اعظم طیرانی/

در دو سال گذشته ثبت‌نام دانش‌آموزان افغانستانی در مدرسه‌های دولتی با چالش مواجه شده بود. ماجرا از جایی شروع شد که در طرحی موسوم به «طرح فرمان» مشخص شده بود کودکان افغانستانی چه آن‌ها که دارای شرایط قانونی حضور در ایران هستند و چه آن‌ها که مدارک حضور قانونی ندارند باید در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند اما گرفتن شهریه‌های بالا و تبعیض بین دانش‌آموزان اتباع خارجی و ایرانی طرح را به حاشیه برده و بی‌توجهی به آن را به همراه داشت.

علاوه‌ بر این برخی مسئولان این شرایط تبعیض‌آمیز را انکار می‌کنند و معتقدند پذیرش دانش‌آموزان افغانستانی نسبت به سال‌های گذشته بسیار بهتر شده و شهریه‌ای از آن‌ها گرفته نمی‌شود. اما براساس گفته والدین برخی از دانش‌آموزان افغانستانی، شهریه آن‌ها در سه مرحله پرداخت می‌شود؛ ابتدا برای نام‌نویسی، سپس هزینه شهریه و کمک‌های مردمی و این هزینه‌ها در مجموع به بیش از 350 هزار تومان می‌رسد و شرایط را تا جایی پیش برده که بسیاری از دانش‌آموزان افغانستانی قید تحصیل را زده‌ و از تحصیل بازمانده‌اند. کودکانی که آرزوی اولشان درس‌ خواندن است.

•شهریه‌هایی در قالب کمک به مدرسه

به گفته خانواده برخی از اتباع خارجی، سال گذشته شهریه‌های دریافتی مدارس از آن‌ها زیاد بوده و این مبالغ با عناوینی همچون کمک‌های مردمی یا کمک به مدرسه دریافت شده است، در حالی که اگر منصفانه با خودمان بیندیشیم به همان نسبت که تحریم‌های اقتصادی بر زندگی ما تأثیر گذاشته، زندگی اتباع خارجی را نیز تحت تأثیر قرار داده و اگر قرار باشد مهر امسال نیز مانند سال‌های گذشته والدین این دانش‌آموزان برای رفتن فرزندانشان به مدرسه دغدغه پرداخت شهریه داشته باشند، به طور حتم با بی‌مهری مدارس دولتی ایران بسیاری از آن‌ها مجبور به ترک تحصیل می‌شوند و یا آرزوی دیدن رنگ مدرسه در ماه مهر بر دل آن‌ها خواهد ماند.

• محرومیت تحصیلی ندارند

این در حالی است که غلامرضا کریمی، قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین‌الملل و رئیس مرکز مدارس خارج از کشور می‌گوید: براساس دستوری که مقام معظم رهبری در سال 93 صادر فرمودند همه دانش‌آموزان لازم التعلیم اتباع خارجی در ایران می‌توانند در مدارس کشور ثبت‌نام کنند.

وی ادامه می‌دهد: اتباع خارجی که دارای کارت و یا مدارک اقامتی معتبر هستند با داشتن این مدارک می‌توانند به مدارس نزدیک محل زندگی خود مراجعه و ثبت‌نام کنند.

دکتر کریمی با اشاره به مسئله جدیدی که در سال‌های اخیر در کشور در حال اجراست، می‌گوید: بر اساس دستور مقام معظم رهبری حتی کودکانی که مدارک هویتی و اقامتی معتبر ندارند با مصوبه هیئت دولت می‌توانند در مدارس ثبت‌نام کنند. به این ترتیب دانش‌آموزان اتباع خارجی در ایران با محرومیت تحصیلی مواجه نخواهند بود چرا که با هماهنگی اداره کل اتباع وزارت کشور و وزارت بهداشت، دانش‌آموزان بدون مدارک اقامتی که دو سال از مدت اقامت آن‌ها در ایران می‌گذرد می‌توانند با مراجعه به مراکز مربوط در وزارت کشور و دریافت کارت بهداشت و کارت حمایت تحصیلی با مراجعه به مدارس ثبت‌نام کند.

•تحصیل 450 هزار دانش‌آموز اتباع افغانستانی

وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر 476 هزار دانش آموز اتباع خارجی در 28 هزار مدرسه کشور تحصیل می‌کنند که از این تعداد 450 هزار نفر دانش‌آموزان افغانستانی هستند و برای سال تحصیلی آینده نیز روال کار به همین ترتیب خواهد بود.

دکتر کریمی در خصوص پرداخت شهریه از سوی دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس ایران اظهار می‌دارد: هیچ تفاوتی بین دانش‌آموزان اتباع خارجی با دانش‌آموزان ایرانی وجود ندارد و همه شرایطی که در مورد دانش‌آموزان ایرانی رعایت می‌شود در خصوص دانش‌آموزان اتباع خارجی نیز رعایت خواهد شد.

• 145 هزار دانش‌آموز بدون مدرک اقامتی

مژگان قاسم‌زاده، مدیر آموزش انجمن حامی حمایت از زنان و کودکان پناهنده نیز در این خصوص می‌گوید: جمعیت دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس کشور رو به افزایش است . در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ پس از فرمان مقام معظم رهبری و اصلاح آیین‌نامه آموزش دانش‌آموزان اتباع خارجی در دولت که قرار شد دانش‌آموزان مهاجر بدون مدرک اقامت هم با صدور کارت حمایتی وارد مدارس دولتی شوند آماری حدود 25 هزار نفر داشتیم و با رشد این جمعیت در سه سال اخیر، در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ بیش از 145 هزار دانش‌آموز مهاجر افغانستانی بدون مدرک اقامت وارد مدارس دولتی شدند.

وی ادامه می‌دهد: در کشور دو نوع مدرسه ویژه اتباع خارجی وجود دارد که برخی از آن‌ها مدارس خودگردان هستند که توسط خود مهاجران اداره می‌شوند و به وزارت آموزش و پرورش ایران وابستگی ندارند. مدارسی هم هستند که از بخش بین‌الملل وزارت آموزش و پرورش مجوز گرفته و آموزش‌های آن‌ها نیز طبق آموزش مدارس دولتی ایران است.

وی با اشاره به مصوبه سال 1395 که در هیئت دولت با تلاش‌های جدی انجمن حامی به تصویب رسید، ادامه می‌دهد: براساس این مصوبه مقرر شد برای ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس دولتی، شهریه ثبت‌نام ثابتی که قبلاً دریافت می‌شد، گرفته نشود و از آن تاریخ تاکنون مشکلات آن‌ها بسیار کاهش یافته و مدارس از دانش‌آموزان اتباع خارجی مانند دانش‌آموزان ایرانی می‌توانند درخواست هزینه کمک به مدرسه داشته باشند و با اجرای ادغام اجتماعی دانش‌آموزان اتباع خارجی در کنار دانش‌آموزان ایرانی از شرایط خوبی برخوردار شده‌اند.

وی در خصوص دانش‌آموزان اتباع خارجی بدون مدرک هویتی می‌گوید: پس از صدور فرمان مقام معظم رهبری ،هر ساله والدین این دانش‌آموزان می‌توانند از نیمه تیرماه با مراجعه به دفاتر کفالت با دریافت و یا تمدید کارت حمایت تحصیلی، در مدارس دولتی ایران ثبت‌نام کنند که تاریخ دقیق اجرای این طرح از سوی اداره اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور اطلاع‌رسانی خواهد شد.

•احتمال ترک تحصیل دختران اتباع خارجی

وی می‌گوید: به طور حتم ادامه تحریم‌های ظالمانه از سوی آمریکا بر سطح درآمد خانواده‌های مهاجر خارجی تأثیرگذار است و این احتمال وجود دارد برخی از این خانواده‌ها با توجه به فشار اقتصادی موجود آموزش فرزندانشان را از اولویت زندگی خود حذف و احتمال اینکه بسیاری از دختران این خانواده‌ها ترک تحصیل کنند و یا اصلاً وارد مدرسه نشوند نیز وجود دارد.

در عین حال باید به این موضوع اشاره داشت هزینه‌های سنگین آموزش کودکان مهاجر و پناهنده در ایران که در سال تحصیلی گذشته به 480 هزار نفر رسید به تنهایی بر دوش دولت است و سهم سازمان‌های بین‌المللی حوزه پناهندگان و کودکان به قدری کم است که ارزش طرح را ندارد . به عنوان نمونه از ۳۰۰ میلیون دلار هزینه آموزش دانش‌آموزان مهاجر افغانستانی در ایران تنها حدود ۵ میلیون دلار توسط نهادهای بین‌المللی تأمین می‌شود که به هیچ وجه کافی نیست.

•میهمانان ما حق تحصیل در نظام آموزشی ایران را دارند

دکتر فرهاد فلاحتی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در خصوص تحصیل دانش‌آموزان اتباع خارجی در ایران می‌گوید: تبعه خارجی با ملاحظات قانونی، میهمان کشور ما هستند و حق تحصیل در نظام آموزشی ایران را دارند؛ بنابراین باید برای رفع مشکلات تحصیلی‌شان در ایران تلاش کرد چنان‌ که تاکنون وزارت آموزش و پرورش بستر مناسبی برای آموزش اتباع خارجی در کشور فراهم کرده است.

وی با اشاره به تحصیل حدود 500 هزار دانش‌آموز اتباع کشورهای دیگر در ایران، می‌افزاید: ممکن است تحصیل اتباع در برخی استان‌های کشور دچار مشکلاتی باشد؛ اما کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، آمادگی ورود به این موضوع را برای رفع مشکلات دارد، چرا که طبق فرمایش مقام معظم رهبری اتباع خارجی می‌توانند بدون هیچ مشکلی در کنار دانش‌آموزان ایرانی تحصیل کنند؛ بنابراین ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع در مدارس دولتی مشکلی با قوانین کشور ندارد و این موضوع برای جمهوری اسلامی ایران یک نقطه قوت محسوب می‌شود.