قدس آنلاین- وقف، سنتی حسنه است و احسانی ماندگار. باقیات و صالحاتی که رد پای آن در جای جای تاریخ اسلام دیده می‌شود.
۲۵ آبان تا ۴ آذرماه را دهه بزرگداشت وقف نامیده‌اند تا فرصتی باشد برای قدردانی از خیران و ترویج این سنت حسنه. به همین بهانه حجت الاسلام احمد شرفخانی، معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف کشور در گفت‌وگو با ما به بیان نقطه نظرات خود در این خصوص پرداخته است.
همچنان کمبود مسجد داریم
معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف کشور با تأکید بر اینکه ساختار وقف در مساجد شکل گرفته، به خبرنگار ما می‌گوید: این وقف شامل برنامه‌های مناسبتی و مذهبی، تعلیم و تربیت، وقف برای روحانی و امام جماعت مسجد، کتابخانه و نیز علم و دانش در مسجد است. البته پس از مدتی ساختار وقف در کشور با تغییراتی روبه‌رو شد و بتدریج موضوعات مختلف و نیازهای دیگر جامعه در این عرصه ورود پیدا کرد.
حجت الاسلام احمد شرفخانی اضافه می‌کند: با توجه به آمایش سرزمینی که باید در هر منطقه وجود داشته باشد، به نظر می‌رسد در بعضی از مناطق وقف برای مسجد به این معنا که وقف زمین برای مسجد باشد، ضرورتی ندارد؛ چرا که آمایش سرزمینی و جمعیتی نشان می‌دهد که نیازی به وقف مسجد نیست. اما در بعضی مناطق مانند روستاها هنوز به ساخت مسجد نیاز است. البته باید یادآور شد که در بعضی از استان‌های بزرگ کمبود مسجد همچنان وجود دارد. به تعبیری اگر بخواهیم آمایش منطقه‌ای و نیز آمایش سکونت منطقه را در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که شاید در یک مرکز استان و یا منطقه‌ای تعداد مساجد زیاد باشد، اما در منطقه‌ای دیگر کمبود مسجد احساس می‌شود، حتی شهرک‌هایی که تازه ساخته می‌شوند نیز کمبود مسجد دارند.
وی با تأکید بر اینکه برای هر وقفی باید اولویت‌ها و نیازهای منطقه را در نظر گرفت، توضیح می‌دهد: ممکن است در یک شهر نیاز به وقف برای مساجد نباشد، اما در یک شهر، روستا و یا منطقه‌ای وقف برای مسجد جزو ضروریات و اولویت‌های آن منطقه محسوب شود. بنابراین باید اولویت‌ها بر اساس نیازهای منطقه هر شهر مورد بررسی قرار گیرد و باید یادآور شد که هنوز هم در زمینه وقف برای مسجد دچار کمبودهایی هستیم.
وقف مسجد متفاوت از وقف برای مسجد است
شرفخانی با اشاره به اینکه وقف مسجد با وقف برای مسجد تفاوت دارد، می‌گوید: منظور از وقف مسجد؛ یعنی زمینی را برای مسجد وقف کنیم که در کشور ما بیش از ۷۵ هزار وقف به این صورت است. اما وقف برای مسجد مانند مراسم مسجد، مؤذن، امام جماعت، منبرها، هزینه‌های جاری و نیز تعلیم و تربیت در مسجد قابل توجه نیست. ما بر این باور هستیم که مسجد صرفاً محل اقامه سه وعده نماز نیست، بلکه محل موضوعات مختلف عبادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علم و دانش، نیازهای جامعه هم‌افزایی منطقه‌ای، حل اختلاف‌های خانوادگی، ترویج سبک زندگی، مشاوره‌های خانواده و... از جمله مسائلی است که می‌توان برای رفع آن‌ها از مسجد بهره برد. به نظر می‌رسد وقف برای مساجد بخصوص برای برنامه‌های فرهنگی، مذهبی، جذب جوانان و نوجوانان و نیز خانواده‌ها جزو ضرورت‌هاست و اگر این اقدام صورت گیرد، مساجد پایگاه اصلی خود را پیدا کرده و آن زمان است که اگر در منطقه آسیب خانوادگی، طلاق و یا هر مشکل دیگری وجود داشت، مسجد که پایگاهی برای رفع آسیب‌های اجتماعی است، اهمیت خود را پیدا می‌کند. اگر با این رویکرد پیش برویم، قطعاً وقف برای برنامه‌های قرآنی، خانوادگی، نوجوانان و جوانان و یا حتی برنامه‌های علمی و آموزشی برای مسجد ضرورت دارد.
وقف‌های نوین متناسب با نیاز جامعه
معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف کشور با اشاره به ضرورت وقف‌های نوین متناسب با نیازهای جامعه، توضیح می‌دهد: در کشور حدود ۸۰۷ نوع نیت واقف وجود دارد که این نیات اجتماعی، خیریه، مذهبی، فرهنگی، عتبات عالیات، معتقد هستم که مساجد نسبت به موضوع وقف بی‌توجهی کرده‌اند. باید یکی از اولویت‌های اصلی در مساجد ایجاد منابع مالی پایدار از طریق وقف باشد، تا مساجد فعال‌تر، پویاتر و همچنین به کارکرد اصلی خودش برگردد. حوزه‌های علمیه، علم و دانش و نیز سلامت را شامل می‌شود. وقف باید برای رفع نیاز جامعه باشد تا بتواند نیازهای آیندگان را مرتفع کند؛ چرا که در وقف بر خلاف سایر احسان‌های ماندگار تا روز قیامت باید بر اساس نیت واقف به آن عمل کرد. پس نیاز است که در مشاوره‌های وقف به اولویت‌های جامعه که دائمی هستند، بیشتر پرداخته شود. ضمن اینکه توسعه هر کشور و جامعه به توسعه‌های علمی، پژوهشی و همچنین فناوری‌های آن منطقه وابسته است. بنابراین یکی از موضوعاتی که باید به آن توجه شود، وقف در حوزه علم و فناوری است و اگر در این زمینه توجه کافی داشته باشیم، بخش عمده‌ای از مشکلات امروز و آیندگان را می‌توانیم حل کنیم. وقف علم و فناوری نه تنها برای حوزه‌های علمیه و دانشگاه یک نیاز است، بلکه برای علوم دانش بنیان یک اصل مهم تلقی می‌شود. علومی که به عنوان علوم پایه می‌تواند بهره‌وری بیشتری برای جامعه داشته و آثار و برکاتی با خود به همراه داشته باشد.
وقف برای تسریع ازدواج، سلامت و اشتغال
وی به وقف ازدواج اشاره و می‌گوید: یکی از آسیب‌هایی که در جامعه امروز شاهد هستیم، بالا رفتن سن ازدواج است. آسیبی که بتدریج آسیب‌های اجتماعی و اخلاقی را در جامعه رواج می‌دهد و امروز یکی از موضوعات مهمی که باید به آن دقت کرد، وقف در امر تسریع ازدواج است. علاوه بر آن وقف برای سلامت و بهداشت یکی دیگر از موضوعاتی است که باید به آن توجه شود. وقف درمان در مرحله دوم قرار می‌گیرد و باید در ابتدا وقف سلامت و بهداشت را در اولویت قرار دهیم تا به سمت وقف درمان نرویم. وقف‌های دیگری هم وجود دارد که می‌توانیم در نظر بگیریم و با این رویکرد وقف‌هایی را ایجاد کنیم.
شرفخانی می‌افزاید: وقف برای تولید و اشتغال یکی از بحث‌هایی است که باید راهکار آن را طراحی کرده و بر اساس آن تلاش کرد در عرصه تولید و اشتغال مولد بود. نیاز است تا پروژه‌هایی طراحی شود که بتواند اقتصاد مانا و پویا ایجاد کند.
معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف کشور با اشاره به اینکه مساجد نسبت به وقف بی‌توجهی کرده‌اند، تصریح می‌کند: ما باید وقف برای مسجد را با موضوعات مختلف جزو اولویت قرار دهیم. اگر می‌گوییم وقف برای مسجد، مفهوم آن این است که در مسجد هزینه شود و یا هر موضوع دیگر که کارکرد آن شکل و ساختار مسجد است. معتقد هستم که مساجد نسبت به موضوع وقف بی‌توجهی کرده‌اند. باید یکی از اولویت‌های اصلی در مساجد ایجاد منابع مالی پایدار از طریق وقف باشد، تا مساجد فعال‌تر، پویاتر و همچنین به کارکرد اصلی خودش برگردد. در بعضی مناطق شنیده می‌شود که در تعدادی از مساجد پس از اتمام نماز درهای مساجد را می‌بندند و این موضوع یک آسیب جدی است. مشکل در این است که نتوانسته‌ایم برای آن موقوفاتی را ایجاد کنیم. وقف برای مساجد با ابعاد مختلف یکی از ضروریات است.
همه می‌توانند واقف باشند
وی با اشاره به آمار مشارکت مردم برای وقف در طی سالیان گذشته، عنوان می‌کند: از اول انقلاب تا سال ۱۳۸۸ در کشور ۱۳ هزار و ۹۶ وقف جدید اتفاق افتاد و از سال ۸۹ تا ۶ ماهه سال امسال، شاهد ۱۵ هزار و ۶۱۷ وقف جدید هستیم. مفهوم این اعداد این است که از سال ۸۹ تاکنون ۱۵ هزار وقف ایجاد کرده‌ایم در حالی که از اول انقلاب تا سال ۱۳۸۸، ۱۳ هزار وقف ایجاد شد. این اقدام و حرکت نشان از این است که اگر تبلیغ و ترویج فرهنگ وقف را در دستور کار خود قرار دهیم، می‌توانیم برای رفع نیاز جامعه موقوفاتی را ایجاد کنیم. خوشبختانه رغبت و ترغیب مردم برای امر خیر و وقف بیشتر است، هر چند در کشور امور خیریه مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرد، اما باید امور خیریه، احسان‌ها، انفاق‌ها و صدقات را به سمت جامع و کامل بودن سوق دهیم تا این احسان‌ها، احسان‌هایی ماندگاری شوند که ساختار آن، همان ساختار وقف است.
شرفخانی در پایان می‌گوید: بسیاری از افراد تصور می‌کنند که وقف برای پولدارها است و تنها آن‌ها می‌توانند وقف کنند، در حالی که وقف نعمتی است که خداوند متعال به بشریت داده است. همه می‌توانند حتی با وقف یک کتاب از این نعمت خداوند و هدیه الهی استفاده و بهره لازم را ببرند و تمامی افراد واقف باشند.
نظر شما