محبوبه علیپور/

مدتی است کلیپی در فضای مجازی منتشر شده که در آن فردی ادعا می‌کند نمکی که دارای نشان سلامت و مجوز تولید رسمی است، نه تنها فاقد کیفیت بوده که در تولید آن از مواد شیمیایی همانند وایتکس استفاده شده است. به این ترتیب از مردم می‌خواهد از مصرف این‌گونه نمک‌ها پرهیز کنند. ناگفته نماند که در سال‌های اخیر مکرر در فضای مجازی کلیپ‌هایی را می‌بینیم که نسبت به مصرف شیرهای فرادما، واکسیناسیون و دیگر مسائل بهداشتی هشدار داده و این امور را خطرناک دانسته یا دسیسه و توطئه معرفی می‌کنند.

*کلیپ‌های فضای مجازی را جدی نگیرید

دکتر رسول کدخدایی، دانشیار پژوهشکده علوم و صنایع غذایی در همین زمینه اظهار می‌کند: فیلم‌هایی که در فضای مجازی منتشر می‌شود و جریان رسانه‌ای خاصی نیز ایجاد می‌کند از ابعاد متعدد قابل تأمل است. ازهمین رو از سوی دستگاه‌ها و نهادهای متولی باید به شهروندان این آگاهی‌ها داده شود که اطلاعات را از منابع و کانال اصلی تهیه کنند و شهروندان به این نکته برسند که فضای مجازی همواره منبع مستند و قابل تأییدی نیست. درواقع چنانچه در این فضا با اطلاعات و توصیه‌هایی مواجه شدند که مصرف مواد غذایی خاصی را ترغیب یا نفی می‌کرد، چندان اعتماد نکنند. همچنین در کنار نهادهای نظارتی و دستگاه‌های متولی که این اطلاعات را تأیید می‌کنند، رسانه‌های معتبر نیز موظفند مسئولیت اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در این زمینه را به خوبی اجرا کنند. به این ترتیب درصورت انتشار کلیپی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که به مزایا و منافع محصول غذایی اشاره دارد، تا زمانی که سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد موضوع را تأیید نکرده‌اند؛ شهروندان نباید به این قضیه اهمیت دهند، چراکه بیشتر مطالب منتشر شده در فضای مجازی از لحاظ مبنای علمی قابل قبول نیست.

این صاحبنظر در حوزه صنایع غذایی تأکید می‌کند: انتشار این کلیپ‌ها گاه براساس انگیزه‌های خاص و هدفمند همانند کسب منافع اقتصادی و تشویش اذهان عمومی انجام می‌شود و زمانی نیز از سر ناآگاهی صورت می‌گیرد، اما چون اطلاعات منتشر شده مبنای علمی نداشته، فضای رسانه‌ای را مشوش کرده و منافع گروهی خاص را که در تعقیب این اهداف هستند، تأمین می‌کنند. به هرروی نمک یدداری که از سوی وزارت بهداشت گواهی شده و پروانه ساخت و تولید دارد؛ قابل مصرف است. همچنین محصولاتی که به عنوان نمک دریا در بازار عرضه می‌شوند، هیچ‌گونه مجوز و پروانه تولید ندارند. ازهمین رو به دلیل وجود فلزات سنگین درچنین محصولاتی از شهروندان می‌خواهیم از مصرف آن خودداری کنند.

*زیان فلزات سنگین موجود در نمک دریا

دکتر میری، رئیس دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان خراسان رضوی نیز در این باره می‌گوید: انگیزه اصلی ترویج چنین شایعات و شائبه‌هایی کسب منفعت مالی است. چنان که با دستاویز قرار دادن طب سنتی معتقدند محصولات طبیعی ازجمله نمک دریا بی‌خطر بوده و نمک‌های استاندارد تصفیه شده دارای ید را برخلاف واقع، مضر معرفی می‌کنند. درحالی که نمک یددار خاستگاه طبیعی دارد و از معدن استخراج می‌شود و پس از تصفیه و غنی‌سازی شدن با ید عرضه می‌شود. کشور ما در منطقه‌ای قرار گرفته که به صورت آندمیک دچار کمبود ید است. ازهمین رو کشورهایی که به لحاظ کمبود ید وضعیت مشابهی دارند برای رفع این معضل به غنی‌سازی نمک می‌پردازند. چراکه فقر ید در بدن موجب بروز مشکلاتی در سلامتی افراد می‌شود. چنانکه شاهدیم افزوده شدن ید به نمک خوراکی در دهه‌های اخیر آثار چشمگیری بر کاهش بیماری‌هایی همانند گواتر داشته است. همچنین از عوارضی که در گذشته در جامعه به دلیل فقر ید مشهود بود، باید به کم‌کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان اشاره کرد که موجب ایجاد نقایص تکاملی و عقب‌ماندگی ذهنی می‌شود. به این ترتیب در حدود ۲۰ سال اخیر با افزوده شدن ید، نتایج قابل تأملی در کاهش این بیماری‌ها دیده می‌شود، به طوری که شیوع گواتر در ایران از ۶۸درصد درسال ۶۵، به ۵/۶ درصد در سال ۹۵ رسیده است. نکته دیگر اینکه چون نمک دریا تصفیه نمی‌شود ناخالصی‌های فراوانی ازجمله فلزات سنگین همانند جیوه، ارسنیک و سرب در آن وجود دارد. ازهمین رو مصرف مستمر این گونه نمک‌ها منجر به ذخیره شدن فلزات یاد شده در بدن می‌شود که عوارض نامطلوبی برسلامت مصرف‌کنندگان دارد. به هرحال برای مقابله با ترویج چنین شایعاتی؛ کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان خراسان رضوی در آذرماه سال گذشته، به بررسی این امر پرداخت و در مصوبه‌ای نهادهای متولی و سازمان‌های دولتی را مکلف کرد از هرگونه ترویج و مصرف نمک دریا جلوگیری کنند.

وی ادامه می‌دهد: به منظور مقابله با ترویج چنین شایعاتی، فضای مجازی نیز مورد رصد قرار می‌گیرد، چنانکه روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد هرهفته تبلیغات غیرمجاز در فضای مجازی را رصد و جمع‌آوری کرده و با سند و تصاویر پیوستی برای پیگیری‌های بعدی به سازمان نظام پزشکی ارجاع می‌دهد. به این ترتیب در کمیسیون نظارت بر تبلیغات براساس دستورعمل نحوه تبلیغ و آگهی‌های دارویی و مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی، موضوع بند (ب) ماده۳ در قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی که در سازمان مزبور فعال است به چنین مواردی رسیدگی می‌شود. البته از آنجا که فضای مجازی دایره وسیعی دارد و به گفته صاحبنظران تنها در تلگرام روزانه افزون بر ۲هزار کانال جدید ایجاد می‌شود، بی شک رصد و نظارت بر این فضا چندان آسان نیست. بنابراین رسانه‌ها ‌می‌توانند با آگاه‌سازی مردم نقش مؤثری در کاهش چنین سودجویی‌هایی داشته باشند.