مریم احمدی شیروان/

حدود دو ماه پیش و پس از جشن 40 سالگی پیروزی انقلاب اسلامی، «بیانیه گام دوم» از سوی رهبر معظم انقلاب منتشر شد؛ بیانیه‌ای که شایسته تبیین و تحلیل است و این مهم را خود ایشان نیز خواستار شده بودند. در این بیانیه جوانان محور اصلی هستند و مأموریت‌هایی مانند تلاش برای توسعه و گسترش علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، عزت ملی و... برای آن‌ها شمرده شده است. ولادت جوان عاشورایی، حضرت علی‌اکبر(ع) و روز جوان، بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام محمدجواد نظافت، مدیر مدارس علمیه حضرت مهدی(عج) به تبیین این بیانیه و جایگاه جوانان در آن بپردازیم.

ضرورت تبیین «گام دوم» برای جوانان

یکی از موضوعات مورد تأکید که در قرآن بسیار آمده، بحث تبیین و روشنگری است؛ یعنی رسالت مردان الهی تبیین و روشنگری ذکر شده است. نقطه مقابل مردان خدا نیز شیاطین هستند که کار آن‌ها تلبیس است؛ یعنی مشتبه ساختن، فریب دادن و آمیخته کردن حق و باطل. اما مردان الهی توضیح و شفاف‌سازی می‌کنند تا انسان‌ها بتوانند انتخاب صحیحی داشته باشند. این شفاف‌سازی در موضوعات مختلف صورت می‌گیرد؛ و می‌تواند نسبت به اصل دین، وقایع گذشته و ایام‌الله، رفع تمامی ابهامات، شبهات و در کل آنچه خدا نازل کرده است، باشد. همین طور حتماً در این چهار دهه، نسل جدید پرسش‌ها، شبهات و سوءتفاهم‌هایی دارند که باید این ابهامات برطرف شود.

ایشان بارها همگان را دعوت به جهاد تبیینی کرده و سفارش بسیاری کرده‌اند اما متأسفانه دیگران عمل نمی‌کنند؛ ایشان فرموده بودند که تبیین و توضیح دادن جهاد می‌خواهد و در این بیانیه خود به این مسئله ورود پیدا کرده‌اند. ایشان در مورد گذشته انقلاب توضیح داده‌اند، اما در این مورد تبیین صورت نمی‌گیرد. اگر هم صورت بگیرد، منتقل نمی‌شود. باید به این نتیجه رسید که چگونه می‌شود این بیانیه را به مخاطبان هدفش که همان جوان‌ها هستند، منتقل کرد. این بیانیه مدتی است که صادر شده، اما به نظر شما به‌طور عینی و ملموس چند درصد از جوان‌های کشور آن را خوانده‌اند؟ بی‌شک تعداد کمی هستند که از این بیانیه مطلع هستند؛ به باور قرآن، بلاغ یعنی رساندن پیام اتفاق نمی‌افتد.

جوان، آرمانخواه و منتقد است

به باور رهبری، نسل جدید در صورتی می‌توانند قدر انقلاب را بدانند که تصور صحیحی از گذشته داشته باشند، اما متأسفانه بسیاری از مردم تصور درستی از گذشته ندارند. آن‌ها که در جریان کامل آن شرایط بودند، پیر شده یا حتی فراموش کرده‌اند. نسل جدید هم اطلاعی ندارند و از آن جایی که جوان‌ها آرمانخواه و منتقد هستند، خواسته‌های بحقی نیز دارند، اما نمی‌دانند با چه خون‌دل خوردن‌هایی به این موقعیت رسیده‌ایم؛ پس قدر انقلاب را نمی‌دانند و زود ناامید می‌شوند. در این بیانیه می‌خوانیم که رهبری، عذرهایی دارند؛ نظام عذرهایی دارد و باید کار صورت بگیرد.

در بیانیه گام دوم انقلاب، به معذورات و محذورات نظام اشاره شده؛ گفته شده است که از نقطه صفر و بدون داشتن تجربه‌ای و با دست خالی انقلاب را به پیروزی رساندیم؛ در همان شرایط جنگ، تحریم‌های همه‌جانبه و مشکلات بسیاری را تجربه کردیم؛ این مشکلات و موانع برای مردم و بخصوص برای جوان‌ترهایی که در آن روزگار نبودند در این بیانیه توضیح داده می‌شود. ایشان نگران تفرقه هم هستند که باید تدابیر هوشیارانه‌ای صورت بگیرد تا اتحاد و انسجام مردم از دست نرود و لازم است که مردم به مشکلات آگاهی پیدا کنند. نباید از یاد ببریم که مسئولان و نظام بر گردن مردم و مردم نیز بر گردن آن‌ها حق دارند. باید از فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود مانند صدا و سیما و سایر نهادها برای حل مشکلات کشور بهره ببریم.

بخش دیگری از دلایل صدور این بیانیه، بیان نعمت‌ها و توفیقات الهی است. بازگو کردن نعمت‌ها زمینه‌ساز شکرگزاری می‌شود. توفیقات و دستاوردهای امنیتی، سیاسی، اقتصادی، علمی و... در این بیانیه بازگو شده که باید به نسل جوان منتقل شود. نگاه کردن به وضعیت جبهه مقابل و کشورهای همسایه و زیردست‌ها برای لمس نعمت‌های موجود هم توصیه شده است.

امید رهبر انقلاب به جوانان است

نکته اصلی در این بیانیه شور و نشاط جوانان است. با خواندن این متن لمس می‌کنیم که رهبری خود جوان هستند؛ نه از نظر سنی، بلکه ایشان روحیه جوانی دارند و به جوانان توجه زیادی کرده‌اند؛ زیرا جوان نشاط و سلامتی و از آن مهم‌تر قدرت ریسک‌پذیری بالایی دارد. امید ایشان به جوانان است و مسئولان ابتدای انقلاب نیز همه جوانان بودند. شایسته است که راه برای حضور آن‌ها در تمام عرصه‌ها بخصوص در حوزه‌های اجرایی کشور باز شود؛ البته از تجربه پیشکسوتان نیز باید بهره برد.

رهبری در این بیانیه به طور ناملموس از برخی بزرگان و دست‌اندرکاران برای نداشتن چابکی نیز گله کرده‌اند و امید ایشان به حرکت‌های جوانان است؛ به طور نمونه در همین سیل اخیر می‌بینیم که اگر مردم و جوانان پای کار نبودند، مشکل چند برابر بود. ایشان از آن جایی که به آینده امید دارند و آینده نیز دست جوانان است با آن‌ها به گفت‌وگو نشسته و سخن گفته‌اند. ایشان در این بیانیه غیرمستقیم با مسئولان نیز حرف زده و از آن‌ها گله می‌کنند و نارضایتی‌شان را نشان می‌دهند. می‌بینیم که ایشان خود از ناراضی‌ترین افراد کشور هستند، اما ناامید نیستند. ما کشور جوانی داریم که تمامی مشکلات در آن با امید حل خواهد شد.

توجه به پیشرفت‌ها و توفیقات، نظام را دچار عُجب و خودبرتربینی نکرده است؛ رهبری در این بیانیه با صداقت گفته‌اند که آماده جبران خطاها هستیم. ایشان پیشرفت‌ها را ناشی از الطاف الهی دانسته و شکرگزار آن‌ها هستند و بر این باور هستند که راهِ طی‌شده تنها یک آغاز بوده و هنوز از قله‌های دانش جهان عقب هستیم و صادقانه ضعف‌ها و چالش‌های تمام حوزه‌ها مطرح می‌شود؛ و از آنجایی که اساس انقلاب بر عقل و دیانت است، لازم است تعمیراتی در آن صورت بگیرد و باید به فکر درمان و جبران بود.

باید با نسل جوان ارتباط برقرار کنیم

همه مردم و بخصوص جوان‌ها نباید اهل لجبازی باشند؛ باید واقعیت‌ها را بپذیرند. رهبری می‌گویند که مدافع خطاها و اشتباهات نیستیم، اما نباید آن‌ها را به پای ارزش‌های انقلاب بگذاریم. دشمنان در مورد خطاها و مشکلات که علت اصلی آن عمل نکردن به ارزش‌ها و فراموش کردن روش شهدا و از دست دادن روحیه جهادی است، بزرگنمایی کرده و آدرس اشتباه می‌دهند. می‌دانیم که در کشور نظام اداری، پارتی‌بازی، رشوه، کوتاهی و... وجود دارد؛ انتقادات رهبری در عرصه‌های گوناگون در این بیانیه موج می‌زند، اما باید با منتقدان همدلی و همدردی کرده و با نسل جوان ارتباط برقرار کنیم. همه در تحمل این مشکلات با هم شریک هستیم و درصدد باشیم منشأ خطاها حل شده و به آینده امید بدهیم. ما با جوانان ارتباط مؤثر برقرار نمی‌کنیم؛ نیروهای ارزشی و حزب‌اللهی باید یاد بگیرند چگونه با نسل جوان ارتباط گرفته و گفت‌وگو کنند که تبدیل به تنش نشده و اثرگذار نیز باشد. رهبر انقلاب در این بیانیه جذب حداکثری را مطرح کرده‌اند که در این زمینه خیلی عقب هستیم. ما در این زمینه خوب عمل نکرده‌ایم و از تمام ابزارهایی که در اختیار داریم بویژه رسانه استفاده لازم و کافی نکرده‌ایم؛ هنر ظرفیت بزرگی است که باید از آن استفاده کرد.