قدس آنلاین- گروه استان ها- طیبه قاسمی: در جلسات کتابخانه‌های استان خوزستان در محل استانداری، عنوان شد در منطقه‌هایی ازجمله زیتون و پاداد کتابخانه ساخته شود، اما کم کم این موضوع به فراموشی سپرده شد. وقتی تصمیم گرفتم به‌عنوان گزارش این موضوع را پیگیری کنم به موضوع جالب‌تری رسیدم. با رصد کتابخانه‌ها در شهر اهواز پی می‌برید که علاوه بر مناطق نامبرده در منبع آب، کوی رمضان، عامری، شهرک نفت، فرهنگ شهر و شهرک دانشگاه و حتی محلاتی که تراکم جمعیتی مناسبی دارند، هیچ کتابخانه‌ای موجود نیست.
متأسفانه این موضوع برای شهری که واژه پرطمطراق کلانشهر را یدک می‌کشد، مناسب نیست. جالب‌تر آنجاست که حتی ۲۴ متری نادری که مرکز این شهر است نیز کتابخانه ندارد.
زمین ندادند
منصور کوهی رستمی در این خصوص می‌گوید: یکی از برنامه‌های ما در رایزنی‌های ویژه، پیدا کردن زمین در این مناطق برای ساخت کتابخانه است، در سال۹۳ مصوب شد، کتابخانه‌ای در زیتون بنا شود که در پیگیری‌های انجام شده، زمینی برای آن یافت نشد و شهرداری و مسکن و شهرسازی ساخت این کتابخانه را به منبع آب منتقل کردند. به‌طورکلی ازنظر کمبود زیرساخت‌ها باید فکر ویژه‌ای به حال اهواز کرد چراکه ازلحاظ شاخص‌های کتابخانه‌ای وضعیت مطلوبی نداریم.
او وجود کتابخانه را یکی از زیرساخت‌های توسعه می‌داند و می‌گوید: شرایط اقلیمی، سرمایه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و سبک زندگی مجموعه‌ای از عوامل مؤثر بر مطالعه هستند و فرهنگ کتاب و کتابخوانی بخصوص با بافت فرهنگی در اهواز از جمله میزان وجود افراد زیاد در یک خانواده بخصوص در مناطق حاشیه‌ای و ضعف توسعه فرهنگی نسبت به مسائل آموزشی، شایسته یک کلانشهر نیست. فضای کتابخانه‌ها در رشد و توسعه فرهنگی و ارتقای سطح علمی استان تأثیر بسزایی دارد.
کودکان نیاز کتابخانه‌ها
کوهی رستمی بابیان اینکه باید فضای کتابخوانی را کودک محور و خانواده محور کنیم، تصریح می‌کند: در هر کتابخانه‌ای باید یک بخش مجزا برای کودک در نظر گرفته شود تا مطالعه را از سنین کودکی نهادینه کنیم و به خانواده‌ها آموزش دهیم تا فرزندانی مطالعه گر از میان آن‌ها به جامعه پا بگذارند. در کشورهای پیشرفته این گونه بسترسازی ها از دل خانواده شروع می شود و بعد نظام آموزشی است و بعد کتابخانه‌ها چرخه را تکمیل می‌کنند. حال‌آنکه در کشور ما چرخه معیوبی است و تا درست نشود، اتفاقات خوبی در حوزه کتابخوانی نمی‌توان تصور کرد.
او می‌افزاید: بحث سرمایه فرهنگی مهم‌ترین عاملی است که باید از خانواده‌ها شروع شود که ما عمدتاً در خانواده‌ها برنامه مدون برای کتاب خواندن کودکان نداریم. وقتی هم نوبت به دولت می‌رسد، هیچ برنامه‌ای در کار نیست. از تولد تا ۶ سالگی که مهم‌ترین سن حساب می‌شود، جایگاه متولی رشد کودک خالی است. حتی نظام آموزش‌وپرورش ما به دلیل حافظه مدار بودن و حاکمیت کتاب‌های درسی کارایی ندارد. اگر بخواهیم در توسعه، دانایی محور باشیم، باید افکار انتقادی رشد کند و خود فرد به سمت مطالعه برود.
مطالعه زیر وقت استاندارد
سرپرست اداره کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان با استناد به تحقیقاتی که برای رساله دکترای خود انجام داده است، می‌گوید: مردم در اهواز بیش از ۲۰۰ دقیقه برای دیدن تلویزیون، ۱۹۰ دقیقه برای شنیدن موسیقی و پیش از ۱۰۰ دقیقه برای اینترنت وقت می‌گذراند، اما کمتر از ۲۰ دقیقه مطالعه می‌کنند. ضمن اینکه با رصد شهر اهواز می‌بینید که اکثر مناطق این کلانشهر فاقد کتابخانه است. به ازای هر ۱۰۰ نفر یک متر و ۴۰ سانتیمتر فضای کتابخانه‌ای در اهواز داریم و درصد عضویت مردم در همین تعداد دو و دودهم درصد است یعنی از همان فضای موجود هم درست استفاده نمی‌شود.
او درباره فعالیت بخش خصوصی در گسترش فضاهای کتابخانه‌ای می‌گوید: درکل کشورتمایلی در این زمینه وجود ندارد به دلیل اینکه کتابخانه‌های عمومی سودآور نیستند و امور کتابخانه‌ها خدمت ده و مصرف‌کننده است. ما یک سازمان خدمات علمی و آموزشی هستیم و انتظار سوددهی از این سازمان نمی‌رود. بودجه‌اش از سهم پنج درصد شهرداری است که معمولاً هم پرداخت نمی‌شود. حتی مردم هم حاضر نیستند، حق عضویت بالاتری داشته باشند. در شهر اهواز همه خدمات کتابخانه مرکزی در یک سال با ۲۰ هزارتومان است، بنابراین بخش خصوصی استقبال نمی کند.
او ادامه می‌دهد: حضور انجمن‌های مردم‌نهاد می‌تواند در مشارکت‌های مردم مؤثر باشد. برنامه «اهواز پایتخت کتاب ایران» را نیز این انجمن‌های مردم‌نهاد بودند که طرح، برنامه و ایده دادند و خود اجرا کردند.
کتابخانه خیرین
کوهی رستمی در پایان از ساخت کتابخانه‌ای در منطقه غیزانیه در هفته دولت خبر می‌دهد و می‌گوید: این بنا با ۲۸۰ مترمربع می‌تواند، جمعیت ۲۵ تا ۴۰ هزارنفری این روستا را پشتیبانی کند، ضمن اینکه دو کتابخانه با متراژ ۷۵۰مترمکعب در منبع آب و ملاشیه در حال ساخت است و در شرکت نفت نیز کتابخانه‌ای توسط خیرین ساخته‌شده و در حال واگذاری است که در دو ماه آینده، افتتاح می‌شود. به‌این‌ترتیب به زیربنای کتابخانه‌های شهر افزوده می‌شود. هرچند همین تعداد نیز پاسخگوی نیاز مردم نیست، برای کوی علوی اعتبار مصوب خرید زمین از اعتبار مناطق محروم انجام شده است و از اقدام‌های دیگر دریافت ۲۰۰ میلیون اعتبار کتاب و کتابخوانی بویژه خرید کتاب برای کودکان در مناطق حاشیه‌ای مثل کوت عبدالله است، اما در پاداد و زیتون به علت کمبود فضای زمین، پروژه‌ای نداریم.
کتابخانه‌های سیار
در این زمینه مسئول روابط عمومی اداره کل کتابخانه‌های استان خوزستان از برنامه مانوری با مشارکت انجمن خیرین کتابخانه ساز خبر می‌دهد و می‌گوید: یکی دیگر از برنامه‌های ما با مشارکت معاون سیاسی اجتماعی، ساخت کتابخانه‌های سیار است که سازه‌ای مثل اتوبوس و مینی‌بوس دارد و از مناطق محروم شروع شده است. البته تعداد آن‌ها هنوز مشخص نیست. این کار اولین بار در کانون پرورش فکری انجام شده و در یک ماهه اخیر با بودجه مناطق محروم در حال تکمیل است تا کل کتابخانه‌های سیار را بخصوص برای مناطق روستایی پوشش دهیم.
مجتبی سعادتی عنوان می‌کند: تلاش ما این است که بتوانیم از تمام امکانات موجود برای دسترسی خانواده به کتاب خواندن استفاده کنیم و با توجه به اینکه بیشتر اعضای کتابخانه‌ها در سنین نوجوانی هستند، برای خانواده‌ها و حتی زنان خانه‌داری که شاید تفریحی نداشته باشند هم شرایط استفاده از کتابخانه‌ها را فراهم کنیم. وجود این فضاها تأثیرات آموزشی مثبتی دارد و وقتی خانواده‌ها عادت به مطالعه پیدا کنند، می‌توان انتظار داشت، فرزندان بهتری تحویل جامعه دهند.
او اضافه می‌کند: وقتی در شهری آسیب‌های اجتماعی داریم، مسلماً نبود یک کتابخانه در محل زندگی افراد هم می‌تواند، باعث ایجاد آسیب شود و این آسیب‌ها را می‌توان به تلف شدن وقت و انرژی، امکان خطر و ایجاد حادثه هم تعمیم داد، حتی اگر ریزتر بررسی کنیم، ممکن است یک نوجوان به اسم کتابخانه از جاهای دیگری سر درآورد که مجموع آن‌ها باعث آسیب اجتماعی است. یکی از علل آسیب‌های اجتماعی ناآگاهی و نادانی است و کتابخانه با گسترش آگاهی‌ها می‌تواند، باعث کاهش آن شود.
سعادتی یکی از شاخص‌های توسعه را فراهم آوردن مکان و موقعیت جغرافیایی در یک منطقه می‌داند و بیان می‌کند: اگر نگاهی به کتابخانه‌های جهان کنیم، مرکز فرهنگی محلی، معمولاً به یک دایره جغرافیایی خاص خدمت‌رسانی می‌کند. ما هم باید این شیوه را در کشور اجرا کنیم تا با برنامه‌ریزی مجزا برای هر منطقه، توانایی ایجاد امکانات مناسب‌تر فراهم شود.
نظر شما