: با توسعه کشت درختان سنجد که آستانه تحمل بالایی نسبت به شوری (۹.۴۵ میلی موس) دارند و دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر آفات و تغییرات اقلیمی هستند، باتوجه به کم بودن هزینه کاشت، داشت و برداشت و قیمت این محصول، در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی می‌توان به بازگشت سرمایه حداکثر تا ۴ سال امیدوار بود.
وی در پایان تأکید می‌کند: کشاورزی پشتوانه و محرک توسعه روستایی است، زیرا کشاورزی در روستاها منبع اشتغال و منشأ تولید و درآمد است و ترویج کشاورزی، نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی روستاها و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها ایفا می کند. بنابراین باید به روش‌های علمی و نوین کشاورزی و باغداری متوسل شد.
نظر شما