قدس آنلاین: اینک عربستان که ۵ میلیون بشکه از نفت خود را برای دست‌کم یک هفته از دست داده است حدود ۱۸۸ میلیون بشکه در مخازن ذخیره خود دارد که می‌تواند تا ۳۳ روز افت ۵.۷ میلیون بشکه‌ای تولید روزانه نفت این کشور را پوشش دهد.

مؤسسه مستقل «انرژی اسپکت» اعلام کرده این کشور قرار است پس از حملات پهپادی خریدار عمده پالایشگاهی باشد. عربستان احتمالاً مقدار زیادی بنزین، گازوئیل و احتمالاً نفت سنگین وارد خواهد کرد و میزان صادرات گاز مایع را هم کاهش خواهد داد.

بلومبرگ نیز با انتشار نموداری، درباره بررسی تأثیرات اقتصادی این رویداد گفته است، از زمان جنگ ۶ روزه میان اعراب و رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۶۷، هیچ حادثه‌ای تا این اندازه بازار نفت را مختل نکرده است. بر اساس نمودار بلومبرگ، حادثه‌ای که پیش از این بیشترین تأثیر را بر بازار نفت داشته، وقوع انقلاب اسلامی ایران بوده است.

در حالی که تنش در بازار نفت، دیروز قیمت آتی بنزین در آمریکا را ۱۲.۹ درصد افزایش داد و موجب رشد ۸ درصدی قرارداد نفت آتی در شانگهای چین شد، ترامپ مجوز برداشت از ذخایر استراتژیک آمریکا را صادر کرد و کره جنوبی نیز اعلام کرد در صورت وخیم شدن اوضاع، آزادسازی ذخایر راهبردی نفت خود را بررسی می‌کند.

کارشناسان حوزه نفت و انرژی در گفت‌وگو با قدس به تأثیرات این تنش‌ها در بازارهای جهانی نفت پرداخته‌اند.

کنترل قیمت با ذخایر استراتژیک

نایب رئیس فدراسیون صنعت نفت ایران و رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: ده‌ها سال است که همه کشورها برای اینکه نبض اقتصاد کشورشان مختل نشود، دو نوع ذخایر نفتی دارند که شامل ذخایر استراتژیکی روی خاک کشورشان و ذخایر بازرگانی در کشتی‌ها می‌شود، این ذخایر موجب می‌شود بحران برای اقتصاد کشورها شوک ایجاد نکند، تنها یک سری تغییراتی را به صورت موقت در شاخص قیمت‌ها به‌وجود آورد که پس از مدتی با کنترل ظرفیت تولید توسط اعضای اوپک تصحیح می‌شود.

رضا پدیدار میزان ذخایر استراتژیک در آمریکا را ۶۰۰ میلیون بشکه، چین ۱۹۰ میلیون بشکه، ژاپن ۲۲۰ بشکه و کره جنوبی را هم بالای ۲۰۰ میلیون بشکه ذکر کرد.

وی با اشاره به اینکه در اجلاس ۱۷۶ اوپک درمجموع ۱.۲ میلیون بشکه از حجم تولید کشورها کم شد، می‌افزاید: در اجلاس راهبردی که هفته پیش تشکیل شد عربستان و امارات مجدد تأکید کردند برای کنترل قیمت، میزان تولیدمان را کم می‌کنیم، بنابراین در این شرایط به راحتی آن میزان سهمیه‌ای را که کم کردند دوباره وارد بازار می‌کنند تا تعادل برقرار شود.

پدیدار با اشاره به اینکه در حال حاضر قیمت نفت وست تگزاس زیر ۶۰ دلار و نفت برنت دریای شمال در معاملات الکترونیکی که بین کشورها جاری است دامنه قیمتی بین ۶۵ تا ۶۶ دلار دارد، تأکید می‌کند: کشورهای بزرگ صنعتی دنیا نمی‌گذارند افزایش قیمت نفت تداوم داشته باشد.

به گفته وی، یکی از راهکارهایی که در جلسه ۱۷۲ اوپک مطرح شد این بود که کشورهای تولیدکننده در کشورهای بزرگ مصرف‌کننده بانکرینگ ایجاد کنند، مثلاً ابوظبی در ژاپن مخازن نفتی ایجاد کرده و نفت خامش را به صورت امانی در آنجا ذخیره می‌کند و ژاپنی‌ها می‌توانند در موقع نیاز از آن استفاده کنند.

ظاهراً حدود هشت کشور عضو اوپک در کشورهای مصرف‌کننده چنین مخازنی را دارند و این ذخایرهیچ ربطی به ذخایر استراتزیک و بازرگانی کشورها ندارد.

پدیدار می‌افزاید: عربستان در سه ماه گذشته ۹ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه تولید کرده است و پس از این رویداد، تأسیسات خود را بازسازی می‌کند و کشورهای دیگر نیز به جبران این کسری تولید می‌پردازند؛ مثلاً عراق می‌تواند با ۴ میلیون و ۷۸۰ هزار بشکه تولید به تعادل عرضه و تقاضا کمک ‌کند. با این اوصاف اظهارنظرها درباره اینکه نفت به بالای ۱۰۰ دلار می‌رسد نیز درست نیست و بر روند صدور نفت ایران یا لغو معافیت‌های نفتی نیز تأثیری ندارد.

احتمال افزایش سطح تنش در بازار نفت

محمد صادق کریمی، کارشناس حوزه نفت نظر دیگری دارد. به اعتقاد وی، استفاده از ذخایر نفتی نیز حدی دارد و کشورها خیلی نمی‌توانند به این منابع دست درازی کنند. وی تأکید می‌کند: یکی از مهم‌ترین عواملی که قیمت نفت را تنظیم می‌کند میزان ذخایر استراتژیک است؛ درست است که در زمان بحران، ذخایر آزاد می‌شوند و قیمت را متعادل می‌کنند ولی باید توجه داشت که کاهش سطح ذخایر به مثابه فشار آوردن به طنابی است که هر لحظه ممکن است پاره شود و سطح تنش در بازار نفت را بالا ببرد. یعنی اگر تا پیش از بحران، بازار می‌توانست مثلاً افت یک میلیون بشکه‌ای بازار را تحمل کند، وقتی سطح ذخایر پایین بیاید این افت یک میلیون بشکه‌ای در بازار بسیار معنادار می‌شود، یعنی با آزاد شدن نصف ذخایر جهان دیگر لازم نیست یمنی‌ها نصف ذخایر عربستان را بخوابانند، اگر تنها یک پنجم یا یک دهم را هم از کار بیندازند، احتمالاً دوباره همان افزایش قیمت را خواهیم داشت. بنابراین خود میزان ذخایر، متغیر مهمی در قیمت نفت است و لازمه جبران کردن این ذخایر و برگرداندن آن‌ها به سطح قبلی این است که مدتی تولید افزایش پیدا کند و این زمانبر خواهد بود.

بازار تب‌دار نفت

وی با اشاره به اینکه کشورهای اروپایی معمولاً به اندازه ۹۰ روز و آمریکا هم حدود ۷۰۰ میلیون بشکه ذخیره دارد که حدود ۶۰ تا ۹۰ روز واردات آمریکاست، ادامه می‌دهد: این طور نیست که اگر ذخایر آزاد شود و قیمت پایین بیاید، همه چیز به حالت عادی می‌برگردد؛ با آزاد شدن ذخایر تنها تب این بیمار بالاتر می‌رود و تنش در بازار نفت افزایش پیدا می‌کند تا وقتی به صورت واقعی ذخایر پر شود. هر چند این اتفاق منجر به مجوز صدور معافیت نفتی ایران نمی‌شود ولی به طور کلی روح تنش و فشارهای بین آمریکا و ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر می‌شود آمریکا مرتب از اهرم‌های فشار علیه کشور ما استفاده نکند.

این کارشناس حوزه نفت درباره اینکه نوسان‌های قیمتی تا کجا ادامه خواهد داشت، می‌گوید: این مسئله به این موضوع بستگی دارد که عربستان در چه زمانی بتواند تأسیساتش را به مدار تولید برگرداند.

کریمی تأکید می‌کند: واردکنندگان نفت که عمدتاً کشورهای شرقی مثل چین و ژاپن هستند، شاید به نوعی آسیب‌پذیری بیشتری از آمریکا داشته باشند و این به نظر من کشورهای شبیه چین و ژاپن را در تضاد با سیاست‌های تنش‌زای آمریکا قرار می‌دهد، یعنی قیمت علاوه بر اینکه خود آمریکا را تحت تأثیر قرار می‌دهد ممکن است منجر به تغییر رویه در سیاست‌های آن‌ها شود؛ در واقع یک لابی و فشار را توسط بازیگران جهانی علیه سیاست‌های تنش زای آمریکا ایجاد می‌کند. این هم یک دینامیک است که در شرایط فعلی که ما با آمریکا داریم، اتفاق خوبی است و سبب می‌شود حرکت‌های علیه آمریکا بیشتر شود و آمریکا را از افزایش تنش و فشار بیشتر به ما منع کند.

توجیه ائتلاف نظامی در منطقه‌

صادق مردانی معتقد است، آتش‌سوزی در آرامکو سبب شده ائتلاف نظامی فرامنطقه‌ای برای حضور در منطقه خلیج‌فارس توجیه پیدا کند.

این کارشناس می‌گوید: این اتفاق زمانی افتاد که آرامکو قرار است ۵ درصد از سهام خود را به منظور کشف قیمت، در بازار بورس عرضه کند. آرامکو به ۹ بانک درخواست داده به صورت مشترک این عرضه را انجام دهند که این رویداد به طورقطع در بازار سهام عربستان اثرگذار بوده و موجب افت آن خواهد شد. از طرفی این اتفاق عملاً بر امنیت عرضه انرژی رقبای تجاری آمریکا تأثیر می‌گذارد که مهم‌ترین آن‌ها چین است. چین بخش عمده‌ای از نفت خود را از خاورمیانه تأمین می‌کند، این سبب می‌شود قیمت انرژی بالاتر برود و از طرفی وقتی این اتفاق افتاده عملاً آمریکا سعی کرده است بازار نفت را در دست بگیرد و سهم بیشتری از آن را در دست داشته باشد.

وی می‌افزاید: پس از این رویداد، چین و رقبای آمریکا در تجارت با تأمل بیشتری رفتار می‌کنند و به این سمت می‌روند که در امنیت خودشان و مدیریت تقاضا بیشتر دقت کنند و ریسک این موضوع را کاهش دهند.

مردانی می‌گوید: قیمت نفت تا چند روز آینده به ۷ تا ۸ درصد می‌رسد ولی این موضوع بر بازار نفت ما تأثیری نمی‌گذارد، از طرف دیگر چون ما نفت را زیرقیمت می‌فروشیم تأثیری روی درآمدهای نفتی ما نیز به صورت عمده نخواهد داشت.

بازار نفت آبستن حوادث تازه‌ای است، ترامپ از ترس بالا رفتن قیمت در پمپ بنزین‌ها، دستور استفاده از ذخایر استراتژیکش را صادر کرده و می‌گوید آماده شلیک هستیم، اما در عین حال هر گونه اقدامی را منوط به راستی‌آزمایی می‌کند. عربستان که انفجارها سهام آرامکویش را بی‌اعتبار کرده و فقط یک ماه وقت دارد تأسیسات نفتی خود را بازسازی کند، می‌گوید می‌خواهد نفت بخرد و نمی‌گذارد این رویداد صادراتش را مختل کند؛ مقامات در ایران اما معتقدند در بر همان پاشنه‌ای است که می‌چرخید.